Pathofysiologie Bachelor 1e en 2e

Inleiding

• Pathofysiologie is een cursus die de verschillende ziektebeelden van het menselijk organisme bespreekt, naast de functioneel structurele elementen (anatomie) en de werkingsmechanismen (fysiologie).
• De cursus richt zich op de pathofysiologische basis van ziektebeelden, epidemiologie, typische klachten en alarmsignalen, onderlinge verbanden en aangrijpingspunten van geneesmiddelen.

Het Locomotorisch Stelsel

• Het skelet van een volwassen mens bestaat uit 206 elementen, die tijdens de groei fuseren.
• Het skelet heeft verschillende functies, waaronder dragende, beschermende, vormgevende, ankerplaatsen voor spieren en ligamenten, producerende en opslagfuncties.

Bewegingen van het Menselijk Lichaam

• De beschrijving van de bewegingen van het menselijk lichaam gebeurt ten opzichte van de anatomische positie.
• De anatomische positie is een rechtopstaande houding met de armen naast het lichaam en de handpalmen naar voor gericht.
• De bewegingen worden beschreven ten opzichte van 3 vlakken en rond 3 assen: frontale vlak, sagittale vlak, transversale vlak, laterolaterale as, ventrodorsale as en craniocaudale as.

Structuur en Functies van de Skeletelementen

• Botweefsel is een soort steunweefsel dat gekenmerkt wordt door zijn rijkdom aan anorganische kristallen (mineralen) in de botgrondstof.
• Botweefsel heeft verschillende cellen, waaronder osteoblasten, osteocyten en osteoclasten.
• Het skelet heeft een dragende functie, beschermende functie, vormgevende functie, ankerplaatsen voor spieren en ligamenten, producerende functie en opslagfunctie.

Metabolisme van Calcium

• Calcium is belangrijk voor verschillende doeleinden in het menselijk lichaam, waaronder de contractie van de spieren, het bloedstollingsproces en het functioneren van enzymen.

• De huishouding van calcium wordt gereguleerd door belastingprikkels, hormonen, vitaminen en voeding.

• Een constante calciumspiegel is voor ons lichaam zeer belangrijk, en het lichaam probeert steeds een calciumconcentratie van ongeveer 2.4 mmol/L of 100 mg/L in het bloed te handhaven.### Calciumhuishouding

• Calcium wordt in het bot opgeslagen of verlaat het lichaam via de stoelgang of urine.

• De regulering van de calciumhuishouding is afhankelijk van verschillende factoren, zoals vitamine D hormoon, calcitonine en parathormoon.

Parathormoon

• Het parathormoon regelt de calciumconcentratie in het bloedplasma.
• Het parathormoon wordt gevormd in de bijschildklier (glandula parathyroidea) en heeft een korte levensduur van een half uur.
• De bijschildklier is klein, maar levensnoodzakelijk.
• De hoeveelheid parathormoon die afgegeven wordt, is rechtstreeks afhankelijk van de calciumconcentratie in het bloed.
• Parathormoon stimuleert de osteocyten om calcium en fosfaten af te geven, waardoor osteoclasten tot het afbreken van bot worden geactiveerd.

Vitamine D

• De belangrijkste bron voor de aanmaak van vitamine D is zonlicht.
• Vitamine D kan ook worden opgenomen via de voeding uit dierlijke eiwitproducten.
• Het vitamine D hormoon wordt naar de darmcellen getransporteerd, waar het de productie van eiwitten stimuleert.
• Het vitamine D hormoon waarborgt de resorptie van calcium uit de voorurine in de nier.

Calcitonine

• Calcitonine wordt geproduceerd door de parafolliculaire cellen (C-cellen) van de schildklier.
• De secretie van calcitonine is afhankelijk van de calciumconcentratie, in die zin dat calcitonine vrijgesteld wordt als de calciumconcentratie toeneemt.
• Calcitonine remt de activiteit van osteoclasten en stimuleert de activiteit van osteoblasten.

