Psychologie en Taalverwerving

Samenvatting Psychologie (Individu&Identiteit)

• Psychologie is de wetenschap van het gedrag en de psyche (gedachten) van mensen.
• Basisvraag van de psychologie: waarom voelen, denken en gedragen mensen zich zoals ze doen?
• De psychologie probeert oorzaken van mentale ervaringen en gedrag op verschillende niveaus te verklaren.
• Belangrijke termen: affectieve component (voelen), cognitieve component (denken), conatieve component (gedragen).
• Wat is waarheid? Verschil tussen dagelijks leven en wetenschap; theorieën worden systematisch getest.
• (1) Ontologie: Hoe de wereld in elkaar steekt (bestaat de wereld echt of alleen in onze hoofden?)
• (2) Epistemologie: Wat is kennis (waar komt kennis vandaan?) De manier waarop een persoon zich gedraagt, denkt en voelt verandert over de tijd door de ervaringen van de persoon en zijn omgeving.
• Paradigma: geheel van ideeën, methodes en theorieën die een bepaald wereldbeeld definiëren.

Hoorcollege 1 & Hoofdstuk 1

• Basisvraag psychologie: Waardoor voelen, denken en gedragen mensen zich zoals ze doen?
• Psychologie als wetenschap: Doel is verklaren van mentale ervaringen en gedrag.
• Doelen, verleden en huidige ervaringen spelen een grote rol in ons gedrag.
• Psychologie onderzoekt of er een scheiding is tussen lichaam en geest.

Een sociaal fenomeen

• Bestaat echt (kwalitatief): kan worden waargenomen (exacte wetenschappen)
• Bestaat in mensen (kwalitatief): kan worden geïnterpreteerd (sociale wetenschappen)
• Wundt (1879): eerste psychologische laboratorium.

Descartes

• "I think, therefore I am"
• Dualisme: idee van een materiële wereld en een immateriële ziel. -Mens heeft een ziel, dieren niet.
• Ziel zit in de pijnappelklier en stuurt het lichaam aan d.m.v. vloeistoffen.

Hobbes

• Leviathan
• Materialisme: Alleen materie en energie bestaat.
• Alles kan onderzocht worden (psyche ook).

19º-eeuwse fysiologie

• Denken/handelingen zijn reflexen op triggers vanuit omgeving.
• Specifieke delen van de hersenen hebben specifieke functies.
• Centraal zenuwstelsel; hersenen + ruggenmerg; perifere zenuwen verbonden.
• Verschillende kwaliteiten van sensaties komen door verschillende zenuwen

Mill

• De manier waarop iemand zich gedraagt, denkt en voelt verandert over de tijd door ervaringen en omgeving.
• Empirisme: menselijke kennis is afkomstig uit zintuigelijke ervaring.

Hartley

• Kinderpsyche is een blank state (tabula rasa); kinderen worden geboren zonder bestaande voorkeur.

Associatie door contiguïteit

• Als twee stimuli tegelijkertijd/na elkaar plaatsvinden, dan worden ze in het brein met elkaar geassocieerd.

Gedragssysteem

• reeks handelingen die samenhangen en bepaald worden door genen.

Natuurlijke selectie

• Idee dat degenen die zich het beste kunnen aanpassen aan de omgeving overleven en zich voortplanten.

Genen

• Coderen voor eiwitten die een rol spelen in hersenen en lichaamsfuncties.
• Rolvervulling in expressie van eiwitten wordt gecontroleerd door andere genen.
• DNA bevat de erfelijke informatie.
• genen bepalen niet direct het gedrag.
• sommige kennis is aangeboren, andere komen door ervaring in de omgeving.

Evolutie Psychologie

• Gedrag is vaak bepaald door genen en de omgeving.
• Bewuste processen/gedachten/emoties niet noodzakelijk om gedrag te verklaren.

Hoorcollege 2 & Hoofdstuk 3

• Adaptie aan de omgeving: 2 mechanismen; leren & evolutie. -Leren: aanpassing door individu. -Evolutie: aanpassing van de soort.
• Evolutionaire psychologie; gedragssystemen = reeks handelingen die samenhangen en specifiek worden bepaald door genen.

Hoorcollege 3 & Hoofdstuk 8

• Paradigma's binnen leertheorieën

Behaviorisme (gedrag): stimulus-respons theorie Cognitivisme (cognitie): stimulus-mentale representatie-respons

Klassieke conditionering

• Stimulus die een respons uitlokt, wordt geassocieerd met een stimulus die geen respons uitlokt, maar na herhaling wel.
• Belangrijk onderdeel van leren.

Operante conditionering

• Gevolg van respons beïnvloedt herhaling kans van respons.
• Versterking ('bekrachtiging'): toename van respons.
• Straf: afname van respons.

Cognitieve ontwikkeling

• (1) Sensorimotor stadium (0-2): kennis over de wereld door sensaties en acties. Gedrag ontwikkelt zich.
• (2) Pre-operationeel stadium (2-7): ontwikkeling symbolisch denken en taal.
• (3) Concreet-operationeel stadium (7-11): vermogen om logisch na te denken over concrete gebeurtenissen.
• (4) Formeel-operationeel stadium (vanaf 12): vermogen tot abstract en hypothetisch denken.

