Psihologija: Glavne Teorije i Metode

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Koji psihološki pravac temelji svoju analizu na mehanizmima nastanka kompleksnih pojava iz jednostavnijih?

Strukturalizam (correct)

Gestaldt psihologija

Biologistički pravci

Psihoanaliza

Koje metode istraživanja su dominantne u Gestaldt psihologiji?

Studija slučaja i hipoteza

Eksperiment i posmatranje (correct)

Introspekcija i intervju

Analiza snova i slobodne asocijacije

Koji je glavni predmet proučavanja biologističkih pravaca?

Emocionalni procesi

Sociokulturni uticaji

Mentalni poremećaji (correct)

Strukture ličnosti

Koji su glavni doprinosi Freudove psihoanalize?

Istraživanje svijesti i podsvijesti Signup and view all the answers

Koji pristup koriste biologistički pravci u proučavanju?

Klinički ili individualni metod Signup and view all the answers

Koji odbrambeni mehanizam ličnosti je jedan od glavnih Freudovih doprinosa?

Regresija Signup and view all the answers

Koje metode koriste biologistički pravci za proučavanje pojedinca?

Posmatranje i intervju Signup and view all the answers

Koja psihološka škola naglašava da su odnosi dijelova važniji od dijelova po sebi?

Gestaldt psihologija Signup and view all the answers

Koja od sljedećih škola se fokusira na vanjske, opažljive i mjerljive aspekte ponašanja?

Behaviorizam Signup and view all the answers

Ko je osnivač funkcionalizma u psihologiji?

William James Signup and view all the answers

Koji od navedenih psihologa je bio ključna figura u razvoju ruske refleksologije?

Pavlov Signup and view all the answers

Koji od navedenih pojmova se ne povezuje s Jungovim radom?

Klasična uslovljenost Signup and view all the answers

Koji istraživački metod je dominantan u ruskoj refleksologiji?

Eksperiment Signup and view all the answers

Koji predstavnici pripadaju psihosocijalnim/sistemskim pravcima?

Bandura i Vygotsky Signup and view all the answers

Koji od navedenih pravaca u psihologiji naglašava istraživanje kognitivnih procesa?

Kognitivizam Signup and view all the answers

Šta je ključno za psihoanalitički pravac koji je utemeljio Freud?

Uvid u nesvesne procese Signup and view all the answers

Koji tip testova ocjenjuje mentalne sposobnosti pojedinca?

Testovi intelektualne sposobnosti Signup and view all the answers

Koji od sljedećih testova spada u analitičke testove ličnosti?

MMPI Signup and view all the answers

Koji od sljedećih faktora nije ključni element intervjua?

Statistike Signup and view all the answers

Koji tip intervjua uključuje jasno strukturirane pitanja?

Strukturirani intervju Signup and view all the answers

Koji od sljedećih postupaka se koristi u sociometrijskoj metodi?

Izrada sociograma Signup and view all the answers

Koja skala se često koristi za mjerenje stavova?

Guttmanova skala Signup and view all the answers

Koja mjera centralne tendencije se koristi za izračunavanje srednje vrijednosti podataka?

Aritmetička sredina Signup and view all the answers

Koji termin se koristi za označavanje stepena povezanosti između dvije varijable?

Kovarijablitet Signup and view all the answers

Koja dimenzija pažnje se odnosi na vrijeme tokom kojeg osoba može ostati fokusirana na zadatak?

Trajanje Signup and view all the answers

Koliko nepovezanih čestica prosječno može zadržati opseg pažnje?

7 Signup and view all the answers

Koji od sljedećih faktora nije vanjski faktor pažnje?

Motivacija Signup and view all the answers

Koja vrsta pamćenja se koristi za efektivno pamtiti sadržaje koji se ne mogu verbalizirati?

Motoričko pamćenje Signup and view all the answers

Kako se naziva kratkotrajno pamćenje u vizuelnom modalitetu?

Ikoničko Signup and view all the answers

Koji od sljedećih nije tip dugoročnog pamćenja?

Perceptivno Signup and view all the answers

Koje vrste pamćenja su uključene u kratkoročno pamćenje?

Ehoičko i ikoničko Signup and view all the answers

Koji proces nije povezan s dugoročnim pamćenjem?

Fluktuacija Signup and view all the answers

Koje su faze učenja uviđanjem?

