Pentadbiran Negeri-negeri Selat

Pentadbiran Negeri-negeri Selat

• Negeri-negeri Selat ialah sebuah unit pentadbiran British yang dibentuk untuk mengukuhkan kawalan ke atas Pulau Pinang, Singapura dan Melaka.
• Negeri-negeri Selat ditubuhkan pada tahun 1826 dan dibubarkan pada tahun 1946.

Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka

• Abad ke-18 menyaksikan British menggalakkan ekspedisi ke Timur untuk menambah kekayaan melalui perdagangan.
• Persaingan dengan kuasa Barat yang lain seperti Belanda dan Perancis telah mendorong British untuk berusaha mendapatkan lebih banyak penempatan untuk memastikan kepentingan British di Timur.
• British menggunakan pelbagai taktik untuk menguasai Pulau Pinang, Singapura dan Melaka.
• Penempatan strategik ini membantu keperluan perdagangan dan keselamatan British di Alam Melayu.
• Ketibaan Francis Light di Pulau Pinang pada tahun 1786 menandakan permulaan pengembangan kuasa British ke negeri-negeri Melayu.

Pulau Pinang

• Pulau Pinang, sebahagian daripada Kesultanan Kedah, berfungsi sebagai tempat persinggahan untuk pedagang dari Lingga yang berdagang dengan Kedah.
• Pulau Pinang juga merupakan pelabuhan perdagangan bagi wilayah tersebut, terutama bagi Acheh di Sumatera.
• Batu Uban ialah sebuah pelabuhan asal di Pulau Pinang, yang sering dikunjungi oleh pedagang Arab.
• Masyarakat Melayu dari Sumatera membuka Batu Uban pada tahun 1759.
• Sultan Kedah menyerahkan wilayah itu sebagai balasan kerana orang Sumatera membantu Kesultanan Kedah menentang Siam/Thailand.

Singapura

• Singapura merupakan wilayah Kesultanan Johor Riau, meliputi Pahang, Johor dan Kepulauan Riau-Lingga dari abad ke-16 hingga ke-19.
• Johor, Singapura dan Kepulauan Riau ditadbir oleh Temenggung Abdul Rahman yang berasal daripada Singapura.
• Orang Melayu dan Cina telah berusaha bertani gambir di Singapura di bawah pemerintahan Temenggung Abdul Rahman.
• Sultan Abdul Rahman, pemerintah Kesultanan Johor Riau, tinggal di Lingga dan berhubung baik dengan Belanda.

Melaka

• Kesultanan Melayu Melaka ialah sebuah kerajaan Alam Melayu yang mahsyur pada abad ke-15.
• Portugis menawan Melaka Melayu pada tahun 1511.
• Selepas Belanda mengalahkan Portugis dengan bantuan Kesultanan Johor Riau, Melaka menjadi tanah jajahan Belanda dari tahun 1641 hingga 1824.
• Belanda mendirikan Melaka sebagai pangkalan balak untuk negeri-negeri Melayu.
• Pusat perdagangan utama Belanda di Alam Melayu ialah Betawi di Jawa.

Syarat Utama yang Memenuhi Keperluan British

• British mendapati Pulau Pinang sesuai sebagai pusat pengumpulan barang, pelabuhan persinggahan dan pangkalan tentera.
• British memerlukan barang-barang dari China, terutamanya teh, yang mempunyai permintaan yang tinggi di Eropah.
• Sebagai balasan daripada China memerlukan emas, perak, bijih timah dan rempah.
• British memerlukan stesen untuk mengumpul barang-barang ini, yang boleh diperolehi dari Alam Melayu untuk ditukar dengan teh dari China.
• British memerlukan pelabuhan persinggahan di laluan perdagangan di antara India dan China.
• Digunakan untuk membaiki kapal, menerima bekalan makanan dan minuman, berlindung sementara menunggu perubahan angin dan memudahkan penjelajahan ke rantau Asia Pasifik.
• Pangkalan tentera laut British di pantai barat India, Bombay, mendapati sukar untuk mengawal penempatan British di pantai timur India Madras.
• British memerlukan pangkalan tentera yang lebih strategik untuk melindungi penempatan di India daripada ancaman tentera Perancis dan menangkis saingan Belanda di Alam Melayu.

