Politieke Filosofie: Drie Componenten van Burgerschap

Here are the study notes in Dutch:

Burgerschap

• Bestaat uit drie componenten: status, activiteit en lidmaatschap
• In een democratische rechtstaat zijn deze componenten verweven met elkaar

Liberale Traditie

• Ziet burgerschap als een status, het kunnen van rechten claimen
• Het recht om rechten te hebben
• Arendt: zonder nationaliteit geen waarborg voor mensenrechten
• Pocock: burgerschap gaat terug op het model van het Romeinse Rijk, maar impliceerde geen stemrecht of recht op politieke participatie

Natuurrecht

• In het christendom gegroeid uit de Romeinse rechtstraditie
• Bron van recht is de natuur, Gods wil of rede
• Aquino: synthesiseerde theologie en filosofie, wetten zijn pas rechtvaardig als ze voortbouwen op de natuurwet
• Hugo de Groot & Pufendorf: seculariseerden het natuurrecht

Sociaal Contract

• Hobbes: leven in de natuurstaat is solitary, poor, nasty, brutish en short
• Het is rationeel voor iedereen om hun macht over te dragen aan een heerser die zorgt voor vrede, stabiliteit en veiligheid
• Locke: gebruikt het sociaal contract om het goddelijk recht van koningen te bekritiseren
• Het sociaal contract is een rationele keuze om een deel van de vrijheid op te geven en met een overheid in te stemmen

Negatieve Vrijheid

• Het domein waar het subject kan doen of kan zijn wat in zijn vermogen ligt, zonder tussenkomst van andere personen of instanties
• Eigen aan de klassiek liberale traditie
• Berlin: negatieve vrijheid is geen waarborg voor echte vrijheid, omdat de overheid onze vrijheid kan beperken met als reden dat zij weet wat goed voor ons is - paternalistisch
• Mill: Schadebeginsel, de overheid mag onze vrijheid enkel wettelijk inperken om het respecteren van iemand anders te beschermen

Antieke en Moderne Vrijheid

• De klassiek liberale traditie spreekt zich uit over het domein waartoe de politieke macht zich moet beperken, niet over wie die macht uitoefent
• Constant: twee soorten vrijheid: antieke (collectieve vrijheid, de politieke vrijheid om de polis mee te besturen) en moderne (individuele onafhankelijkheid om het eigen geluk na te streven)

Discussie over Stemrecht

• Mill: eerst leerplicht dan pas universeel stemrecht, om collectieve middelmatigheid te vermijden
• Democratie kan ook leiden tot een vrijheid beperkende en onderdrukkende tirannie van de meerderheid

Republikeinse Traditie

• Burgers als politieke actor
• Burgerschap vertaalt zich in een vorm van democratisch zelfbestuur
• Focus op klassieke vrijheid, liberty before liberalism
• Vrijheid om aan het publieke debat deel te nemen

Volkswil en het Algemeen Belang

• Burgers zijn vrij zolang ze zich laten leiden door wetten die ze zichzelf opleggen
• Kant: wet = categorische imperatief
• Rousseau: burgers vormen idealiter 1 soeverein lichaam waaruit een algemeen wil spreekt

Spreiding van de Macht

• Met oog op het algemeen belang moet ervoor gezorgd worden dat een individuele wil nooit wet wordt - door spreiding van de macht
• De politieke macht mag nooit voor altijd bij één persoon of bij één instantie liggen zonder dat burgers daar nog toegang tot hebben

Directe Democratie

• Republikeinse traditie neigt naar directe democratie
• Rousseau en Montesquieu: prefereren loting boven verkiezing

Burgerschapsidealen

• Sandel: verzet zich tegen het liberale gedachtegoed dat burgers ten opzichte van hun medeburgers geen politieke verplichtingen hebben buiten de rechten van de mens
• Een gezonde samenleving omvat meer dan the rule of law

Vrijheid als Non-Dominatie

• Petit: de liberale negatieve opvatting van vrijheid is onstabiel
• Vrijheid wordt niet bepaald door niet-inmenging, maar door de afwezigheid van afhankelijkheid en overheersing

Feministische Kritieken

• Kritiek op liberale en republikeinse traditie
• Vrouwen worden buiten het burgerschap gesloten

