Podcast
Questions and Answers
Ano ang pangunahing layunin ng ponolohiya sa pag-aaral ng wika?
Ano ang pangunahing layunin ng ponolohiya sa pag-aaral ng wika?
Alin sa mga sumusunod ang itinuturing na pinakamaliit na yunit ng tunog na makabuluhan?
Alin sa mga sumusunod ang itinuturing na pinakamaliit na yunit ng tunog na makabuluhan?
Ano ang tawag sa mga tunog na may katumbas na letra para mabasa at mabigkas?
Ano ang tawag sa mga tunog na may katumbas na letra para mabasa at mabigkas?
Ilan ang kabuuang bilang ng ponema sa wikang Filipino?
Ilan ang kabuuang bilang ng ponema sa wikang Filipino?
Signup and view all the answers
Aling halimbawa ang tumutukoy sa diptonggo?
Aling halimbawa ang tumutukoy sa diptonggo?
Signup and view all the answers
Anong bahagi ng pagsasalita ang mahalaga sa pagbuo ng tunog?
Anong bahagi ng pagsasalita ang mahalaga sa pagbuo ng tunog?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa apat na bahagi ng pagbigkas ng tunog?
Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa apat na bahagi ng pagbigkas ng tunog?
Signup and view all the answers
Ano ang tawag sa pares ng salita na magkaiba ng kahulugan ngunit magkatulad sa bigkas maliban sa isang ponema?
Ano ang tawag sa pares ng salita na magkaiba ng kahulugan ngunit magkatulad sa bigkas maliban sa isang ponema?
Signup and view all the answers
Anong uri ng tunog ang kinakatawan ng salitang 'ng'?
Anong uri ng tunog ang kinakatawan ng salitang 'ng'?
Signup and view all the answers
Ano ang tawag sa magkasunod o magkakabit na katinig na matatagpuan sa isang pantig?
Ano ang tawag sa magkasunod o magkakabit na katinig na matatagpuan sa isang pantig?
Signup and view all the answers
Ano ang hindi kabilang sa tatlong salik ng pagsasalita ng isang tao?
Ano ang hindi kabilang sa tatlong salik ng pagsasalita ng isang tao?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang notasyon na tumutukoy sa tunog ng 'ng'?
Alin sa mga sumusunod ang notasyon na tumutukoy sa tunog ng 'ng'?
Signup and view all the answers
Ano ang tinutukoy na pagkakaiba ng mga pares minimal?
Ano ang tinutukoy na pagkakaiba ng mga pares minimal?
Signup and view all the answers
Aling bahagi ng ponolohiya ang may kinalaman sa pagkakaiba ng mga patinig?
Aling bahagi ng ponolohiya ang may kinalaman sa pagkakaiba ng mga patinig?
Signup and view all the answers
Ilan ang kabuuang tunog ng patinig sa wikang Filipino?
Ilan ang kabuuang tunog ng patinig sa wikang Filipino?
Signup and view all the answers
Anong tawag sa pag-aaral ng mga tunog na pumapalit sa kahulugan sa wika?
Anong tawag sa pag-aaral ng mga tunog na pumapalit sa kahulugan sa wika?
Signup and view all the answers
Aling tunog ang ginagamit upang ipakita ang pasara o impit na tunog?
Aling tunog ang ginagamit upang ipakita ang pasara o impit na tunog?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod ang hindi bahagi ng apat na bahagi ng pagbigkas ng tunog?
Alin sa mga sumusunod ang hindi bahagi ng apat na bahagi ng pagbigkas ng tunog?
Signup and view all the answers
Anong tawag sa tunog na nangangailangan ng pagbabago ng ponema upang magkaroon ng ibang kahulugan?
Anong tawag sa tunog na nangangailangan ng pagbabago ng ponema upang magkaroon ng ibang kahulugan?
Signup and view all the answers
Aling tunog ang kinakatawan ng mga katinig na /p/, /t/, at /k/?
Aling tunog ang kinakatawan ng mga katinig na /p/, /t/, at /k/?
Signup and view all the answers
Study Notes
Ponolohiya o Palatunugan
-
Ang ponolohiya o palatunugan ay ang pag-aaral ng mga tunog ng wika, kabilang ang mga ponema, paghinto, pagtaas-pagbaba ng tinig, diin, at pagpapahaba ng tunog.
-
Ang ponema ay pinakamaliit na yunit ng tunog na may kahulugan at nagbabago sa kahulugan ng mga salita. Ito ay hango sa Ingles na "phoneme" na nagmula sa "phone" (tunog) at "-eme" (makabuluhan).
Ponemang Segmental
-
Mayroong 21 ponema sa Filipino: 16 katinig at 5 patinig.
-
Ang 16 katinig ay: /b, k, d, g, h, l, m, n, ŋ, p, r, s, t, w, y, ?/
-
Ang 5 patinig ay: /a, e, i, o, u/
-
Ang ʔ ay isang pasara o impit na tunog, at kumakatawan sa saglit na pagpigil ng hangin.