Preparacija, inkubacija, iluminacija, verifikacija Signup and view all the answers

Šta je primarni cilj imprintinga?

Praćenje obrasca ponašanja kojeg mladunčad prvo uoče Signup and view all the answers

Koji od sljedećih faktora nije dio Thurstoneove analize inteligencije?

D-faktor (decizivnost) Signup and view all the answers

Koji su ključni procesi prema Spearmanu u inteligentnom ponašanju?

Edukacija korelata i edukacija relacije Signup and view all the answers

Šta karakterizira senzitizaciju?

Izloženost podražajima koji traju kumulativno Signup and view all the answers

Koji oblik učenja se najviše oslanja na automatizam?

Imprinting Signup and view all the answers

Koji proces nije uključen u učenje uviđanjem?

Postupno usvajanje Signup and view all the answers

Kako se opisuje ekspozicijsko učenje?

Izloženost podražajima može izmijeniti ponašanje Signup and view all the answers

Koji od sledećih termina se ne smatra procesom mišljenja?

Ubrzano mišljenje Signup and view all the answers

Šta predstavlja konvergentna produkcija?

Iznalaženje jednog adekvatnog rješenja Signup and view all the answers

Koji od sledećih poremećaja mišljenja predstavlja formalni poremećaj?

Usporeno mišljenje Signup and view all the answers

Koje od navedenog nije karakteristično za divergentnu produkciju?

Pronalazak jednog rješenja Signup and view all the answers

Koja od sljedećih tvrdnji najbolje opisuje funkcionalnu rigidnost?

Ograničeno razmišljanje unutar poznatih okvira Signup and view all the answers

Šta su deluzije u kontekstu poremećaja mišljenja?

Pogrešne ideje koje osoba smatra istinitima Signup and view all the answers

Koji od sljedećih pristupa se smatra kreativnom metodom rješavanja problema?

Heuristici Signup and view all the answers

Koji proces misljenja je povezan sa snovima i slobodnim asocijacijama?

Spontano mišljenje Signup and view all the answers

Study Notes

Predmet Opća psihologija

Predmet je Opća psihologija
Predmet se predaje na Pedagoškom fakultetu Univerziteta u Sarajevu.
Predmet je dio odsjeka Predškolski odgoj i Edukacija i rehabilitacija.
Predavač je Prof. dr. Daniel Maleč.

