Psychische Stoornis en Strafrecht

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat stelt Artikel 39 Sr over de strafbaarheid van een verdachte?

Een verdachte is alleen strafbaar als er bewijs is van een vooropgezet plan.

Een verdachte is altijd strafbaar ongeacht zijn geestelijke toestand.

Een verdachte is alleen vrijgesteld van strafbaarheid als hij zich niet kan herinneren wat er gebeurd is.

Een verdachte kan niet strafbaar zijn als de feiten hem niet kunnen worden toegerekend door een psychische stoornis. (correct)

Welke vraag is NIET relevant bij de forensische beoordeling van een verdachte met een psychische stoornis?

Is er sprake van een psychische stoornis?

Was er een getuige aanwezig tijdens het delict? (correct)

Wat is het niveau van toerekeningsvatbaarheid van de verdachte?

Wat is de causaliteit tussen de stoornis en het tenlastegelegde feit?

Wat wordt bedoeld met 'Dream Enactment Behavior' in de context van psychische stoornissen?

Een vorm van slapeloosheid die voortvloeit uit nachtmerries.

Het uitvoeren van handelingen tijdens de slaap die geen verband houden met dromen.

Het herinneren van dromen maar ze niet kunnen uitleggen.

Een gedragspatroon waarbij iemand zijn dromen actief uitvoert tijdens de REM-slaap. (correct)

Welke van de volgende factoren is belangrijk om te beoordelen bij de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van een verdachte?

In hoeverre de stoornis het vermogen van de verdachte om de ongeoorloofdheid van zijn handelen in te zien belemmert. Signup and view all the answers

Wat maakt het noodzakelijk om een gedwongen behandelkader te overwegen voor een verdachte met een psychische stoornis?

Er is bewijs dat de stoornis leidt tot een verhoogd risico op herhaling van delict gedrag. Signup and view all the answers

Wat betekent volledig ontoerekeningsvatbaar in juridische termen?

Er is een rechtstreeks verband met de geestelijke toestand en geen realiteitscorrectie. Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste verschil tussen ontoerekeningsvatbaarheid en psychische overmacht?

Ontoerekeningsvatbaarheid is volledig, terwijl psychische overmacht tijdelijk kan zijn. Signup and view all the answers

Welke van de volgende opties beschrijft een situatie waarin iemand volledig toerekeningsvatbaar is?

De persoon heeft geen stoornis en is zich volledig bewust van de gevolgen van zijn daden. Signup and view all the answers

Wat houdt gepaste gevaarstaxatie in?

Individuele beoordeling op basis van delictanalyse en de omstandigheden rondom het delict. Signup and view all the answers

Wat begrijpt men onder 'abnormale' mensen in normale omstandigheden?

Mensen met een psychische stoornis die zich normaal gedragen in niet-stressvolle situaties. Signup and view all the answers

Wat is het doel van terbeschikkingstelling?

Gevaarsreductie en resocialisatie Signup and view all the answers

Aan welk criterium moet worden voldaan om terbeschikkingstelling op te leggen?

Causaal verband tussen stoornis en delict Signup and view all the answers

Voor welke misdrijven is terbeschikkingstelling mogelijk?

Verkrachting Signup and view all the answers

Wat zijn de mogelijke voorwaarden voor TBS?

Opname in een door de rechter aangewezen kliniek Signup and view all the answers

Wat is de maximale duur van TBS met voorwaarden?

9 jaar Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke factor bij de beoordeling van ontoerekeningsvatbaarheid?

Inzicht in wederrechtelijkheid Signup and view all the answers

Welk misdrijf komt in aanmerking voor TBS, ondanks dat het een uitzondering is?

Bedreiging Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk criterium voor TBS met voorwaarden?

Motivatie en behandelbaarheid Signup and view all the answers

Welke straf kan opgelegd worden als iemand als verminderd toerekeningsvatbaar wordt beschouwd?

22 jaar gevangenisstraf + tbs Signup and view all the answers

Wat zijn de effecten van terbeschikkingstelling op de voorwaarden?

Bijzondere voorwaarden bieden geen titel voor vrijheidsbeneming Signup and view all the answers

Wat sluit ontoerekeningsvatbaarheid niet uit bij moord?

Voorbedachten rade Signup and view all the answers

Wat is een reden voor schorsing van vervolging volgens het strafrecht?

Ontoerekeningsvatbaarheid Signup and view all the answers

Wat is een criterium voor de strafrechter bij de beoordeling van een psychische stoornis?

