O'zbek xalqining qadimiy madaniyati

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Qadimgi forslar, soqlar, masog'utlarning ta’lim-tarbiya tarziga oid ma’lumotlar qaysi manbadan olingan?

Herodotning «Tarix» kitobidan (correct)

Firdavsiyning «Shohnoma» asaridan

Mahmud Koshg'ariyning «Devonu lug'atit-turk» asaridan

Strabonning "Geografiya" asaridan

Aleksandr Maqduniy qaysi maqsadda mahalliy xalqlar bilan makedoniyaliklarning urf-odatlarini uyg'unlashtirishga harakat qilgan?

Harbiy kuchini oshirish uchun

O'zining hukmronligini mustahkamlash uchun

Madaniyatlarni o'zaro boyitish uchun

Yerli aholi bilan munosabatlarni yaxshilash uchun (correct)

Zardushtiylik ta’limotiga ko'ra insonning eng birinchi burchi nima?

Ma'naviy poklikka intilish (correct)

Vataniga xizmat qilish

O'z oilasiga g'amxo'rlik qilish

Dushmanlariga qarshi kurashish

Zardushtiylik ta’limotida qanday gigiena qoidalariga alohida e'tibor qaratilgan?

Badan va soch tozaligiga (B) Signup and view all the answers

Qadimgi davrlarda ta’lim-tarbiya haqidagi qimmatli ma’lumotlar qanday manbalardan olinishi mumkin?

Xalq og'zaki ijodi namunalaridan (B), Qadimgi davr tarixchilarining yozuvlaridan (D) Signup and view all the answers

Qanday sharoitda qabristonlarni o'rab qo'yish tavsiya etiladi?

Hayvonlar qabrlarni oyoqosti qilmasligi uchun (A) Signup and view all the answers

Musulmon maktablarida arab tilining o'qitilishi qachon yo'lga qo'yilgan?

VII asrda (B) Signup and view all the answers

Hadislarni to'plash va tartib berish jarayoni qachon boshlandi?

VIII asrning ikkinchi yarmida (D) Signup and view all the answers

Qur’on qancha suradan iborat?

114 (A) Signup and view all the answers

Ma’lumotlarga ko'ra, qori kimlar deb ataladi?

Qur’onni yod bilgan shaxslar (A) Signup and view all the answers

O'zbek xalqining ajdodlari qanday davrda yashagan?

Eramizdan avvalgi I ming yillik (C) Signup and view all the answers

Qaysi davlatlar eramizdan avvalgi birinchi ming yillikda mavjud bo'lgan?

Baqtriya, Xorazm, So'g'diyona (A) Signup and view all the answers

Bunday mashaqqatli yo'lni bosgan ajdodlarimiz qaysi qurollardan boshlashgan?

Dastlabki tosh qurollar (D) Signup and view all the answers

Qaysi davrda Ahmoniylar paydo bo'lgan?

Eramizdan avvalgi IX-VI asrlar (A) Signup and view all the answers

Quyidagi qabila va urug'lardan qaysi biri hozirgi O'zbekiston hududida yashovchi xalqlarning ajdodlari hisoblanmaydi?

Buxoriylar (C) Signup and view all the answers

Study Notes

O'zbek xalqining qadimiy madaniyati

O'zbek xalqining ajdodlari minglab yillar oldin yashagan va o'ziga xos madaniyat yaratishda mashaqqatli yo'lni bosib o'tgan.
Dastlabki tosh asboblardan tirikchilik uchun foydalanish, so'ngra takomillashgan mehnat qurollarini yaratish va urug'chilik davridagi xo'jalik va madaniy yutuqlar ajdodlarimizning boy qadimiy madaniyatga ega ekanliklarini ko'rsatadi.
Miloddan avvalgi birinchi ming yilda Markaziy Osiyoda turli qabila va elatlar (masalan, soqlar, masog'utlar, so'g'dlar, xorazmiylar, boxtarlar, chochliklar, parkanaliklar) yashagan. Ular hozirgi O'zbekiston hududida yashaydigan xalqlarning ajdodlari hisoblanadi.

Qadimgi davlatlardagi rivojlanish

Miloddan avvalgi asrning birinchi yarmida Baqtriya, So'g'diyona, Marg'iyona, Xorazm, Parkana va Parfiya kabi qadimiy davlatlarda xo'jalikning turli sohalari rivojlangan.
Miloddan avvalgi IX-VI asrlarda Ahmoniylar, miloddan avvalgi III asr o'rtalarida Grek-Baqtriya, milodning I asrida Kushonlar, milodning V asrida Eftalitlar, Sosoniylar va Turk xonligi kabi davlatlarda madaniyat yuksalgan.