Psihološke škole i pravci

Strukturalizam
Osnivač je Wilhelm Wundt koji je 1879. godine osnovao prvi psihološki laboratorij u Leibzigu.
Studija strukture psiholoških procesa i pojava, po uzoru na hemiju.
Analiziranje mehanizama nastanka kompleksnih pojava iz jednostavnijih.
Dominantne metode su eksperiment i introspekcija.
Gestaldt psihologija
Wolfgang Köhler, Kurt Kofka i Max Wertheimer su osnivači.
Predmet istraživanja su cjeline (gestaldi) ili cjeloviti mentalni procesi.
Odnosi dijelova su bitniji od dijelova samih po sebi.
Psihičke pojave su više nego zbir jednostavnijih elemenata; one imaju nadsumaran karakter.
Najveći broj istraživanja se odnosio na percepcije i mišljenje definisano rješavanjem problema.
Dominantne metode su eksperiment i posmatranje/opažanje.
Biologistički pravci
Nastali u sklopu psihijatrije i medicine generalno.
Predmet proučavanja su mozak i generalno nervni sistem.
Većinom se istražuju mentalni poremećaji (više nego zdravi procesi).
Klinički i individualni metod je dominantan (posmatranje i intervju jednog slučaja).
Psihoanalitički pravci
Predmet proučavanja su nesvjesni i podsvijesni procesi.
Ključne metode su intervju, sa kliničkim ili individualnim pristupom.
Terapijska svrha psihologije je naglašena, stvarajući put za psihodijagnostičke procedure.
Freudova psihoanaliza se fokusira na liječenje neuroza (svih mentalnih poremećaja).
Odbrambeni mehanizmi ličnosti su glavni Freudov doprinos, kao i razvojne faze i struktura ličnosti.
Analiza snova i slobodne asocijacije su metodološki doprinosi.
Kasnije se psihoanaliza grana u različite psihodinamske pravce (npr. Jung sa pojmovima kolektivnog nesvjesnog i arhetipovima).
Osnivač je Sigmund Freud.
Funkcionalizam
Osnivač je William James u SAD.
Pristup je više filozofski i epistemološki, iako je počeo eksperimentalno.
Funkcije ili svrhe psiholoških procesa su predmet istraživanja, uz naglasak na tok svijesti.
Razmatra nastanak emocija, i teoriju nastanka emocija koja je neovisna od Langea.
Ruska refleksologija
Behterev, Sečenov i Pavlov su glavni zagovornici i začetnici.
Predmet izučavanja su refleksne reakcije i procesi u nervnom sistemu.
Unutrašnje mentalne aktivnosti su takođe refleksne prirode.
Izučava uslovne i bezuslovne reflekse, učenje asocijacijama i uzbuđenja/ekscitacija/gašenje/inhibicija procesa u kori velikog mozga.
Eksperiment je dominantna metoda.
Behaviorizam
Predstavnici su Watson, Thorndike, Skinner, Dollard, Muller i drugi.
Predmet proučavanja je samo vanjsko opažljivo i mjerljivo ponašanje.
Psihologija treba da napusti mentalističke pojmove.
Najveći doprinosi su u istraživanjima operatnog i klasičnog uslovljavanja.
Eksperiment je jedina validna naučna metoda.
Psihosocijalni/sistemski pravci
Predstavnici su Lev Vygotsky, Bronfenbrenner, kasnije Bandura, Ajzen.
Psihološki procesi se istražuju u društvenom kontekstu.
Naglašava interakcije psihičkog i društvenog na mikro-, mezo- i makro nivou.
Metodologija je heterogena (od opservacija, preko praćenja do eksperimenta).
Daje veliki doprinos u razvoju ekološke i socijalne psihologije.
Kognitivizam
Predstavnici su Jean Piaget, Edouard Claparede, George Kelly, Campione, Brown i Sternberg.
Predmet proučavanja su kognitivni procesi.
Testovi, eksperimenti i procesne analize su glavne metode.
Daje veliki doprinos općoj, razvojnoj i kognitivnoj psihologiji.
Humanistički i egzistencijalistički pravci
Predstavnici su Carl Rogers, Victor Frankle i Abraham Maslow.
Naglašavaju svjesne kognitivne procese, emocije, slobodu volje i razvojni potencijal.
Doprinosi psihologiji ličnosti, kliničkoj psihologiji i terapiji.
Individualni pristup / fenomenološka metoda.

Psihološke discipline

Fundamentalne discipline
Opća psihologija
Razvojna psihologija
Socijalna psihologija
Psihometrija
Psihopatologija
Zoopsihologija
Neuropsihologija
Fiziološka psihologija
Psihologija ličnosti
Metodologija
Kognitivna psihologija
Ekološka psihologija
Primijenjene discipline
Psihologija rada
Klinička psihologija
Edukacijska psihologija
Psihologija reklame i marketinga
Sportska psihologija
Zdravstvena psihologija
Psihologija ishrane

Metode i tehnike istraživanja u psihologiji

Metode su generalni načini i algoritmi koji se koriste za mjerenje i istraživanje psihičkih procesa, s poštovanjem epistemoloških principa.
Tehnike su konkretni postupci primjene metoda istraživanja.
Metodologija se bavi obema.
Nauka je sistematsko proučavanje pojava i procesa u univerzumu.
Naučni skup spoznaja, činjenica i generalizacija o pojavama i procesima.
Naučni metod.

Metode i tehnike istraživanja u psihologiji-struktura nauke

Osnovni i nužni elementi nauke su:
Definiran predmet njenog proučavanja.
Definirane metode proučavanja predmeta.
Sistem spoznaja o predmetu nauke.
Sistem teorija koje tumače procese u predmetu proučavanja i odnose među njima.
Jezik nauke, pojmovi, definicije, terminologija.

Metode i tehnike istraživanja u psihologiji-epistemološki principi

Sistematičnost.
Sukcesivnost.
Objektivnost.
Pouzdanost.
Provjerljivost.
Generalizibilnost.
Replikabilnost.
Javnost.
Saznanja, spoznaje, vrednovanje metoda proučavanja.

Metode i tehnike istraživanja u psihologiji-izvori spoznaja

Lična iskustva i generalizacije.
Tradicija.
Autoriteti.
Mnijenje.
Naučna saznanja kao jedini validan i pouzdan izvor.

