پاتوژنز و بیماری‌زایی

شروع فرآیند عفونت و نحوه ایجاد علائم اولیه (Symptoms) و نشانه های بالینی (Sign)

فرد یا حیوانی که بدون نشان دادن علائم عفونت، می تواند فرد یا حیوان دیگری را مبتلا کند. اگر حیوان باشد نقش آن وکتور است، اگر انسان باشد معمولا به آن Carrier می گویند.

تکثیر یک عامل عفونی در بدن؛ تکثیر باکتری هایی که از میکروبیوتای طبیعی دستگاه گوارش یا پوست هستند، معمولا به عنوان عفونت در نظر گرفته نمی شوند؛ از سویی دیگر، تکثیر باکتری های پاتوژن مثل سالمونال اگر فرد بدون علائم باشد هم به آن عفونت می گویند.

میکروارگانیسمی که نمی تواند بیماری ایجاد کند و ممکن است بخشی طبیعی از بدن باشد.

عاملی که فقط در صورت ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، توانایی بیماری زایی دارد. مثلا در افراد دچار بیماری نقص ایمنی

قدرت و توانایی ارگانیسم در ایجاد بیماری

فرآیندی که میکروارگانیسم وارد بدن میزبان می شود و در آن منتشر می شود.

محلی که باکتری ها در آن تجمع می یابند. این محل می تواند نزدیک نقطه ورود باکتری باشد یا شرایط مناسب رشد را برای باکتری فراهم کند.

مکانیسم های دفاعی بدن برای از بین بردن کلونی باکتری ها که شامل : پوست، موکوس در دهان، مجاری تنفسی، گوارشی و ادراری تناسلی

پوست به عنوان عامل فیزیکی و شیمیایی در جلوگیری از ورود میکروارگانیسم ها شناخته می شود.

بعضی از باکتری ها در پوست کلونیزه می شوند و با تولید سم از رشد باکتری های پاتوژن جلوگیری می کنند.

مهم ترین عامل برای شروع عفونت چیست؟

توانایی اتصال باکتری به سلول های میزبان. این توانایی توسط فاکتورهایی مثل خاصیت هیدروفوبیک، بار الکتریکی و لیگاند تأثیر می پذیرد.

پیلی و فیمبریه زوائد سطحی باکتری ها برای اتصال به سلول میزبان هستند. برای اتصال محکم تر، باکتری به ابزار چسبندگی (Adhesion) نیاز دارد.

پیلی نوع 1 به گیرنده خود دی مانوز متصل می شوند. این پیلی در باکتری هایی مثل E.coli یافت می شود و به آنها اجازه می دهد به سلول های بدن متصل شوند.

سویه های E.coli که موجب عفونت ادراری می شوند فاقد توانایی اتصال به دی مانوز هستند و به جای آن به آنتی ژن گروه خونی P متصل می شوند.

نایسریا گنوره آ از پیلی تیپ 4 استفاده می کند که دارای تغییرات آنتی ژنیک است و به این واسطه از سیستم ایمنی فرار می کند.

عوامل چسبندگی مختلفی به جز پیلی وجود دارد که به باکتری ها کمک می کند به سلول های بدن متصل شوند. این عوامل می تواند شامل کپسول، بیوفیلم، پروتئین های چسبندگی و غیره باشد.

باکتری پس از اتصال به سلول های بدن، باید راه مناسبی برای ورود به داخل بدن پیدا کند.

مکانیسم های طبیعی بدن مثل لیزوزیم و دفنسین ها از ورود باکتری ها به بدن جلوگیری می کنند. پوست سالم نیز مانع از ورود باکتری ها می شود.

ورود باکتری ها به مناطق استریل بدن مثل گوش داخلی و میانی، بخش تحتانی دستگاه تنفس، مثانه و اندام های درونی نشان دهنده نقص ایمنی یا راه جدید برای ورود باکتری ها است.

باکتری ها می توانند از طریق دستگاه گوارش، دستگاه تنفس، زخم ها، سوزن و نیش بند پایان وارد بدن شوند.

بیان ژن های بیماری زایی در باکتری ها تحت کنترل پیام های محیطی مثل آهن، اسموالریته، PH و یون ها است.

باکتری های اندوژن بطور طبیعی در بدن وجود دارند و زمانی که مکان آنها تغییر کند به بیماری زایی تبدیل می شوند.

جزایر پاتوژنسیته نواحی ژنتیکی بزرگی هستند که مجموعه ای از ژن ها را حمل می کنند که برخی از عوامل ویروالنس را کد می کنند.

بیوفیلم یک سازگاری باکتریایی است که کلونیزاسیون را تسهیل می کند. باکتری ها در بیوفیلم ها به شکل یک شبکه چسبنده از پلی ساکارید کنار هم قرار گرفته اند.

باکتری ها در بیوفیلم ها به شکل یک شبکه چسبنده از پلی ساکارید کنار هم قرار گرفته اند که به یکدیگر و سطح متصل می شوند.

تولید بیوفیلم به تعداد کافی باکتری نیاز دارد، که به آن پیام های بین سلولی یا کواروم سنسینگ گفته می شود.

توکسین ها دو نوع هستند: اگزوتوکسین و اندوتوکسین.

اگزوتوکسین ها پروتئینی هایی هستند که توسط باکتری های گرم مثبت و گرم منفی تولید می شوند.

اگزوتوکسین ها می توانند عملکرد سلول را تغییر دهند یا سلول را نابود کنند.

نوعی از سمیت باکتریایی که توسط باکتری ها در محیط رها می شود و می تواند بر روی سلول های بدن اثر بگذارد. این سموم اغلب توسط سیستم ایمنی بدن مورد هدف قرار می گیرند و می توان با استفاده از واکسن های توکسوئیدی در برابر آنها مقاومت ایجاد کرد.

یک نوع اگزوتوکسین که می تواند بر روی عملکرد ریبوزوم ها اثر بگذارد و مانع از سنتز پروتئین توسط سلول ها شود.

یک نوع اگزوتوکسین که بر روی Gαs.1 پروتئین اثر می گذارد و سطح cAMP را در سلول بالا می برد.

یک نوع سمیت باکتریایی که جزئی از پوشش خارجی باکتری ها می باشد و پس از مرگ باکتری ها به سیستم ایمنی رها می شود.

یک نوع سمی باکتریایی که می تواند به طور مستقیم سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار دهد.

رسپتور اندوتوکسین در سلول ها واقع شده است.

روش سنجش میزان اندوتوکسین در نمونه ها

واکنشی که در نتیجه آسیب و التهاب ناشی از اندوتوکسین اتفاق می افتد.

نوعی دارو که برای جلوگیری از آسیب های ناشی از تخریب پلاکتی در شرایط دی ای سی مورد استفاده قرار می گیرد.

سمی باکتریایی که می تواند باعث مشکلات جدیدی مانند تب ، دی ای سی ، پتشی و خونریزی شود.

یک مدل ساختاری برای اگزوتوکسین ها که شامل دو بخش اصلی A و B است. بخش A فعالیت سمی دارد و بخش B به سلول متصل می شود.

نوعی آنزیم که توسط برخی باکتری ها تولید می شود و می تواند آنتی بادی نوع IgA را تجزیه کند و باکتری را از سیستم ایمنی محافظت کند.

نوع آنزیم که می تواند باعث تخریب لخته های خونی و جلوگیری از لخته شدن خون شود.

منحصر به فرد بودن در فضای داخلی سلول و استراتژی باکتری ها برای فرار از سیستم ایمنی می باشد.