Podstawy Finansów: Wprowadzenie

Podstawy Finansów

• Finanse to zjawiska i procesy pieniężne, gdzie występuje pieniądz, w gospodarce ma też finanse.
• Finanse to ogół zjawisk pieniężnych powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka.
• Finanse to zjawiska pieniężne, które są związane z kreacją i ruchem zasobów pieniądza bądź też z zaciąganiem zobowiązań do uruchomienia zasobów pieniężnych w przyszłości.
• System finansowy to zespół form organizacyjnych, aktów prawnych, instytucji finansowych i innych elementów umożliwiających nawiązywanie stosunków finansowych.

Systematyka podmiotowa zjawisk finansowych:

• Finanse przedsiębiorstw.
• Finanse gospodarstw domowych.
• Finanse publiczne.
• Finanse banków i innych instytucji kredytowych.
• Finanse ubezpieczeń.
• Finanse rynków finansowych.

Systematyka przedmiotowa zjawisk finansowych:

• Strumienie pieniężne ekwiwalentne (rynkowe).
• Strumienie pieniężne redystrybucyjne (transfery).
• Pożyczki.
• Oszczędności.

Pieniądz jako Instrument Finansowy

• Pieniądz jest instrumentem finansowym o istotnych cechach dobra publicznego.

Funkcje Pieniądza w Teorii

• Miernik wartości określa wartość towarów i usług.
• Środek wymiany uczestniczy w transakcjach kupna-sprzedaży, pośrednicząc w zamianie towaru na pieniądz i pieniądza na towar.
• Środek płatniczy służy do regulowania różnego rodzaju zobowiązań.
• Środek tezauryzacji to środek przechowywania wartości.
• Międzynarodowy środek płatniczy jest akceptowalny w innym kraju.

Formy Pieniądza

• Kiedyś płacidła to 1 kuna która równała się 6 wiewiórkom.
• Pośrednikiem wymiany były skóry, sól, minerały, oliwa, zboża i kamienie.
• Pieniądz kruszcowy to żelazo, metale, miedź i metale szlachetne.
• Pierwsze monety to złoty krejzek Krezusa (Lidia VII w. p.n.e.) oraz denar koronny Władysława Jagiełły (koniec XIV w.).

Cechy Współczesnego Pieniądza

• Trwałość.
• Poręczność.

Pieniądz Bezgotówkowy

• Pieniądz bezgotówkowy (bankowy, depozytowy, wkładowy) funkcjonuje w postaci zapisów na bankowych rachunkach depozytowych.
• Pieniądz bezgotówkowy nie ma fizycznej postaci.
• Podstawą jego kreacji są wierzytelności przedsiębiorstw lub osób fizycznych (zgromadzone pieniądze na rachunkach i lokatach bankowych).
• Kreują go banki komercyjne w toku kredytowej emisji pieniądza.
• Obrót bezgotówkowy wiąże się z funkcjonowaniem polecenia przelewu, polecenia zapłaty, czeku rozrachunkowego czy instrumentów pieniądza elektronicznego.
• W drugim kwartale 2022 roku wykonano 292 mln transakcji BLIK o wartości 38,7 mld zł.
• Wzrost o 182% r/r dla płatności w terminalach płatniczych.
• Na koniec pierwszego półrocza 2011 roku było 11,3 mln aktywnych klientów BLIK.
• Co piąta transakcja BLIK to przelew na telefon.

Kryptowaluty

• Kryptowaluty to cyfrowe zapisy księgowe wykorzystujące technologię bloków rozproszonych.
• Kryptowaluty mogą być przechowywane, sprzedawane albo stanowić środek wymiany wykorzystywany do celów inwestycyjnych i/lub dostępu do towarów lub usług.
• Kryptowaluty nie mają emitenta.
• Tworzą systemy zdecentralizowane oparte na sieci peer-to-peer.
• Ich bezpieczeństwo zapewniają rozwiązania kryptograficzne wspierane przez użycie publicznego i prywatnego podpisu elektronicznego.
• Są generowane automatycznie poprzez program komputerowy co zapewnia wyskoki poziom anonimowości.
• Inwestując 1000 zł. w walutę Terra LUNA w listopadzie 2019 można było zarobić 367 150 zł w kwietniu 2022.
• Inwestując 1000 zł. w walutę Terra LUNA w listopadzie 2019 można było stracić 999,8 zł w czerwcu 2022.