Gewrichten

• Gewrichten zijn plaatsen waar 2 naburige beenderen of kraakbeenelementen met elkaar in contact komen.
• Typisch zullen twee epifysaire delen van twee botten op elkaar rusten en kunnen draaien.
• De efficiëntie van de beweging in gewrichten is afhankelijk van de geraffineerde coördinatie van skeletspieren, zenuwen en de skeletelementen.

Classificatie van gewrichten

• Gewrichten kunnen op basis van de aan- of afwezigheid van een gewrichtsholte en van het soort steunweefsel dat de beenderen samenhoudt, onderverdeeld worden in fibreuze, kraakbeen- of synoviale gewrichten.

Synoviale gewrichten

• Synoviale gewrichten zijn de meest voorkomende gewrichtsvorm en er is nu wel sprake van een gewrichtsholte.
• Tussen de 2 beenderen ligt de gewrichtsspleet waarin synoviaal vocht (gewrichtsvocht) aanwezig is.
• Het botuiteinde zelf wordt bekleed door hyalien kraakbeen.
• Het synoviale membraan vormt soms onregelmatige plooien in de gewrichtsruimte, die ook naar buiten kunnen uitstulpen en dan de bursae (slijmbeurzen) vormen.### Gewrichten en Kraakbeen
• Kraakbeen is een vezelachtig netwerk van collageendraden met proteoglycanen die zorgen voor de trekvastheid en drukvastheid.
• Het kraakbeen bevat geen bloedvaten, zenuwen of lymfevaten.
• Er worden 3 verschillende types kraakbeen onderscheiden: hyalien kraakbeen, elastisch kraakbeen en fibrocartilago.
• De functie van het gewrichtskraakbeen is de absorptie van stoot- en compressiekrachten en het reduceren van wrijvingskrachten tussen de gewrichtspartners.

Gewrichtskraakbeenonderverdeling

• De oppervlakkige kraakbeenzone (ong. 5%): absorbeert schuifkrachten en reduceert wrijvingskrachten.
• De overgangszone (ong. 15%): geen specifieke functie.
• De diepe kraakbeenzone (ong. 40-60%): absorbeert compressiekrachten.
• De gecalcificeerde kraakbeenzone (ong. 30%): verbindt het gewrichtskraakbeen met het bot.

Bursae (Slijmbeurzen)

• Bursae zijn zakvormige elementen die liggen tussen de structuren ter hoogte van de gewrichten om wrijving tussen deze structuren bij het bewegen op te heffen.
• De wand van de bursae bestaat uit bindweefsel afgeboord met synoviaal membraan.
• Bursae zijn gevuld met een vloeistof gelijkaardig aan synoviaal vocht.

Bursitis

• Bursitis is een acute of chronische ontsteking van de bursa.
• Het kan het gevolg zijn van een buitengewoon sterke belasting van een gewricht.
• Het gaat gepaard met lokale ontsteking en opstapeling van vocht, resulterend in pijn, zwelling en beperkte beweeglijkheid van het gewricht.

Aandoeningen van het Skelet

Fracturen

• Beenweefsel herstelt veel vlugger dan de meeste andere weefsels in ons lichaam.
• De behandeling van beenbreuken varieert naargelang de leeftijd, het type fractuur en het betrokken skeletelement.
• De genezing na een fractuur is vergelijkbaar met alle andere wondgenezingsprocessen van ons bewegingsapparaat.

Osteoporose

• Osteoporose is een systemische skeletale aandoening gekarakteriseerd door een lage botmassa en micro-architecturale aantasting van botweefsel.
• Het verouderingsproces bij vrouwen is geassocieerd met een verhoogde botremodellering zowel in het corticaal als spongieus bot.
• Risicofactoren voor osteoporose zijn een vroege menopauze, omdat dan een daling optreedt van de oestrogenen die helpen bij botopbouw.

Lage Rugpijn

• Lage rugpijn is een zeer vaak voorkomend probleem dat gerapporteerd wordt in alle leeftijdscategorieën.
• Het is een complexe aandoening waarbij verschillende factoren bijdragen tot het pijnverhaal en bijhorende beperkingen.
• Levensstijlfactoren zoals roken, obesitas en een laag niveau van activiteit zijn ook geassocieerd met het voorkomen van episodes van lage rugpijn.