Lidmaatschap - Communitarische Traditie

• Gemeenschapsgevoel, psychologisch element
• Een gedeelde politieke identiteit die met burgerschap gepaard kan gaan

Volksnationalisme

• Herder: gaat in tegen het verlichtingsdenken van universele gelijkheid
• Volkeren hebben een unieke identiteit - volksgeist
• Mensen hebben naast voedsel, vrijheid en veiligheid ook een gemeenschapsgevoel nodig### Gemeenschapsgevoel en Nationale Identiteit
• Het engagement om samen te leven wordt mogelijk gemaakt door een gemeenschapsgevoel op basis van identiteit, cultuur, taal, geschiedenis en tradities.
• Nationale identiteit is kunstmatig en wordt actief gebouwd door middel van onderwijs en cultuurbeleid.
• Ernst Renan: een gedeelde nationale identiteit is een geloof dat mensen bij elkaar veronderstellen.
• De natie is een geestelijk beginsel.

Drie Componenten van Burgerschap

• Liberale component: burger = private persoon wiens rechten moeten gegarandeerd worden zonder noodzakelijk politiek actief te moeten zijn.
• Republikeinse component: burger = politieke actor die meedoet aan zelfbestuur.
• Communitarische component: burgerschap vergt een gevoel van lidmaatschap en gemeenschapvorming.

De Democratie en de Rechtstaat

• De relatie tussen democratie en rechtstaat is een spanning tussen de volkswil en de bescherming van rechten en basisvrijheden.
• Het gelijk bestellen van individuele rechten en collectief zelfbestuur veronderstellen elkaar.
• Grondrechten maken zelfbestuur mogelijk en burgerschap en democratisch zelfbestuur maken grondrechten mogelijk.

De Paradox van het Burgerschap

• Het burgerschap is een combinatie van democratie en rechtstaat, wat een spanning oplevert tussen politieke participatie en het respect voor grondrechten.
• Het dilemma van collectieve actie: als er voldoende meebezig zijn, waarom zou ik het dan doen?

Burgerschapseducatie

• De enige plaats waar de samenleving al haar burgers kan aanspreken is het onderwijs.
• Het onderwijs moet garanderen dat alle burgers op de hoogte zijn van hun grondwettelijke rechten en vrijheden, en hen in staat stellen hier gebruik van te maken.

Democratie en Populisme

• Populisme is een politieke stroming die de tegenstelling tussen het volk en de elite benadrukt.
• Er zijn verschillende soorten populisme, zoals links en rechts populisme.

Deliberatieve Demokratie

• Deliberatieve democratie is een politieke theorie die de kwaliteit van het debat centraal stelt.
• Het doel is om een beslissing te nemen die legitiem is en waarbij alle partijen gehoord zijn.
• Deliberatieve democratie is een langdurig proces dat voorafgaat aan de politieke besluitvorming.

Publieke Ruimte

• De publieke ruimte is een essentieel onderdeel van de democratie.
• Het is de plaats waar burgers openlijk en vrij kunnen discussiëren over de politiek.
• De publieke ruimte moet onafhankelijk zijn van de politiek en de media.

Representatieve Democratie

• Representatieve democratie is een combinatie van deliberatieve democratie en vertegenwoordiging.
• De vertegenwoordiger die verkozen wordt door de kiezer maar zich er ook van los kan maken is een essentieel onderdeel.

Burgerdemocratie

• Burgerdemocratie is een combinatie van deliberatieve democratie en directe democratie.
• Burgers kunnen actief uitgenodigd worden om deel te nemen aan publieke deliberatie en besluitvorming.