Ta'lim-tarbiya haqida manbalar

Qadimgi tarbiya haqidagi to'g'ridan-to'g'ri manbalar bizgacha yetib kelmagan.
Qadimgi yunon tarixchisi Herodtdan, Strabon va Mahmud Koshg'ariydan olingan ma'lumotlar, shuningdek, Urxun-Enasoy yozuvlari qadimiy xalqlarning ta'lim-tarbiya tizimi haqida ma'lumot beradi.
Herodtdan qadimgi forslar, soqlar va masog'utlarning tarbiya usullari haqidagi ma'lumotlar mavjud.
Aleksandr Makedonskiy mahalliy xalqlar bilan o'zaro munosabatlarda urf-odatlarni uyg'unlashtirishga harakat qilgan va 30,000 nafar bolani yunoncha til va makedoniyalik harbiy san'atga o'qitishga buyruq bergan.
Yunon alifbosining qabul qilinishi shu davrda ko'plab maktablar ochilganidan dalolat beradi.

Xalq og'zaki ijodidagi tarbiya

Xalq og'zaki ijodi (afsonalar, qahramonlik eposlari, qo'shiqlar, maqollar va iboralar) xalq pedagogikasida tarbiya tajriblarini umumlashtiradi.
Afsonalar insonning dastlabki davrlaridagi orzu-istaklari, fikrlari va intilishlarini aks ettiradi.
Eng qadimiy yozma manbalar "Avesto", Firdavsiyning "Shohnoma" asarlari bilan namoyish etilgan.

Zardushtiylik ta'limotining tarbiyaviy usullari

"Avesto" dunyoda eng qadimgi ma'rifiy yodgorlikdir.
Zardushtiylik ta'limotida insoniy burchning birinchi belgisini ma'naviy poklik, ayollarga g'amxo'rlik va homilador ayollarga hurmat qilish hisoblanadi.
Zardushtiylik ta'limotida tuproq, suv, havo va quyosh kabi tabiiy elementlar muqaddas bo'lib, ularga sajda qilish kerakligi ta'kidlangan.
Shaxsiy va turmush gigienasiga amal qilish kasalliklarning oldini olishda muhim rol o'ynaydi. (masalan, qabristonlar, tanalarni yuvish, ichimlik suvlarining tozaligi).

Islom davrida ta'lim

VII asrda Islom g'oyasi asosida Arab xalifaligi tashkil etilib, boshqa mamlakatlarni zabt etdi.
Movarounnahr fath etilgandan so'ng, musulmon maktablarida arab tili va "Qur'on"ning o'qitilishi joriy etildi.
"Qur'on" 114 suradan iborat bo'lib, tenglik, birodarlik, tinchlik va ezgulikka da'vat qiladi.
"Hadis", "Qur'on"dan keyingi asosiy manba bo'lib, Payg'ambarimiz Muhammadning hayoti, faoliyati va axloqiy ko'rsatmalari haqidagi rivoyatlardir.

Hadis ilmining rivojlanishi

Hadislarni to'plash va tartibga solish VIII asrning ikkinchi yarmidan boshlanib, hadis ilmida islohotlar bo'lgan.
VIII-XI asrlarda to'rt yuzdan ziyod muhaddislar hadis ilmi bilan shug'ullangan.
Ulkan hadis olimlari -Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy, Imom Mushm ibn al-Hajjoj, Imom Iso Muhammad ibn Iso at-Termiziy va boshqalar hadis ilmining rivojlanishiga katta hissa qo'shgan.

Zamonaviy O'zbekistondagi ta'lim islohotlari

O'zbekistonda yosh avlod ta'lim-tarbiyasiga alohida e'tibor berilmoqda.
Prezident Shavkat Mirziyoyev ta'lim tizimining isloh qilinishiga alohida e'tibor qaratib, Mahmudxo'ja Behbudiyning "Dunyo imoratlari ichida eng ulug'i maktabdir" degan so'zlariga ahamiyat qaratib innovatsion va iqtidorli kadrlar tayyorlashni maqsad qilgan.
Xalq ta'limi tizimida bir qator farmonlar va qarorlar qabul qilingan, 11 yillik ta'lim tiklandi va ko'plab maktablar qurildi.
Yangi maktablar tashkil etilgan -o'z nomiga ega, mamlakat bo'ylama.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

O'zbek xalqining ajdodlari va ularning qadimiy madaniyati haqida ma'lumot. Dastlabki tosh asboblardan tortib, takomillashgan mehnat qurollarigacha bo'lgan rivojlanish jarayoni muhokama qilinadi. Shuningdek, qadimgi davlatlar va ularning iqtisodiy taraqqiyoti haqida ham so'z boradi.