Metode i tehnike istraživanja u psihologiji-metode

Introspekcija ili samoopažanje.
Posmatranje/opažanje.
Eksperiment.
Test.
Intervju.
Fokus grupe.
Sociometrijska metoda.
Skale za mjerenje stavova.

Introspekcija

Instrukcije o tome šta treba posmatrati i kako.
Uvježbanost samopromatrača.
Subjektivizam iskaza i sudova.
Uticaj ispitivaca.

Opažanje/Ekstraspekcija

Moraju biti definisani: objekt opažanja, dimenzija ili ponašanja koja se opaža i način registriranja opažanja.
Tri podjele: prirodno, laboratorijsko, učešničkog opažanja.

Eksperiment

Postupak izazivanja određene pojave (nezavisna varijabla) i posmatranja efekta na drugu pojavu (zavisna varijabla).
Kontrola relevantnih faktora.
Kauzalno objašnjenje odnosa.
Različiti tipovi eksperimenata. (npr. prirodni, laboratorijski, kvazi-eksperimentalni)

Test

Standardizirani postupak izazivanja određenih reakcija (ponašanja) i mjerenja reakcija.
Validnost/valjanost, pouzdanost, objektivnost, osjetljivost, normiranost
Podjela testova: testovi tipičnih aktivnosti, testovi maksimalnog učinka/postignuća (testovi sposobnosti, znanja).
Testovi ličnosti (analitički, sintetički)
Podjela testova sposobnosti prema sadržaju. (mentalnih sposobnosti, senzornih, psihomotirnih).

Intervju

Četiri ključana elementa intervjua: ispitanik, ispitivč, sadržaj/tema, atmosfera.
Podjela intervjua: strukturirani, nestrukturirani, mješoviti.
Upitnik prilikom intervjua.

Fokus grupe

Moderatori koji ne učestvuju u diskusiji.
Tema, ciljna grupa i ravnoteža.
Snimanje, prepisivanje, kodiranje i analiza razgovora.

Sociometrijska metoda

Kreirao J. Moreno.
Ispitivanje grupne strukture i dinamike.
Postavljanje pitanja za preferiranje članova grupe.
Izrada matrice i kreiranje sociograma.

Skale za mjerenje stavova

Likerova skala, Thurstoneova skala, Osgoodov Semantički diferencijal i Guttmanova skala.
Bogadusova skala socijalne distance.

Metode istraživanja u psihologiji-mjerenje i statistika

Mjerenje je pridavanje brojčanih ili numeričkih oznaka svojstvima/atributima mjerenih objekata u skladu sa naučnim principima.
Objekti/subjekti/ispitanici su entiteti koji predstavljaju izvor podataka (njihovi atributi se mjere).
Varijable su rezultati mjerenja nekog atributa na grupi entiteta.
Statistika za kondenzaciju, sređivanje i obradu podataka.

Metode istraživanja u psihologiji-mjere centralne tendecije

Aritmetička sredina, median, mod (modalna/dominantna vrijednost).

Metode istraživanja u psihologiji-Mjere varijabilnosti

Raspon, prosječno odstupanje, standardna devijacija i varijanca.

Metode istraživanja u psihologiji-Kovarijabilitet/Kovarijanca i Koeficijent korelacije

Kovarijabilitet dva varijabli, kroz kovarijancu i koeficijent korelacije koji pokazuje stupanj povezanosti.

Organske osnove psihičkog života

Nervni sistem (anatomija i struktura, funkcionalna i anatomska podjela).
Nervne ćelije (neuroni).
Glija ćelije (potporna i vezivna tkiva).
Elementi neurona (nuleus i tijelo/soma, dendriti, aksoni, mijelinski omotač).
Sinapse (presinaptički element, sinaptička pukotina, postinaptički element, neurotransmiteri).
Neurotransmiteri (actil-holin, nor-adrenalin, serotonin, dopamin, gama-aminobuterna kiselina).
Centralni nervni sistem (mozak i kičmena moždina).
Periferni nervni sistem (somatski, autonomni).
Autonomni nervni sistem (simpatički i parasimpatički).
Endokrini sistem (žlijezde sa unutarnjim lučenjem).

Osjeti

Fizička i efektivna sredina (izvori energije: fotička, mehanička, hemijska, termička).
Djelovanje podražaja na osjetne organe.
Senzorni modalitet i senzorni kvalitet, akromatske i kromatske boje.