Kronologi Pendudukan British di Pulau Pinang

• Kesultanan Kedah dilanda pertikaian dalaman dan ancaman asing pada abad ke-18.
• Gagal mendapatkan bantuan daripada British untuk mempertahan negara setelah mereka mengambil kesempatan daripada masalah yang dihadapi oleh Kesultanan Kedah dan menggunakan helah untuk menguasai Pulau Pinang.
• Raja Muda Kedah, Tunku Abdullah dilantik oleh Sultan Muhammad Jiwa (1710-1778), mencetuskan krisis perebutan takhta.
• Kerabat Diraja Kedah yang menentang pelantikan itu telah berpakat dengan Bugis.
• Sultan Muhammad Jiwa meminta bantuan daripada SHTI (Syarikat Hindia Timur Inggeris) untuk mempertahan kedaulatan wilayah daripada serangan Bugis.
• Edward Monckton dihantar oleh SHTI untuk berunding dengan Sultan Muhammad Jiwa.
• Rundingan itu gagal kerana SHTI enggan menjamin untuk melindung Kedah daripada ancaman musuh.
• Semasa pemerintahan Sultan Abdullah (1778-1798), Siam menuntut penghantaran bunga emas daripada kerajaan Kedah yang dihentikan semasa Perang Siam-Burma.
• Sultan Kedah yang bimbang meminta bantuan SHTI.
• Baginda menawarkan Pulau Pinang sebagai pangkalan kepada SHTI dengan syarat memberikan bantuan tentera dan melindungi Kedah daripada ancaman Siam.
• Baginda melantik Francis Light, seorang pedagang swasta, untuk memaklumkan Gabenor Jeneral British di India tentang syarat-syarat tersebut.
• Francis Light, menyedari kedudukan strategik Pulau Pinang, berjanji kepada SHTI untuk memenuhi permintaan Sultan Kedah.
• Sultan Abdullah, yang berpegang pada janji itu, membenarkan Francis Light untuk membuka petempatan di Pulau Pinang pada tahun 1786 sementara menunggu maklum balas daripada SHTI mengenai syarat yang ditawarkan oleh baginda.
• Prince of Wales Island ialah nama baharu yang telah diberikan kepada Pulau Pinang oleh Francis Light.
• Georgetown ialah nama Inggeris untuk petempatan mereka.
• Siam menakluki Patani dan mengancam Kesultanan Kedah pada tahun 1786.
• Sultan Abdullah meminta bantuan daripada SHTI, seperti yang dijanjikan oleh Francis Light.
• SHTI telah enggan memberikan bantuan kerana perjanjian itu tidak ditandatangani dengan Sultan Kedah.
• Sultan Abdullah mengumpulkan angkatan perang di Seberang Perai untuk menawan semula Pulau Pinang, setelah mendapati bahawa helah Francis Light telah menipunya.
• Francis Light menewaskan angkatan perang Kesultanan Kedah dengan bantuan tentera SHTI.
• Sultan Abdullah dipaksa menandatangani perjanjian dengan British pada tahun 1791.
• Penempatan British di Pulau Pinang diiktiraf secara rasmi melalui perjanjian ini.
• Pada tahun 1800, Gabenor Pulau Pinang George Leith menggesa Sultan Dhiauddin (1798–1804) dari Kedah untuk memeterai perjanjian dengan British.
• British dibenarkan menduduki Seberang Perai berdasarkan perjanjian ini.
• Penempatan ini berfungsi sebagai barisan pertahanan yang kritikal dan sebagai kawasan pertanian untuk membekalkan makanan kepada penduduk Pulau Pinang.

Penubuhan British di Singapura

• Selepas menguasai Pulau Pinang, British meningkatkan pengaruh ke wilayah lain di Alam Melayu.
• British dapat menduduki Melaka kerana tercetusnya Perang Napoleon di Eropah, dan British telah dapat mengambil Melaka serta Betawi iaitu jajahan Belanda.
• British mengalihkan Stamford Raffles dan William Farquhar untuk mencari sebuah pelabuhan baharu untuk mengurangkan kawalan Belanda ke atas Alam Melayu kerana Perang Napoleon telah tamat pada tahun 1816.
• Raffles juga telah berusaha menduduki Singapura.
• Belanda ditawan oleh Perancis semasa Perang Napoleon (1793–1814).
• Raja Belanda telah berundur ke England dan menandatangani Surat Kew pada tahun 1795 dan penyerahan sementara oleh Belanda ke atas tanah jajahan mereka di Timur diserahkan kepada British.

Kepentingan Singapura kepada British

• Menjelang abad ke-19, perdagangan British di Alam Melayu semakin menguntungkan.
• Pulau Pinang dan Bangkahulu, adalah wilayah British, akan tetapi gagal menyaingi pelabuhan-pelabuhan Belanda di Alam Melayu.
• British memerlukan pelabuhan yang lebih strategik untuk bersaing dengan Belanda di Alam Melayu yang kedudukannya terletak di bahagian selatan Semenanjung Tanah Melayu dapat mengawal pengangkutan Selat Melaka dan Selat Sunda.
• Pusat pengumpulan komoditi Alam Melayu ialah Singapura.
• Kebanyakan kapal dagang berlabuh di Betawi, Riau dan Lingga, yang berada di bawah pengaruh Belanda.

