Parazitler ve İnsektalar Quizi

Parazitlerin Sınıflandırılması ve Genel Özellikleri

• Parazitler, tek hücreli (protozoa) veya çok hücreli (metazoa) olarak sınıflandırılır.
• İnsan sağlığı için önemli parazitler, tek hücreli parazitler (protozoa'lar), helmintler (solucanlar) ve artropodlar (eklembacaklılar) olarak ayrılır.
• Helmintler, yassı solucanlar (trematodlar ve sestodlar) ve yuvarlak solucanlar (nematodlar) olarak alt gruplandırılabilir.
• Artropodlar ise insektalar (böcekler) ve akari'ler (akarlar/akreler) olarak alt gruplandırılabilir.
• Protozoa'lar tek hücreli organizmalardır ve hücre duvarları yoktur.
• Besinlerini absorbsiyon, fagositoz, pinositoz veya hücre ağzı (sitostom) yoluyla alırlar.
• Metabolizma atıkları hücre yüzeyinden veya hücre anüsünden (sitopig) atılır.
• Hareket organelleri, yalancı ayak (pseudopod), kirpik (cilium), kamçı (flagel) veya dalgalanan zar olabilir.
• Anaerob, fakültatif anaerob veya aerob metabolizmaları bulunabilir.
• Eşeyli ve eşeysiz üreyebilirler.
• Protozoa hücre zarı tipik olarak 2 katlı fosfolipid tabaka, protein ve glikokaliksden (glikoprotein) oluşur.

Sarcodina Alt Şubesi

• Yalancı ayaklılar olarak da bilinir.
• Psödopod ile hareket ederler.
• Sabit bir şekilleri yoktur.
• Bazı türlerinde mitokondri yoktur.
• Aseksüel olarak ikiye bölünerek çoğalırlar.
• Evrimlerinde kist ve trofozoit değişimi bulunur.
• Entamoeba histolytica, bir örnektir.
• Ektoplazma ve endoplazma'dan oluşur.
• Pseudopod türleri Lobopod ve Akantopod'dur.
• Kist ve trofozoit evreleri bulunur ve bunlar farklı çevresel koşullara uyum sağlar.

Mastigophora Alt Şubesi

• Kamçılılar olarak bilinir.
• Evrimlerinin en az bir döneminde kamçılarıyla hareket ederler.
• Eşeysiz olarak ikiye bölünerek çoğalırlar.
• Bazı çeşitlerinde, örneğin, mitokondri ve Golgi cisimleri bulunmayabilir.
• Evrimlerinde kist ve trofozoit dönemleri olabilir veya farklı evreler (örneğin amastigot, promastigot, epimastigot, tripomastigot) geçirebilirler.
• Konaktan konağa, genellikle cinsel ilişkiyle veya vektörler aracılığıyla geçiş yaparlar.

Apikompleksa Şubesi

• Sporozoa olarak bilinir.
• Hücre içlerinde parazittirler.
• Belirgin bir hareket organelli yoktur.
• Apikal kompleks yapıları, hücre içine aktif penetrasyon (gliding) olanağı sağlar.
• Eşeyli ve eşeysiz üreme evreleri gösterirler.
• Evrimlerinde çok geniş çeşitlilik gösterir.
• Genel yaşam döngüsü; gametler, zigot, sporozoitler, merozoitler ve merogoni evrelerini içerir.
• Bazı türlerde endodiyogeni şeklinde özel üreme şekilleri vardır (örneğin toxoplasma gondii).

Ciliophora Şubesi

• Kirpikliler olarak bilinir.
• İnsanda enfeksiyon etkeni olan tek tür Balantidium coli'dir.
• Hareket organelleri tüm yüzeyini kaplayan kirpiklerdir.
• Mikro ve makronukleus olmak üzere iki nukleusu vardır.
• Evrimlerinde trofozoit ve kist dönemleri vardır.
• Eşeyli ve eşeysiz üreme gerçekleştirebilirler.
• Eşeysiz üreme enine ikiye bölünme şeklindedir.
• Eşeyli üreme konjugasyon şeklindedir.