De aanwezigheid van een psychische stoornis Signup and view all the answers

Wat wordt niet beschouwd als een schulduitsluitingsgrond?

Inzicht in de gevolgen van het delict Signup and view all the answers

Wat kan een strafuitsluitingsgrond zijn?

Rechtvaardigingsgronden Signup and view all the answers

Wat werd vastgesteld in de zaak van de 68-jarige man met angstdromen?

Er was geen sprake van een psychiatrische stoornis Signup and view all the answers

Wat is de maximale duur van een gevangenisstraf voor tijdelijke straffen?

30 jaar Signup and view all the answers

Wat is een doel van terbeschikkingstelling (TBS)?

Bescherming van de maatschappij Signup and view all the answers

Welke van de volgende straffen kan maximaal 240 uur duren?

Taakstraf Signup and view all the answers

Welke sanctie is bedoeld voor beveiliging en gedragsbeïnvloeding?

Strafmaatregelen Signup and view all the answers

Wat is richtinggevend voor de proportionaliteit van de straf?

Ernst van delict en schuld van de dader Signup and view all the answers

Wat is het maximale bedrag voor een geldboete voor natuurlijke personen?

Maximaal € 103.000,- Signup and view all the answers

Wat kan worden opgelegd als een dader een ernstige psychische stoornis heeft en recidivegevaar bestaat?

Terbeschikkingstelling Signup and view all the answers

Wat wordt niet in aanmerking genomen bij de schuld van de dader?

Motivatie van de dader Signup and view all the answers

Study Notes

Inleiding Psychische Stoornis en Strafrecht

Het onderwerp is de psychische stoornis in het strafrecht, met focus op toerekeningsvatbaarheid, straf en behandeling.
De presentatie is gegeven op 30 oktober 2024 tijdens een masterclass Forensische Neuropsychologie II.
De spreker is mr.dr. Jos van Mulbregt.
De locatie was VU Amsterdam.

Zaak Thijs H. (Hoge Raad 7 oktober 2023)

Thijs H., een 28-jarige Nederlander, werd verdacht van drie moorden (Heerlen/Den Haag, 4/7 mei 2019).
Hij werd beoordeeld als volledig ontoerekeningsvatbaar vanwege een ernstig psychotisch toestandsbeeld (schizofrenie) en paranoïde wanen/grootheidsideeën.
Een eerdere beoordeling door het Hof Den Bosch (17 maart 2022, ECLI:NL:GHSHE:2022:868) had deze conclusie al vastgesteld.
De verdachte kreeg een gevangenisstraf van 22 jaar met tbs (met dwangverpleging).
Deze zaak illustreert de juridische aspecten rond psychische stoornissen en strafrechtelijke verantwoordelijkheid.

Oordeel Hoge Raad

Het oordeel van de Hoge Raad (7 oktober 2023, ECLI:NL:HR:2023:1295 ) belicht de juridische criteria voor ontoerekeningsvatbaarheid.
Ontoerekeningsvatbaarheid sluit de juridische mogelijkheid van voorbedachten rade bij moord niet uit.
Het betreft de beoordeling van of tijdens de daderdaad sprake was van een psychische stoornis en of dit een strafuitsluitingsgrond is.

Is een psychische stoornis strafrechtelijk relevant?

In principe niet, tenzij een reden is voor het staken of schorsen van de vervolging (artikel 16 Sv).
Ontoerekeningsvatbaarheid (artikel 39 Sr) is een cruciale factor.
In sommige gevallen kan een zorg- of executiestraf/ maatregel (zoals detentieongeschiktheid) noodzakelijk zijn.

Beoordeling door de strafrechter

De strafrechter moet criteria gebruiken zoals Bewijsvraag, Kwalificatievraag en Strafuitsluitingsgronden (schulduitsluitingsgronden en rechtvaardigingsgronden).
Hij moet overwegen of een straf/maatregel gerechtvaardigd is (zoals een geldboete, gevangenisstraf, of tbs).

Rechtbank Oost-Brabant, 29 augustus 2024 (ECLI:NL:RBOBR:2024:3890)

Een 68-jarige man stond terecht voor moord/doodslag op zijn partner.
Er was geen psychiatrische of persoonlijkheidsstoornis vastgesteld.
Er waren wel angstdromen en suïcidale gedachten en de man gaf geen herinnering aan de tenlastelegging.
Een mogelijk medisch probleem (REM slaapstoornis) werd verder onderzocht.
De rechtbank heeft een oordeel uitgesproken.

