Oudheidstheater: Griekse Theater en Tragödie
23 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat is de oorsprong van het woord 'theater' en wat betekent het?

Het woord 'theater' komt van het Griekse 'theatros', wat betekent 'plaats om te kijken'.

Wie wordt beschouwd als de eerste acteur in de Griekse theatergeschiedenis en waarom?

Thespis wordt beschouwd als de eerste acteur omdat hij het publiek kon aanspreken en de eerste rol speelde als een individu.

Hoeveel tragedies vormen samen een cyclus in de Griekse tragedie en wat is de rol van het saterspel?

Een cyclus in de Griekse tragedie bestaat uit drie tragedies, gevolgd door een saterspel dat een samenvatting geeft vanuit een ander perspectief.

Noem twee kenmerken van de Griekse tragedie.

<p>De Griekse tragedie is agonistisch en eindigt vaak slecht. Daarnaast is het gebaseerd op mythen en heeft het koor een belangrijke rol.</p> Signup and view all the answers

Wat was de bijdrage van Aeschylus aan de Griekse tragedie?

<p>Aeschylus voerde de tweede acteur in en richtte de aandacht op de relatie tussen mens en god, met sterke visuele effecten.</p> Signup and view all the answers

Wat was het belangrijkste thema dat Sophocles in zijn werken benadrukte?

<p>Sophocles benadrukte het thema van het fatum en de conflict tussen de mens en de kosmos.</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilde Euripides van zijn voorgangers in zijn benadering van het theater?

<p>Euripides stelde liberale vragen aan oude stelsels en gebruikte psychologische diepgang in zijn personages.</p> Signup and view all the answers

Wat was de rol van het koor in de Griekse tragedie?

<p>Het koor fungeerde als een weerspiegeling van het volk dat het verhaal observeerde en bijdroeg aan de emotionele impact.</p> Signup and view all the answers

Wat was het feest van Thesmophoria en wie vierden het?

<p>Het feest van Thesmophoria was een godsdienstig ritueel ter ere van Demeter dat uitsluitend door vrouwen werd gevierd.</p> Signup and view all the answers

Noem een bekend komedieschrijver uit het oude Athene en een van zijn werken.

<p>Aristophanes is een bekende komedieschrijver en een van zijn werken is 'Lysistrata'.</p> Signup and view all the answers

Wat was de rol van een choregos in de Griekse komedie?

<p>De choregos was een rijke Athener die als regisseur en producer fungeerde en verantwoordelijk was voor de decor en kostuums.</p> Signup and view all the answers

Wat zijn de kenmerken van de opbouw van een Griekse komedie?

<p>De opbouw van een Griekse komedie bestaat uit een proloog, parados, agon, parabasis, episodes en een exodus.</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurde er met het koor in de evolutie van de Griekse komedie?

<p>In de middelste komedie nam de satire af en verdween het koor.</p> Signup and view all the answers

Wat was de functie van de parabasis in een Griekse komedie?

<p>De parabasis is het moment waarop de koorleider uit het verhaal stapt om over het stuk en de schrijver te praten.</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilde het Romeinse theater van het Griekse theater?

<p>Het Romeinse theater was realistischer en daagde het publiek uit om kritisch te blijven kijken naar de voorstelling.</p> Signup and view all the answers

Wat was het effect van de bouw van het Theater van Pompeius op het Romeinse theater?

<p>De bouw van het Theater van Pompeius markeerde het begin van permanente theaters in Rome, waardoor theater toegankelijker werd.</p> Signup and view all the answers

Wat zijn fabulae palliatae en fabulae praetextae?

<p>Fabulae palliatae zijn toneelstukken in Griekse kleding, terwijl fabulae praetextae in Romeinse toga zijn geschreven.</p> Signup and view all the answers

Wie was de bekendste schrijver van de nieuwe komedie en wat was zijn stijl?

<p>Menander was de bekendste schrijver van de nieuwe komedie, gekenmerkt door huis-tuin-keuken-thema's en komische typetjes.</p> Signup and view all the answers

Welke rol speelde Lucius Seneca in het Romeinse theater?

<p>Lucius Seneca was een tragedieschrijver die gebruik maakte van heftige emoties en maatschappijkritiek in zijn werk.</p> Signup and view all the answers

Wat is het belang van het Colosseum in de context van het Romeinse theater?

<p>Het Colosseum was een belangrijk amfitheater dat enorme publieke evenementen organiseerde en het publiek verwierf met spectaculaire shows.</p> Signup and view all the answers

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de 2e eeuw voor de Republiek in Romeinse theater?

<p>In de 2e eeuw voor Christus ontstond de professionalisering van toneelschrijvers en het gebruik van gilden.</p> Signup and view all the answers

Wat was het relatie tussen theater en religie in de eerste uitvoeringen in Rome?

<p>De eerste uitvoeringen in Rome vonden plaats tijdens religieuze festivals, ter ere van Jupiter, wat theater een religieuze dimensie gaf.</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilde de rol van het publiek in het Romeinse theater van het Griekse theater?