-
Ang ŋ ay kumakatawan sa titik na /ng/.
Diptonggo
-
Ang diptonggo ay isang kombinasyon ng patinig at isang malapatinig na w o y.
-
Halimbawa ng mga diptonggo: aw, ew, iw, ow, uw, ay, ey, iy, oy, at uy.
Klaster (Kambal-katinig)
-
Ang klaster ay binubuo ng dalawang magkasunod na katinig sa isang pantig.
-
Maaaring makita ang klaster sa inisyal, midyal, at pinal na pantig ng salita.
Pares Minimal
-
Ang pares minimal ay dalawang salita na magkaiba ang kahulugan ngunit magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema sa magkatulad na posisyon.
-
Halimbawa ng mga pares minimal: misa-mesa, oso-uso, apo-abo, ilog-irog, iwan-ewan, pari-pare, pantay-panday.
Ponemang Malayang Nagpapalitan
-
Ang ponemang malayang nagpapalitan ay magkaibang ponema na matatagpuan sa magkatulad na kaligiran ngunit hindi nagpapabago sa kahulugan ng mga salita.
-
Karaniwang nangyayari ang pagpapalitan sa mga ponemang patinig na /i/ at /e/, /o/ at /u/, at ponemang katinig na /r/ at /d/.
-
Halimbawa ng mga ponemang malayang nagpapalitan: lalake-lalaki, abogado-abugado, doon-roon.
Ponolohiya o Palatunugan
- Ang ponolohiya o palatunugan ay ang pag-aaral ng mga tunog sa wika.
- Pinag-aaralan dito ang mga ponema (tunog), paghinto (juncture), pagtaas-pagbaba ng tinig (pitch), diin (stress), at pagpapahaba ng tunog (prolonging/lengthening).
- Ang "pono" ay nagmula sa Ingles na nangangahulugang "TUNOG" at ang "lohiya" ay nangangahulugang "PAG-AARAL".
Ponema
- Ang ponema ay ang pinakamaliit na yunit ng tunog na may kahulugan sa wika.
- Ang mga ponema ay nagmumula sa Ingles na salitang "phone" (tunog) at "-eme" (makabuluhan).
- Ang mga ponema ay "nakapagpapabago ng kahulugan" kapag pinagsama-sama upang bumuo ng mga salita.
Ponemang Segmental
- Ang Ponemang Segmental ay mga makahulugang tunog na may katumbas na letra para mabasa at mabigkas.
- May 21 ponema sa Filipino: 16 katinig at 5 patinig.
Katinig
- Pangunahing pangkat ng mga katinig: /b, k, d, g, h, l, m, n, ŋ, p, r, s, t, w, y, ?/
- /ʔ/ kumakatawan sa pasara/impit na tunog o saglit na pagpigil sa hangin.
- /ŋ/ kumakatawan sa titik na /ng/.
Patinig
- Pangunahing pangkat ng mga patinig: /a, e, i, o, u/
Diptonggo
- Ang Diptonggo ay tumutukoy sa pinagsamang tunog ng patinig at malapatinig na w at y.
- Halimbawa: aw, ew, iw, ow, uw, ay, ey, iy, oy at uy.
Klaster (Kambal-katinig)
- Binubuo ng dalawang magkasunod o magkakabit na katinig sa isang pantig.
- Maaaring makita sa inisyal, midyal, at pinal na pantig ng salita.
Inisyal (Unahan)
- Halimbawa: drama, blusa, gripo, dyaryo, plano
Midyal (Gitna)
- Halimbawa: iskwater, eskwela, sumbrero, biskwit, kumpleto
Pinal (Hulihan)
- Halimbawa: nars, tsart, kard, iskawt, rekord
Pares Minimal
- Pares ng salita na magkaiba ng kahulugan ngunit magkatulad sa bigkas maliban sa isang ponema sa magkatulad na posisyon.
- Halimbawa:
- misa - mesa
- oso - uso
- apo - abo
- ilog - irog
- iwan - ewan
- pari - pare
- pantay - panday
Ponemang Malayang Nagpapalitan
- Magkaibang ponemang matatagpuan sa magkatulad na kaligiran ngunit hindi nagpapabago sa kahulugan ng mga salita.
- Karaniwang nangyayari sa mga ponemang patinig na /i/ at /e/, /o/ at /u/, at ponemang katinig na /r/at/d/.
- Halimbawa:
- lalake - lalaki
- abogado-abugado
- doon-roon
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Sukatin ang iyong kaalaman sa ponolohiya at mga ponemang segmental sa Filipino. Alamin ang mga tunog ng wika, diptonggo, at klaster sa quiz na ito. Hangad na maunawaan ang mga batayang aspeto ng pagsasalita sa wikang Filipino.