British Mengukuhkan Kehadiran di Singapura

• Stamford Raffles dan William Farquhar tiba di Singapura pada bulan Januari 1819.
• Orang British kemudiannya membuat perjanjian awal dengan Temenggung Abdul Rahman, pentadbir Singapura, untuk membenarkan mereka membina petempatan di Singapura.
• Temenggung Abdul Rahman menyatakan bahawa Sultan Abdul Rahman, yang merupakan pemerintah Kesultanan Johor Riau perlu menandatangani perjanjian itu supaya dapat disahkan.
• Memandangkan Sultan Abdul Rahman mempunyai sentimen dan hubungan baik dengan Belanda, Stamford Raffles menggunakan isu pewarisan monarki Kesultanan Johor-Riau bagi menjamin kelulusan sultan.
• Sultan Mahmud Shah III melahirkan dua orang putera: Tengku Hussein, putera kanan dan Tengku Abdul Rahman, putera bongsu.
• Sultan Mahmud Shah III mangkat pada tahun 1812 dan Tengku Abdul Rahman hadir semasa pemakaman Almarhum Sultan di Lingga.
• Tengku Hussein sedang berada di Pahang semasa Sultan telah dikebumikan.
• Tengku Abdul Rahman telah ditabalkan sebagai Sultan Johor Riau dan diberi pengiktirafan daripada orang Bugis dan Belanda.
• Stamford Raffles mengambil kesempatan daripada situasi tersebut untuk memujuk Temenggung Abdul Rahman bagi menjamin ketibaan Tengku Hussein ke Singapura.
• Baginda kemudiannya mengangkat Tengku Huseein sebagai Sultan Johor Riau dengan gelaran Sultan Hussein Muhammad Shah.
• Akibat Stamford Raffles menggunakan isu pewarisan takhta sebagai taktik, Kesultanan Johor Riau kini mempunyai dua orang sultan.
• British terus mengikat kuasa ke atas Singapura melalui beberapa perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman.
• Stamford Raffles menandatangani perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman pada 6 Februari 1819
• Petempatan British di Singapura diiktiraf, British berkibar Union Jack di Singapura pada 13 Februari 1819, William Farquhar (1819-1823) menjadi Residen pertama Singapura sebagai hasilnya.
• John Crawfurd (1823-1826), Residen Singapura, menandatangani perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman pada 2 Ogos 1824
• Singapura diserahkan kepada British buat selama-lamanya serta Sultan dan Temenggung kehilangan kedaulatan ke atas Singapura telah diterima.
• Sultan dan Temenggung menerima pampasan serta pencen bulanan seumur hidup sebagai balasan daripada British.

Memperluas Kuasa British di Melaka

• Melaka merupakan sebuah pelabuhan yang terletak di Selat Melaka.
• British menduduki Melaka selepas menduduki Pulau Pinang dan Singapura.
• British mampu menguasai Melaka melalui strategi pakatan dengan Belanda.
• Kepentingan pakatan British dan Belanda ialah menamatkan persengketaan.
• Memperkukuh persahabatan dan perdamaian di Eropah dengan Perjanjian British-Belanda.
• Kedudukan British di Singapura cetuskan perselisihan dan menjejas perhubungan antara British dan Belanda di Alam Melayu.
• Kerana Belanda berpendapat bahawa Singapura terletak di bawah lingungan mereka, oleh itu, berkeras mahu British berundur dari Singapura. Mereka mengesahkan British berniat untuk mengekalkan Singapura.
• Kenaikan ke Singapura memberi kesan yang buruk kepada perniagaan di Betawi, pelabuhan penting Belanda di Alam Melayu.
• Pertelingkahan antara British dan Belanda pada 1600-an dan 1700-an harus dielakkan oleh kedua-dua.
• Belanda enggan tanggung liabiliti kewangan yang berkembang selepas Perang Napoleon, memerlukan kedua-dua pihak untuk berkompromi.
• Rundingan mesti diadakan untuk mencapai penyelesaian. Dengan Perjanjian London 1824 atau Perjanjian Inggeris-Belanda 1824, pertelingkahan telah diselesaikan.
• Tujuan perjanjian ini adalah untuk menamatkan ketegangan dan memperbaiki hubungan antara kedua-dua kuasa Eropah sambil mengurus kepentingan masing-masing di Alam Melayu.
• British boleh menguasai Melaka kerana ia menjadi perjanjian ini selepas perukaran wilayah British dengan Belanda berlaku.
• Tipu helah, manipulasi politik dan pakatan kuasa ialah taktik British untuk mengembangkan kuasa.
• British berupaya menggunakan ketiga-tiga pelabuhan kritikal di Selat Melaka: Pulau Pinang, Singapura, dan Melaka untuk meluaskan "Mahkota Jajahan British".
• Pengalaman memberikan iktibar bahawa seseorang harus berwaspada terhadap kuasa asing yang boleh menjejaskan kebebasan negara.

