Pagpili ng Batis ng Impormasyon

Narito ang mga study notes tungkol sa teksto:

Module 1: Pagpili ng Batis ng Impormasyon

• Ang batis ng impormasyon ay pinanggagalingan ng mga katunayan na kailangan para makagawa ng mga pahayag na may kaalaman tungkol sa isang isyu o panlipunang reyalidad.

Kategorya ng Batis ng Impormasyon

• Batis Primarya: Orihinal na pahayag, obserbasyon, at teksto na direktang nagmula sa isang indibidwal, grupo, o institusyon na nakaranas, nakaobserba, o nakasaliksik.
• Batis Sekondarya: Interpretasyon, opinyon, at kritisismo na galing sa hindi direktang nakaranas, nakaobserba, o nakasaliksik.
• Mga halimbawa ng batis sekondarya: Artikulo sa dyaryo, ensayklopidya, teksbuk, manwal, at diksyunaryo.

Pagtataya ng mga Impormasyon

• Mahalaga sa pananaliksik na matukoy kung ang impormasyon ay angkop sa layunin ng paggamit nito.
• Hindi lahat ng impormasyon sa internet ay mapagkakatiwalaan o totoo.
• Ang mga nakalimbag o elektronikong sanggunian ay nag-iiba ayon sa awtoriti ng sumulat, kawastuhan, pagiging obhektibo, panahon, at saklaw.

Dapat Tandaan

• Kailangan alamin kung anong uri ng sanggunian ang kailangan.
• Ang sangguniang iskolarli ay naglalaman ng orihinal na pananaliksik at dumadaan sa proseso bago ang publikasyon.
• Ang sangguniang popular ay para sa mas maraming awdyens at nirebyu ng mga publication editor.

Pamantayan sa Pagtataya ng mga Impormasyon Nakalap

• Napapanahon (timely)
• Kahalagahan/saklaw ng impormasyon (importance)
• Awtoriti (credibility)
• Kawastuhan (accuracy)
• Layunin/pagiging obhektibo (objective)

Pagsasalin

• Ang pagsasalin ay paglilipat sa pinakamalapit na diwa mula sa panimulaang wika papunta sa tunguhang wika.
• Ito ay ang paglipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas na diwa at estilong nasa wikang isinasalin.
• Translation is a process by which a spoken or written utterance takes place in one language which is intended and presumed to convey the same meaning as previously existing utterance in another language (Rabin 2016)

Tungkulin ng Tagasalin

• Dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
• Kailangan maghanap ng tumpak na anyo.
• Kaalaman sa paksa o nilalaman ng teksto.
• Kaalaman sa disiplina o larangang isasalin.
• Pagsasaalang-alang sa tagabasa.
• Kamalayan sa nagaganap na pagbabago sa wikang ginamit.

Paano Makukuha ang Tama at Angkop na Salin?

• Huwag ipagwalang-bahala ang maraming kahulugan ng salita.
• Suriin kung idyomatiko o kawikaan ang pangungusap.
• Hanapin ang pinakamalapit sa diwa, isipan o damdamin ng orihinal.
• Kunin ang pinakamalapit na kahulugan ng salita o parirala.
• Isama ang pandiwa, pang-uri, pang-abay at pangngalan.
• Sundin ang kinaugaliang paraan.
• Maging konsistent sa pagtutumbas ng salita.
• Gamitin ang ekspresyon/terminolohiyang dayuhan kung walang katumbas.
• Dapat natural ang tunog o daloy ng salin.

Uri ng Tala o Dokyumentasyon

• Direktang sipi: Pagtatala ng mahahalagang pangungusap o pahayag.
• Sinopsis: Pinagsasama ang mga pangunahing ideya ng isa o marami.
• Parapreys: Pagsasabing muli ng impormasyong naitala mula sa pinaggalingang sanggunian gamit ang sariling pangungusap.
• Presi: Pagbubuod o paglalagom.
• Filipino ay isa ring larangan at ginagamit sa iba't ibang larangan.

Makahulugang Pagbabasa

• Ang pagbabasa ay proseso ng pang-unawa sa mga nakalimbag na simbolo o koda.
• Simpleng pagtingin sa mga nakasulat na titik at salita at pagtuloy sa kabuluhan o kahalagahan ng mga mensahe.
• Maraming kasanayang nalilinang at kailangang malinang upang maging epektibo ito.

Epektibong Mambabasa

• Madagdagan ang kaalaman sa iba’t ibang paksa.
• Kakayahan sa mapanuring pag-iisip sa pamamagitan ng pagsasanay sa pagkilatis ng mga ideya.

Mga Hakbang Tungo sa Epektibong Pagbasa ng mga Teksto sa Iba’t Ibang Disiplina

• Pagsusuri: Kinikilatis ang mga ideyang nakapaloob sa teksto kasama ang batayang kontekstwal nito.
• Aplikasyon o Repleksyon: Iniuugnay ng mambabasa ang kanyang sarili.
• Sintesis: Kakayahan na tapatan o mas higitan pa ang akdang kanyang binasa.