Artikel 39 Sr

Een verdachte is niet strafbaar als een psychische stoornis de pleegklacht (feitelijke gebeurtenis) onmogelijk maakt om de gedraging toe te rekenen.

Forensische vraagstelling

De essentiële vraagpunten in een forensisch onderzoek zijn: sprake van een psychische stoornis, aanwezigheid tijdens delict, causaal verband, advies toerekeningsvatbaarheid, gevaarstaxatie door pathologie, en advies.

Stoornis ten tijde van delict

Het begrijpen van de redenatie van de verdachte ten tijde van het delict.
De mate waarin de stoornis de vermogen van de verdachte beïnvloedt om de ongeoorloofdheid van zijn handeling te herkennen.
Beoordelen van strafrechtelijk vermogen.
Beoordelen van relevante risico's (bijvoorbeeld: risico herhaling, ernst, omstandigheden ten tijde van delict).

Verband stoornis en delict

Bepalen van specifieke kenmerken van de stoornis tijdens de gebeurtenis.
Inzicht in wederrechtelijkheid en keuzemogelijkheden.
Mate van beperking tijdens het delict.
Juridisch relevante keuzemomenten

Ontoerekeningsvatbaarheid en Psychische Overmacht

De relevante factoren van toerekening en overmacht.
Het verschil tussen een "abnormale" mens in normale omstandigheden en een "normale" mens in abnormale omstandigheden.
Wilsbeperking door externe factoren.

Graduele beoordeling

Gradatie in de beoordeling van toerekeningsvatbaarheid: volledig toerekeningsvatbaar, culpa in causa of onvoldoende informatie.
Volledig ontoerekeningsvatbaar: duidelijk verband tussen de stoornis en de gebeurtenis, geen realiteitscorrectie.

Gevaar voor herhaling en Gevaarstaxatie

Pathologisch en statistisch gevaar.
Individuele beoordeling op basis van delictanalyse en omstandigheden.
Gevaar voor soortgelijke delicten (aard en ernst).
Verwachting recidive (situatieve factoren, ziektebeloop).
Gedragskundige overwegingen (gevaar vanuit stoornis, andere risicofactoren, behandelbaarheid en motivatie).

Advisering

Advies voor de strafrechter.

Strafrechtelijke sancties

Straffen: ter vergelding, leedtoevoeging, proportionaliteit.
Maatregelen: ter beveiliging, gedragsbeïnvloeding, herstel.
Geen straf zonder schuld, schuld niet in alle gevallen relevant voor maatregelen.

Hoofdstraffen

Gevangenisstraf (levenslang, maximum 30 jaar, evt. voorwaardelijk).
Taakstraf (maximaal 240 uur, evt. voorwaardelijk).
Geldboete (maximaal €103.000,- of €1.030.000,-).

Gedwongen behandelkaders

Voorwaardelijke straf, terbeschikkingstelling, plaatsing in inrichting, wet langdurig toezicht, zorgmachtiging.

Terbeschikkingstelling

Dubbelrapportage vereist.
Causaal verband stoornis en delict.
Gevaar voor veiligheid.
Escalatiegevaar.
Wel of niet TBS-waardig.

TBS met dwangverpleging

Opgelegd voor 2 jaar, verlengbaar met 1 of 2 jaar.
Indien niet opgelegd voor misdrijf tegen personen, gemaximeerd tot 4 jaar.
Instemming voor behandeling niet vereist.

TBS in getal (2023)

Gemiddeld aantal TBS patiënten (bezetting).
Aantal nieuw ingestroomde TBS-patiënten (instroom).

TBS met voorwaarden

Randvoorwaarden m.b.t. gevaar.
Duur maximaal 9 jaar.
Evt. met 5 jaar gevangenisstraf.
Motivatie en behandelbaarheid zijn criteria.

Mogelijke voorwaarden

Opname in kliniek.
Ambulante behandeling.
Gebruik/toelating medicatie.
Reclasseringstoezicht.
Beschermingsvoorwaarden personen en goederen.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

In deze quiz behandelen we psychische stoornissen binnen het strafrecht, met nadruk op toerekeningsvatbaarheid en juridische gevolgen. We verkennen de zaak van Thijs H. en de impact van psychische aandoeningen op strafrechtelijke beslissingen. Dit onderwerp werd gepresenteerd tijdens de masterclass Forensische Neuropsychologie II op de VU Amsterdam.