Kesan Perjanjian British dan Belanda

• Memperkenalkan entiti geopolitik baharu yang dikenali sebagai Tanah Melayu di bawah pemerintahan British.
• Belanda telah menggunakan terminologi Hindia Timur Belanda untuk merujuk kawasan penguasaan mereka.
• Selat Melaka dan Singapura kini berfungsi sebagai garis sempadan antara wilayah Belanda dan British.
• Raja Melayu gagal untuk menaiki takhta disebabkan oleh fakta bahawa British dan Belanda hanya pentingkan kepentingan mereka.
• Melalui perjanjian itu, Pulau Pinang dan Melaka merupakan sebahagian daripada empayar British, manakala Belanda diberi ganti rugi dengan mendapatkan wilayah British di Sumatera.
• Syarat yang dinyatakan, British untuk menarik keluar dari Sumatera dan Belanda juga mengiktiraf penempatan British di Singapura dan menyerahkan Melaka dan jajahan takluknya ke British.
• Perjanjian London 1824 merujuk kepada Raja-raja di Alam Melayu untuk kerajaan-kerjaan
• Perjanjian memberikan kesan kepada Alam Melayu, yang kekal hingga hari ini, pembahagian kepada Alam Melayu dan penguasaan British ke Selat Melaka.
• Kesultanan Johor Riau pula menerima kesan yang berpunca dari persengketaan British dan Belanda
• Johor dan Temenggung terletak bawah naungan British yang telah membawa kepada sultan menandatangani untuk menyerahkan kepada British
• Apabila Sultan Husain mangkat, Pemerintahan Johor memindakan pemerintahan mereka ke Johor Bahru.

Pengisytiharan Kedaulatan Pahang

• Apabila Bendahara Tun Ali di Pahang cuba membebaskan Pahang daripada pemerintahan Kesultanan Johor Riau, wilayah itu dipecahkan sebagai hasil pengukuhan Barat dan pergolakan.
• Bendahara mengisytiharkan bahawa Pahang kini menjadi negeri yang bebas dan berdaulat pada tahun 1853 dengan persetujuan pembesar Pahang.
• Syarat perjanjian bahawa kuasa itu hanya pentingkan kepentingan sendiri tanpa melibatkan hak mereka tentang membahagi-bahagikan Melayu dan British telah pun mengurangkan Kesultanan Melayu yang bermaruah.

Negeri-negeri Selat

• Pulau Pinang, Singapura dan Melaka telah diletakkan di bawah pentadbiran negara yang bersatu - Negeri-negeri Selat - pada tahun 1826.
• British akhirnya dapat memegang kendali Selat Melaka yang diutamakan.
• Negara bersempadan bebas di Negeri-negeri Selat telah menarik pasaran dan pasar dari Alam Melayu dan Timur Jauh seperti India, China, Eropah dan Amerika.
• Pertumbuhan cepat Negeri-negeri timah disebabkan oleh pemodenan ekonomi.
• Negeri-negeri Selat menyediakan pelabuhan kepada negeri-negeri Melayu dan kemudiannya melabur.

Perubahan Pentadbiran Negeri-negeri Selat

• Negeri-negeri Selat ditadbir oleh Kerajaan British di India pada peringkat awal, dan pentadbiran dipindahkan ke Pejabat Tanah Jajahan di London pada tahun 1867.
• Pentadbiran Negeri-negeri Selat pada mulanya diletakkan di bawah Syarkat Hindia Timur Inggeris (SHTI) di India, kemudian dialihkan ke Pejabat India.
• Diletakkan di bawah Gabenor Gabenor Konsular telah dilantik untuk membantu Gabenor mentadbir.
• Pusat pentadbiran telah ditubuhkan. Di Singapura pada tahun 1832 telah dipindahkan kerana bandar ini lebih strategik dan lebih berkembang berbanding Pulau Pinang.
• Rang Undang-undang British dikuatkuasakan di Negeri-negeri Selat.
• Hati pedagang dan penduduk tempatan tidak senang dengan Pejabat India telah membawa kepada desakan agar Pejabat menanggungjajah Negara di London menuntut pemindahan pentadbiran negeri Selat.
• Membolehkan British untuk menguasai laluan dagang di antara India dan China dengan mewujudkan hubungan perdagangan