Pojęcie seksualności i zdrowie reprodukcyjne

Pojęcie seksualności

• Utożsamiane wcześniej z zachowaniami seksualnymi, seksem, erotyzmem, płcią i potrzebami seksualnymi.
• Obecnie definicje uwzględniają aspekty biologiczne, psychologiczne i społeczne.
• Seksualność to "wszystkie aspekty cielesne i zachowania człowieka związane z płcią i seksem" (ogólnie), oraz "funkcjonowanie seksualne, aktywność seksualna, bycie seksualnym" (węższe ujęcie).
• Seksualność jest źródłem napięć i rozkosznych odprężeni, redukuje też napięcie seksualne i zaspokaja poza-seksualne potrzeby, tworząc więzi.
• WHO: Seksualność to zespół czynników biologicznych, emocjonalnych, intelektualnych i społecznych wpływający na pozytywny rozwój osobowości, komunikacji i miłości.
• Seksualność jest związana ze światem wartości (Z. Izdebski).
• Świadomość płciowości (kobieta/mężczyzna) jest istotnym elementem seksualności.
• Istotna rola seksualności na przestrzeni całego życia.

Zdrowie seksualne i reprodukcyjne

• Zdrowie seksualne i reprodukcyjne młodzieży to dobrostan fizyczny, emocjonalny i społeczny w odniesieniu do seksualności.
• Obejmuje brak chorób, zaburzeń funkcji i ułomności.
• Obejmuje brak zbyt wczesnej i niepożądanej ciąży, niebezpiecznej aborcji, zakażeń przenoszonych drogą płciową (w tym HIV/AIDS) i przemocy seksualnej/przymusu.

Pedagogika seksualna i edukacja seksualna

• Pedagogika seksualna to nauka normatywna i empiryczna badająca rzeczywistość wychowawczą i tworząca teorie.
• Edukacja seksualna to działanie skupione na wiedzie i prozdrowotnych zachowaniach związanych z płciowością, dla dzieci, młodzieży i dorosłych.

Normy seksualne

• Religijne: specyficzne dla każdej religii (np. katolickie - płciowość związana z uczuciowością, miłością i prokreacją, masturbacja jako nieuporządkowany akt, seks w małżeństwie powinien być otwarty na prokreację, wstrzemięźliwość jako norma).
• Obyczajowe: umowne reguły charakterystyczne dla danej grupy, regionu lub okresu.
• Prawne: reguły oparte na obowiązującym prawie (np. w Polsce świadczenie usług seksualnych nie jest sankcjonowane prawnie, lecz zarabianie na nich tak).
• Partnerskie: między partnerami (np. różnica płci, dojrzałość, akceptacja, dążenie do rozkoszy, nieruszanie współżycia społecznego).
• Statystyczne: średnie wartości dla danej społeczności.

Kryteria normy rozwojowej

• Aktywność seksualna nie utrudnia rozwoju.
• Zachowania mieszczą się w typowych dla wieku granicach (rozładowanie napięcia, budowanie więzi).
• Brak naruszania zdrowia, zasad moralnych i prawa.

Zasady etyki badań seksualnych

• Konieczna całościowa ocena etyczna.
• Odpowiedzialność badacza.
• Szczegółowe informowanie respondentów.
• Zapewnienie anonimowości.
• Respektowanie prawa do odmowy udziału.
• Unikanie dyskomfortu psychicznego i fizycznego.

Założenia teorii Freuda

• Seksualność ma podłoże biologiczne, popęd seksualny jest ważną potrzebą.
• Popęd seksualny nie ma jednego celu (np. wyłącznie prokreacyjnego);
• Socjalizacja popędu seksualnego wpływa na zdrowie psychiczne.
• Sfery erogenne występują nie tylko w okolicy genitaliów.

Faza Oralna/Analna/Latencji/Genitalna

• Opis poszczególnych faz rozwoju seksualnego wg Freuda.

Ekspresja seksualna okresu dzieciństwa

• Masturbacja jako typowa forma aktywności seksualnej.

Dojrzewanie psychoseksualne

• Uformowanie tożsamości płciowej.
• Zdolność do tworzenia związków partnerskich.
• Odpowiedzialność za podejmowane decyzje.
• Seks jako równość, szacunek i akceptacja.
• System wartości w zachowaniach seksualnych.

Dojrzewanie biologiczne

• Menarche i ejakulacja jako znaki dojrzałości.

Dojrzewanie psychiczne

• Osiągnięcie etapu, gdy cel seksualny jest jasno odczuwalny (heteroseksualność).
• Zdobycie umiejętności do odpowiedzialnego podejmowania decyzji.

Dojrzewanie socjalne

• Najpóźniej osiągana dojrzałość, związana z czasowymi i ekonomicznymi warunkami życia.

Główne trudności wieku dojrzewania

• Dynamiczne zmiany fizyczne.
• Narastające napięcie seksualne, frustracja.
• Pierwsze próby zbliżenia z partnerami.
• Ambiwalentne emocje (np. Kocham/nienawidzę).
• Konflikty z rodzicami i rówieśnikami.
• Dezintegracja emocjonalno-popędowa (np. potrzeba rozładowania seksualnego idąca inną drogą niż potrzeba relacji).

Orgazm

• Najwyższa forma rozwoju seksualnego, odczuwana jako przyjemność i samoakceptacja.