Pieniądz a Psychologia

• Osoby z wyższych klas społecznych są narcystyczni i przekonani, że im należy się więcej.
• Myślenie o pieniądzach wzmacnia dążenie do osiągania celów i wspiera w trudnych chwilach.
• Myślenie o pieniądzach redukuje lęk przed śmiercią.
• Dla osób o niższej samoocenie pieniądz jest symbolem prestiżu i daje kontrolę nad innymi.
• Pieniądze mogą być uzależniające i powodować negatywne konsekwencje, ponieważ dają człowiekowi natychmiastową nagrodę.

Płatności w Przyszłości

• Płatności w tle (płatności w abonamencie, auto na minuty i streaming muzyki).
• Uwierzytelnianie płatności przy wykorzystaniu cech (selfie, mrugnięcie oka, odcisk palca).

Systemy płatności elektronicznych:

• Systemy płatności wysokokwotowych: SORBNET2 i TARGET2 – NBP.
• Systemy płatności detalicznych (obsługiwane przez Krajową Izbę Rozliczeniową: Elixir, Euro Elixir, Express Elixir.
• System płatności mobilnych BLIK (Polski Standard Płatności).
• Blue Cash (Autopay SA, wcześniej BlueMedia SA).
• Krajowy System Rozliczeń (Fiserv Polska SA, wcześniej First Data Polska SA).

Uczestnikami Systemu SORBNET2

• Narodowy Bank Polski.
• 47 banków komercyjnych.
• KSKOK.
• Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.
• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.
• KDPW_CCP S.A.
• W 2022 r. zrealizowano ogółem 5 mln 450 tys. zleceń, o łącznej wartości 131,0 bln zł, średnia wartość zlecenia wyniosła 24,0 mln zł a średni dzienny wolumen zrealizowanych zleceń wyniósł 21 628 a średnie dzienne obroty 520,0 mld zł.

Uczestnikami Bezpośrednimi Systemu TARGET-NBP

• Narodowy Bank Polski.
• 15 banków komercyjnych.
• 3 systemy zewnętrzne.
• Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.
• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.
• KDPW_CCP S.A.
• W 2022 r. zrealizowano ogółem 2 mln 399 tys. zleceń, o łącznej wartości 2,8 bln euro, średnia wartość zlecenia wyniosła 1,2 mln euro a średni dzienny wolumen zrealizowanych zleceń wyniósł 9 329.

Karty Płatnicze

• Karta debetowa jest dołączana do otwieranego rachunku bankowego i umożliwia dokonywanie zakupów lub wypłatę gotówki tylko do wysokości środków zgromadzonych na rachunku bankowym.
• Karta kredytowa umożliwia transakcje w ramach oferowanego przez bank limitu kredytowego oraz przeprowadzanie transakcji bez posiadania wymaganej ilości gotówki na koncie.
• Karta obciążeniowa umożliwia transakcje w ramach przyznanego limitu kredytowego. Bank w dniu rozliczenia transakcji automatycznie obciąża rachunek kwotą odpowiadającą wartości transakcji dokonanych w ciągu miesiąca i jest przeznaczona głównie dla firm.
• Karta przedpłacona nie wymaga posiadania rachunku osobistego w banku wydającym kartę. Użycie karty wymaga wcześniejszego zasilenia środkami pieniężnymi.
• Podmioty obsługujące transakcje to bank finansujący, wydawca karty, centrum autoryzacyjno-rozliczające i punkt akceptujący karty.

Popularne Aplikacje Umożliwiające Płatności Mobilne

• Google Pay i Apple Pay do płatności telefonem.
• Garmin Pay i Fibit Pay do płatności zegarkiem.

Aplikacje do transakcji pieniądzem elektronicznym

• Billon (Billon Solution).
• Revolut (Revolut Ltd.).