Przemiany XVIII wieku

• Pr zemiany gospodarcze i społeczne w XVIII wieku

Eksplozja demograficzna

• Po katastrofalnych wojnach w Europie wzrosła liczba mieszkańców europejskich kolonii w Ameryce Północnej i Afryce.
• Eksplozja demograficzna to wzrost lub podwojenie liczby ludności w państwach.

Przyczyny przyrostu ludności

• Upowszechnienie rolnictwa ograniczyło klęski głodu.
• Poprawa warunków sanitarnych i mieszkalnych zmniejszyła śmiertelność niemowląt.
• Zastosowanie kwarantann ograniczyło rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych, np. dżumy.

Rozwój gospodarczy Wielkiej Brytanii

• Na początku XVIII w. w Wielkiej Brytanii nasilił się proces ogradzania.
• Wzrost zapotrzebowania na żywność w miastach spowodował poszerzenie produkcji rolnej (uprawa zbóż i hodowla bydła).
• Rosnące zyski z handlu żywnością tworzyły kapitał na maszyny rolnicze (siewniki zbożowe, młockarnie).
• Rewolucja agrarna to proces ze skutkami społecznymi.
• Chłopi pozbawieni ziemi szukali zajęcia w mieście lub emigrowali do kolonii.
• Bank Anglii pozwalał uzyskać środki finansowe na inwestycje.

Rewolucja przemysłowa

• Stopniowe wdrażanie urządzeń do różnych czynności.
• John Kay opatentował latające czółenko do wytwarzania tkanin w 1733 r.
• James Hargreaves skonstruował mechaniczną przędzarkę „Spinning Jenny” do wyrobu przędzy.

Maszyna parowa

• James Watt wynalazł maszynę parową w 1769 r., stosowaną np. w kopalniach węgla.
• Duże zapotrzebowanie na maszyny wywołało rozwój metalurgii i hutnictwa, wymagających opału.
• Powstanie fabryk stopniowo wypierało pracę ręczną, co nazwano rewolucją przemysłową.

Skutki rewolucji przemysłowej

• Szybka urbanizacja wiązała się z przemianami społecznymi.
• Widoczna stała się nowa ścieżka awansu zawodowego.
• Duże ryzyko porażki powodowało bankructwa.
• Powstał klimat bezwzględnej konkurencji i nowa elita społeczna – arystokracja pieniądza.
• Rosnąca świadomość angielskiego społeczeństwa doprowadziła do walki o równouprawnienie kobiet.
• Mary Wollstonecraft jest uważana za prekursorkę walki o prawa kobiet (autorką traktatów o edukacji dziewcząt).

Nowe idee ekonomiczne

• W Niemczech popularny był kameralizm, odmiana merkantylizmu.
• Kameraliści uważali, że źródłem dochodów państwa jest wzrost liczby ludności i uszczelnienie systemu podatkowego.
• François Quesnay uważał rolnictwo za główną siłę napędową gospodarki (fizjokratyzm).
• Fizjokraci wyznawali leseferyzm, czyli ideę swobodnej działalności gospodarczej.
• Adam Smith rozwinął ideę liberalizmu gospodarczego.
• Smith uważał wolny rynek i wolną konkurencję za niezbędne do rozwoju gospodarczego.
• Postulował uwolnienie aktywności gospodarczej spod nadzoru państwa (tzw. niewidzialna ręka rynku).
• Liberalizm zdominował gospodarkę Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, stając się fundamentem XIX-wiecznego kapitalizmu.

Daty

• 1733 – opatentowanie latającego czółenka
• 1764 – skonstruowanie mechanicznej przędzarki
• 1769 – opatentowanie maszyny parowej