Theorie van Piaget (centrale thema's)

• Assimilatie: inpassen van nieuwe ervaringen in bestaande schema’s.
• Accommodatie: aanpassen van bestaande schema’s aan nieuwe ervaringen.
• Assimilatie en accommodatie werken gelijktijdig.

Hoorcollege 4 & Hoofdstuk 5

• Motivatie: processen waardoor een individu zich op een bepaalde manier gedraagt (innerlijke/externe factoren).
• Drive: motivatie toestand die gericht is op het verkrijgen van een incentive.
• Incentive: doel/beloning.
• Drives en incentives kunnen elkaar beïnvloeden.

Centrale drijfveertheorie

• Pituitary gland (hypofyse): klier die de vrijlating van hormonen reguleert.
• Hypothalamus: centrale punt in de hersenen die de regulatie van verschillenden drives verzorgt (honger, dorst, etc).

Motivatie/honger

• Homeostatisch = de mechanismen in het lichaam op zoek gaan naar evenwicht (temperatuur, suiker in bloed)
• Arcuate nucleus = belangrijkste centrum van honger.

Motivatie/slaap

• Sleep-wake = cycli van de hersenen.
• Verschillende fases van slaap; verschillen in activiteiten in de hersenen en bewustzijn.
• Circadiaanse ritme: biologische klok in de hersenen, die onze slaap-waakcyclus reguleert.

Hoorcollege 5 & hoofdstuk 9

• Bewustzijn = het ervaren van mentale gebeurtenissen, zodanig dat je het ook naar anderen kan rapporteren.
• Aandacht: het in bezitneming van je geest in een bepaalde situatie.
• Geheugen: alle informatie in het brein, en de mogelijkheid om die informatie op te slaan.

Informatie verwerkend model

• Informatie verplaatst van zintuiglelijke input naar zintuigelijk geheugen -> korte termijn geheugen/werkgeheugen -> langetermijn geheugen.

Korte termijn geheugen

• Een plaats waar informatie tijdelijk wordt vastgehouden; werkt als een 'processor'
• Functioneert als een basis voor aandacht, codering en ophalen van informatie.
• Bevat een beperkte hoeveelheid informatie; afhankelijke van verschillende componenten.
• Fonologische loop, visueel-ruimtelijk kladbord.

Lange termijn geheugen

• Kennisrepresentatie; opslaan info in een duurzame vorm; verschillende componenten(episodisch, semantisch, procedureel).
• Encoding: opslaan van de info (elaboratie, visualisatie, ordening).
• Retrieval (ophalen)

Hoorcollege 6 & Hoofdstuk 10

• Intelligentie: De mentale vaardigheden om te leren, problemen op te lossen en nieuwe informatie te verwerven.

Theorie van intelligentie

• Inductie; afleiden van nieuwe principes uit observaties.
• Analogie; herkennen van overeenkomsten.

Hoorcollege 7 & Hoofdstuk 11

• Ontwikkeling: geleidelijke verandering in de temporele ontwikkeling van kinderen.
• Ontwikkeling omgeving (culturen): baby's kijken langer naar nieuwe stimuli.
• Ontwikkeling oog-hand coördinatie: kinderen leren door te kijken naar andermans gedrag.
• Kinderen leren over anderen/ hun omgeving door feedback, acties en eigen experimenten.

Hoorcollege 8 & Hoofdstuk 12

• Sociale ontwikkeling; evolutie van sociale vaardigheden gedurende het hele leven.
• Interactie tussen kinderen en ouders/verzorgers; cruciaal voor de ontwikkeling.
• Attachment-theorie: kinderlijke hechtingspatronen.

Hoorcollege 9 & Hoofdstuk 13

• Sociale psychologie; hoe percepties van zichzelf, anderen en de wereld om hen heen, gedrag veranderen.

• Attributie: toeschrijven van oorzaken aan gebeurtenissen (intern/extern).

• 'Bias' in perceptie: vertekening in de manier van waarnemen van mensen (person bias, attractiveness bias, baby-face bias).

• Waarneming van anderen: invloed van anderen op gedrag (conformeren, sociale druk, groepsdenken).

Hoorcollege 10 & Hoofdstuk 14

• Compliance= overeenstemming; beïnvloeding van gedrag (compliance-technieken).
• Social loafing= in een groep is men minder betrokken
• Social facilitation= prestatie wordt beter of slechter door waarneming van anderen

Hoorcollege 11 & Hoofdstuk 15

• Arbeids- en organisatiepsychologie: optimaliseren van werkprocessen(inrichting van werkplekken, selectie werknemers, etc).
• Scientific management; onderzoek naar optimaliseren van productiviteit en efficiëntie van werkprocessen.
• Mayo; hawthoren effect (zorgt voor hogere productiviteit)

Hoorcollege 12 & Hoofdstuk 16

• Geestelijke gezondheidzorg; geschiedenis en hedendaagse praktijken voor mensen met psychische problemen.
• Biologische behandelingen (antipsychotica, antidepressiva); behandelmethode voor psychotische en stemmingsstoornis (effect, risico).
• Psychologische behandelingen: verschillende methodes zoals cognitieve gedragstherapie, psychodynamische therapie, etc.
• Assertive community treatment: programma voor ondersteuning van mensen thuis.