Populisme

• Populisme is een politieke stroming die de tegenstelling tussen het volk en de elite benadrukt.
• Er zijn verschillende soorten populisme, zoals links en rechts populisme.### Multiculturalisme en Migranten
• Populististen claimen dat zij het beste voor het volk zijn
• Dit gaat in tegen liberale, republikeinse en communitaristische ideeën

Burgerlijke Gehoorzaamheid

• Leibniz: waarom is er een staat en geen anarchie?
• Plato & Hobbes: politieke gemeenschap en politiek gezag is noodzakelijk omdat mensen van elkaar afhankelijk zijn
• Waarom naleven: moreel aanvaardbaar, voordeel, bang voor straf
• Mensen moeten de wet naleven, ook al zijn ze het niet eens met de inhoud

Sociaal Contract

• Locke, Rousseau, Kant: wie de voordelen ondervindt van een politieke gemeenschap is verplicht om de wetten na te leven
• Locke: impliciete instemming door aanwezigheid in een politieke gemeenschap
• Kant: geen historisch sociaal contract nodig, basisgedachte is dat mensen samen een stuk vrijheid opgeven
• Basisgedachte: samen een stuk vrijheid opgeven voor rechten en plichten

Burgerplicht

• Burgers hebben de plicht om wetten na te leven, rechtvaardige instituties te steunen en hun bijdrage te leveren
• Rawls: basisstructuur van de samenleving is rechtvaardig, dan hebben burgers de plicht om wetten na te leven
• Wie het oneens is met een wet, heeft niet genoeg redenen om de wet niet na te leven
• Locke: als de overheid niet de natuurrechten respecteert, kan rebellie legitiem zijn

Burgerlijke Ongelhoorzaamheid

• Hobbes: burgerlijke ongehoorzaamheid is niet toegestaan
• Kant: burgerlijke ongehoorzaamheid is de hoogste misdaad, maar burgers hebben de vrijheid om hun mening te uiten
• Locke: als de overheid niet doet wat zij beloofd heeft, kan rebellie legitiem zijn
• Rawls: burgerlijke ongehoorzaamheid is een publieke, gewetensvolle en politieke daad

Kenmerken van Burgerlijke Ongelhoorzaamheid

• Illegaal, gewetensvol, samenhang tussen middel en doel, openlijk, vrijwillig, geweldloos
• Respect voor de rechten van anderen

Wiens Rechten?

• Januskop: burgerschap sluit mensen in en uit
• In een democratische rechtstaat moet de overheid garanderen dat elke burger gelijke rechten heeft
• Elk toelatingsbeleid is gekoppeld aan een uitwijzingsbeleid

Mensenrechten en Burgerrechten

• Mensenrechten zijn universeel en gelden voor iedereen
• Burgerrechten zijn gekoppeld aan burgerschap en volwaardig lidmaatschap
• Staten zijn in staat om migranten anders te behandelen dan eigen burgers

Wereldburgerschap

• Kant: wereldburgerrecht is noodzakelijk, maar moet geen fantastische of overspannen idee zijn
• Het hoeft niet in de plaats te komen van het staats- en volkenrecht, maar is een noodzakelijke aanvulling hiervan

Morele Grenzen van Grenzen

• In welke mate mag of moet een land de eigen grenzen beschermen?
• Walzer en Miller: natiestaten hebben het recht om zichzelf via migratiecontrole te beschermen
• Bader: rijke landen hebben een morele plicht om mensen uit arme landen toe te laten
• Barry, Beitz, Pogge en Benhabib: armoede is niet het resultaat van endogene factoren, maar van een globale politieke en economische structuur

Respect voor Menselijke Waardigheid

• Migranten hebben niet automatisch dezelfde rechten als burgers van het land waar ze verblijven
• Het verblijfstatuut is bepalend voor welke rechten ze hebben
• UVRM: artikel 3 verbiedt foltering, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing

Toegang tot Nationaliteit en Volwaardig Burgerschap

• Kiesrecht toekennen aan migranten blijft controversieel
• Burgerschap is lange tijd op basis van bloedverwantschap, geboorteplaats of stakeholdersprincipe
• Nationaliteitsbeleid: nationaliteit verwerven als incentive om te integreren of als eindpunt van integratie

Welke Rechten?

• Drie categorieën: burgerlijke vrijheden, politieke rechten en vrijheden, sociale rechten
• T.H. Marshall: burgerschap impliceert het kunnen claimen van rechten, 3 categorieën
• Kritieken: te lineair, te weinig oog voor vrouwenrechten, racisme, seksisme

Sociale Rechten en Substantiële Vrijheden

• Marshall: reële vrijheid vergt onderwijs, vorming, materiële basis
• Dewey: echte vrijheid is afhankelijk van maatschappelijke omstandigheden