Microspora Şubesi

• En küçük protozoalardır (1-3 µm).
• Hücre içi parazittirler.
• Evrimlerinde spor yapısı bulunmasıyla diğer protozoonlardan ayrılırlar.
• Mitokondrileri yoktur; mito-zomları vardır ve bir veya iki nukleuslu olabilir.
• Konuk hücre içine çeşitli mekanizmalarla girerler.
• Konak hücre içinde bir veya iki nukleuslu olabilirler..

Helmintler

• Çok hücreli , makroskobik (mm-m), gelişmiş organlara sahip , bilateral simetrili, omurgasız parazitlerdir.
• Genellikle erişkinlerin yaşadığı kesin konağın yanında genç (larval) evrelerinin parazitlik yaptığı, bir veya iki ara konağı içeren kompleks yaşam döngüleri vardır.
• Enfeksiyon etkeni, kontamine besin (oral), toprak veya suya temasla (deriden) veya vektör aracılığıyla (deriden) alınabilir.

Trematodlar

• Vücutları sırt-karın yönünde yassılaşmış, yaprak şeklinde (Schistosoma hariç), tek bir parçadan oluşur.
• Vücut yüzeyleri tegüment ile örtülüdür.
• Vücut boşluğu yoktur.
• Sindirim sistemleri kör kese şeklinde, anus yok.
• İnsan kesin konaktır; yaşam döngülerinde genellikle en az bir ara konak (örneğin yumuşakça) vardır.
• Schistosoma'lar hariç hermafrodit canlılardır.
• Ovipardırlar; yumurtaları genellikle kapaklı veya dikenlidir.

Sestodlar

• Sırt-karın yönünde yassılaşmış, vücudu baştan kuyruğa kadar uzayan bölümlerden (proglottid) oluşur.
• Vücutları tegüment ile kaplıdır.
• Genellikle vücut boşluğu ve sindirim sistemi yoktur.
• Hermafrodit canlılardır.
• Genellikle ovipardırlar; yumurtaları kapaklı veya dikenli olabilir.
• Erişkinleri konaklarının ince bağırsağında yaşar.

Artropodlar

• İki yandan simetrili vücutlara sahip
• Kitin yapısında dış iskeleti olan
• Vücudu segmentlerden oluşan
• Eklemli dış organları (eklentileri) olan
• Sinir, sindirim, çıkartım, dolaşım ve solunum sistemleri olan omurgasız hayvanlardır.
• İnsecta (böcekler), Arachnida (örneğin akarlar), ve Crustacea (örneğin karidesler) gibi farklı sınıflar içerir.

İnsecta Sınıfı

• Vücutları baş, göğüs ve karın bölümünden oluşur.
• Başta bir çift çift anten, bir çift palp, bir adet hortum ve bir çift göz bulunur.
• Göğüs üç parçadan oluşur ve her parçadan bir çift bacak çıkar.
• Kanatlı böceklerde kanatlar göğüsten çıkar.
• Karın segmentlerden oluşur, genital organları içerir.
• Tam başkalaşım ve Eksik başkalaşım evreleri bulunur.

Arachnida Sınıfı (Acari Takımı)

• Vücutları segmentlere ayrılmamıştır.
• Antenleri yoktur.
• Erişkinlerin dört çift bacakları vardır.
• Yaşam döngüsünde larva, nimf ve erişkin evreleri bulunur.

Omurgalıların Parazitlere Karşı Bağışıklık Cevabı

• Hücre dışı parazitler için fagositoz ve kompleman aktivasyonu, TH2 sitokinleri ve antikor üretimi baskındır.
• Hücre içi parazitler için TH1 sitokinleri, makrofajlar ve sitotoksik T hücreleri önemli rol oynar.

Protozoaların İmmün Sistemden Kaçma Mekanizmaları

• Konak hücresi içinde yaşamak
• Antijenik varyasyon göstermek
• Konak bağışıklık yanıtını baskılamak
• Kist oluşumuyla immun sistemden kaçmak
• Antijenik yapılarını değiştirmek (Shedding)

Parazitlerin Sınıflandırılması ve Genel Özellikleri (2)

• Bu bölümde daha detaylı sınıflandırma ve özellik açıklamalarının detaylı bilgilerine yer verilmektedir.
• Kişisel bilgiler , adresler vs. hariç tutulmuştur.