Psihofizika

Istraživanje odnosa intenziteta podražaja i intenziteta osjeta.
Klasična psihofizika.
Teorija detekcije signala.
Tri praga osjeta (apsolutni, diferencijalni, terminalni).

Percepcija

Organizacija podražaja u smislene cjeline.
Principi grupiranja (blizina, sličnost, simetričnost).
Principi grupiranja (zatvorenost, zajednička destinacija, istovremeno kretanje, dobra forma).
Konstantnost opažanja (oblika, veličine, boje, svjetline).
Faktori opažanja (vanjski: intenzitet, prostornost, trajanje).
Faktori opažanja. (unutrašnji: motivacija).
Pogrešna opažanja (iluzije, halucinacije).

Pažnja

Definisanje pažnje.
Dimenzije pažnje (opseg, intenzitet, trajanje).
Karakteristike pažnje (vigilitet, fleksibilnost, tenacitet, fluktuacija).
Faktori pažnje (vanjski, unutarnji).

Pamćenje

Kriteriji podjele pamćenja (sadržaj, vrijeme zadržavanja).
(senzorno, kratkoročno i dugoročno)
(proceduralno, deklarativno).
(semantičko, epizodico)
(prospektivno i retrospektivno)
(namjerno i nenamjerno pamćenje)
Metode ispitivanja pamćenja. (reprodukcija).
(rekognicija).
(uštede).
(rekonstrukcija)
(opseg pamćenja)
Poremećaji pamćenja (kvalitativni: amnezija (retrogradna, anterogradna).
Kvalitativni (konfabulacije, paramnezija)
Kvantitativni (amnezije, hipomnezije, hipermnezije).

Učenje

Laička definicija učenja kao sticanja znanja, školsko učenje.
Psihološka definicija učenja kao relativno trajne promjene ponašanja.
Formen učenja (jednostavne, složene).
Učenje po principu dodira (uparivanja).
Zakonitosti klasičnog uslovljavanja.
Nacin (davanje) bezuslovnog podražaja.
Klasičnog uslovljavanja (prateće pojave)
Eksperamentalna neuroza, gađenje, fobije.
Razuslovljavanje (desenzibilizacija, metoda nespojivih odgovora).
Operatnog uslovljavanja-elementi.
Učenje putem pokušaja i pogrešaka kao varijanta instrumentalnog uslovljavanja.
Opservacijsko ili vikarijsko uslovljavanje (uključenost vise kognitivnih prosesa).
Učenje imitacijom.
Učenje identifikacijom (površni obrasci, emocionalna vezanost, odrambena).
Učenje uvidom, faze učenja (preparacija, inkubacija,iluminacija i verifikacija) i rešavanje složenih kognitivnih problema.
Pretpostavljeni oblici učenja;
Imprinting, habituacija, senzitizacija, ekspozicijsko učenje.

Inteligencija i sposobnosti

Teorije inteligencije (Spearman: dvofaktorski model, Thurstone: sedam faktora).
Hijerarhijska teorija inteligencije (Philip Vernon, Cattel i Horn).
Razvoj testova za mjerenje inteligencije (Simon-Binetova skala, Stanford-Binetova skala, Armijski Alfa i Beta testovi, Wechsler skale).
Vrste testova sposobnosti (brzine i snage, grupni i individualni, prema faktorskoj strukturi).

Mišljenje

Mišljenje kao proces i produkt.
Mišljenje kao aktivan proces (slobodno asociranje, snovi, transformacije sadržaja, apstrakcija, generalizacija).
Mišljenje kao proces rješavanja problema (konvergentno i divergentno mišljenje, algoritmi i heuristike).
Determinacijke tendencije
Problemi uspješnog mišljenja (funkcionalna rigidnost, mentalni set tendencija).
Značaj mašte i snova.
Poremećaji mišljenja (formalni i sadržajni; ubrzano, usporeno, dezorganizovano, ljepljivo ili viskozno, raspad pojmova, perseveracija, verbigeracija, deluzioni ideacije).

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Ovaj kviz istražuje različite psihološke pravce, uključujući Goetheovu i Freudovu psihoanalizu. Ispitat će se ključni doprinosi i metode istraživanja u ovim pravcima, kao i važnost odnosa između dijelova i cijele osobe. Pripremite se da testirate svoje znanje o osnovnim psihološkim konceptima.