Batis ng Impormasyon

• Pang-unawang Literal: Pinakamababang antas at kalimitang pinakakabisa ng ilang guro sa mga mag-aaral.
• Batayang Kontekstuwal: Disiplinang kinabibilangan ng teksto at katangian ng may-akda at panahon kailan ito sinulat.

Katangian ng Tekstong Akademik

• Ginagamit sa pag-aaral ng iba’t ibang disiplina tulad ng agham panlipunan, agham, teknolohiya at matematika at humanidades.
• Naglalaman ng mga impormasyon magagamit ng mambabasa.
• Naghahangad ng kaalaman.
• Hawak ng lahat ng tumutuklas ng kaalaman sa paaralan.
• Konkreto at batay sa katotohanan ang pag-aanalisa.

Agham ng Panlipunan

• Maaaring gumamit ng mga kaparaanang nabibilang (quantitative) at pangkatangian (qualitative).
• Pag-aaral ng tao at ang pag-uugnay ng tao sa ibang pangkat na may ibang kultura.
• Nagtataglay ng mga katangiang: Faktwal, tiyak at iisa ang bokabularyo, teknikal ang terminolohiya, may glosaryo, pormal ang himig at tono, eksakto ang figyur, produkto ng pag-aaral at pananaliksik, nagpapaliwanag at nangangatwiran.

Humanidades

• Nakapokus sa pagaaral ng kondisyong pantao.
• Ang pagaaral ay hinggil sa sankatauhan o likas na pagkatao ng tao.
• Ang mga tekstong Humanidades ay may katangiang: Fiksyon o di-fiksyon, at malikhain ang imahinasyon.

Likas na Agham/ Agham Pisikal

• Pag-aaral pisikal na aspekto ng daigdig.
• Nagpapaliwanag ng mga gawa ng mundo sa natural na proseso sa halip na nakasalalay sa relihiyon.
• May mga katangiang: Faktwal, naglalarawan, nagpapaliwanag, kombensyonal na terminolohiya, may mga grap, tsart at larawan at gumagamit ng glosaryo ng mga termino.

Pananaliksik

• Ito is isa sa mga uri ng pananaliksik at etika ng pananaliksik.
• Lohikal at sistematikong paghahanap ng makabuluhang impormasyon.
• Ang mga layunin ng pananaliksik: tumuklas ng bagong datos na magbigay ng interpretasyon, maglinaw, maghamon sa katotohanan, magpatunay at magbigay ng historikal.
• Sa pamamagitan ng inquiry.
• Sistematikong paghahanap ng mahahalagang impormasyon.
• Proseso ng pagngangalap ng datos.
• Sistematikong pag-aaral o imbestigasyon naglalayong masagot ang mga katanungan.
• Pagtangka ng mga solusyon sa mga suliranin.

Uri ng Pananaliksik

• Basic/Fundamental: Prinsipol at kadahilanan.
• Applied(Praktikal): Pagbibigay solusyon sa problema gamit ang tanggap na teorya.
• Kwalitatibong Pananaliksik: Maunawaan ang ginagamit upang dahilan, opinion.
• Kwantitatibong: Gamit ang estadistika, pattern, ugnayan.

Mga tanong

• Paano natin ililiwanag ang “black hole”, paano natin sisimulan ang kalawakan?
• Paano natin matutugunan ang suliranin sa pandemya?
• Ito ay isang paghahanap ng bagong kaalaman.

Uri ng Pananaliksik Batay sa Proseso

• Deskriptib: nakatutok sa pagpapakita ng pangyayari.
• Eksploratori: Usisain ang penomenon.
• Eksplanatori: Layuning ipaliwanag Ang sanhi.
• Ekperimental: Para kontrolin.
• Evaluative: Matukoy kung anong proyekto ang matagumpay.

Uri sa saklaw na larangan

• Disiplinari: naayon sa mananaliksik.
• Multidisiplinari: higit sa isamng mananaliksik.
• Interdisiplinari: Magkaroon ng bakhrawnd.
• Transdisiplinari: Tatahakin.
• Cross Disciplinary: magbahagi ng kaalaman.

Etika sa Pananaliksik

• Kung ano ang tama at mali.
• Kabatiuan at pagsang-ayon.
• Proteksyon ng partisipant.
• Praybasi at konfidensyaliti.

Anyo ng Plagyarismo

• Complete Plagiarism: Pinakamalala.
• Source-based Plagiarism: Pagpapadami ng Sanggunian.
• Direct Plagiarism: Direktang pagkopya ng salita.
• Self o Auto Plagiarism: Ginagamit ang kaniyang nakalathala nang akda.
• Paraphrasing Plagiarism: Nagkaroon ng kaunting pagbabago.
• Inaacurate authorship: Nangyari sa dalawaang paraan.

Mahalagang Tips sa Pagbuo ng Pamagat

• Dapat payak.
• May labing-dalawang salita.
• Ang pamagat ay dapat na magbigay ng tiyak.
• Pariralang naglalarawan ang pamagat.

Paglilimita ng Paksa

• Sa paglilimita pwede tayong magkaroon ng tiyak pamagat.
• Paano ba natin pipiliin o liliitan ang ating paksa.
• Paglilimita ng Panahon
• Kasarian-
• Edad
• Uri o Anyo.
• Lugar
• Pangkat O grupo