<p>In het Romeinse theater werd van het publiek verwacht dat ze inleving, reflectie en emotionele betrokkenheid toonden.</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Theatros

Het Griekse woord voor "theater", wat letterlijk "plaats om te kijken" betekent. Het verwijst naar de handelingen van een groep mensen die bekeken worden door een andere groep. De Grieken bedachten het concept van theater, maar niet het theater zelf.

Dithyrambe

Een beurtzang van 50 mannen die gezongen werd voor de goden. De koorleider kon het publiek aanspreken, soms zelfs in een andere rol (de eerste acteur was Thespis).

Dionysia

Een Grieks festival ter ere van Dionysus, de god van wijn, roes, theater, passie, etc. De festivals vonden in het voorjaar plaats en waren vruchtbaarheidsfeesten, die gekoppeld waren aan de wijnoogst. De festivals waren openbaar en publiek, en werden gebruikt voor propaganda voor Athene.

Tragediecyclus

Een tragedie cyclus bestaat uit drie tragedies die samen een groot verhaal vormen. De tragedies worden aangevuld met een saterspel, een komisch stuk dat het verhaal vanuit een ander perspectief bekijkt en commentaar geeft.

Signup and view all the flashcards

Griekse Tragedie

Een genre dat te maken heeft met conflicten (agon). De verstoring van de rust komt meestal van buiten Athene en kan gezien worden als een metafoor voor de actualiteit. De tragedies zijn gebaseerd op een mythe, waarbij het publiek kritisch zoekt naar de betekenis van de mythe. Het koor symboliseert het volk dat het spel tussen vorsten en goden bekijkt en zorgt voor balans. Het einde van een tragedie is altijd slecht.

Signup and view all the flashcards

Aeschylus

De eerste van de drie grote tragedieschrijvers. Hij voegde een tweede speler toe en gaf het koor een belangrijke rol. Aeschylus schreef 80 stukken, waarvan er 5 of 6 over zijn gebleven. Hij won 15 prijzen. Zijn belangrijkste thema was de relatie tussen mens en god. Hij gebruikte een archaïsche taal en zette visuele, spectaculaire technieken in.

Signup and view all the flashcards

Sophocles

De tweede van de drie grote tragedieschrijvers. Hij voegde een derde speler toe en bracht het thema van het lot (fatum) naar voren. Hij schreef 120 stukken, waarvan er 7 over zijn gebleven. Hij won 24 prijzen. Zijn tragedies behandelen taboes en moeilijke keuzes.

Signup and view all the flashcards

Euripides

De derde van de drie grote tragedieschrijvers. Hij stelde kritische vragen over de oude stelsels en confronteerde het publiek met de veranderingen in de wereld. Hij schreef 92 stukken, waarvan er 19 over zijn gebleven. Hij won 5 prijzen. Hij gebruikte een meer toegankelijke taal en zijn tragedies kennen vaak een "Deus ex machina" einde, waarbij een god ingrijpt in de gebeurtenissen. Het belang van het koor en de goden neemt af in zijn tragedies.

Signup and view all the flashcards

Thesmophoria

Een oud Grieks feest voor Demeter, vergelijkbaar met carnaval, waarbij vrouwen de stad overnamen en elkaar en mannen bespotten.

Signup and view all the flashcards

Griekse komedie

Een vorm van theater, een soort feelgood-film met fantastische plotwendingen en scherpe grappen, vaak gericht op Dionysus.

Signup and view all the flashcards

Aristophanes

De bekendste Griekse komedieschrijver (446-386 v.C.), bekend om zijn scherpe satire en zijn kritische kijk op de Athense samenleving.

Signup and view all the flashcards

Choregos

Een rijke Athener die de rol van regisseur en producent op zich nam in het Griekse theater. Hij betaalde voor de decors, kostuums en acteurs.

Signup and view all the flashcards

Phylax

Een Griekse komedie die niet succesvol was. De naam verwijst naar een vorm van komedie met roots in Griekse kolonies.

Signup and view all the flashcards

Kordax

Een belangrijk kenmerk van de Griekse komedie is een groot koor van 120 mannen die dansen en zingen, en een belangrijke rol spelen in het vertelproces.

Signup and view all the flashcards

Agon

Onderdeel van de structuur van de Griekse komedie waarin de acteur wordt geconfronteerd met een uitdaging. Dit gevecht kan zowel fysiek als verbaal zijn.

Signup and view all the flashcards

Parabasis

Een deel van de Griekse komedie waarin de koorleider de vierde wand doorbreekt en direct tot het publiek spreekt, commentaar leverend op het stuk en de auteur.

Signup and view all the flashcards

Middelste komedie

De periode in de Griekse komedie waarin satire minder belangrijk werd en het koor langzaam verdween. Er zijn geen stukken uit deze periode bewaard gebleven.

Signup and view all the flashcards

Nieuwe komedie

Een vorm van theater met een focus op dagelijkse onderwerpen en komische types. Een voorbeeld is Menander, een befaamde schrijver van nieuwe komedie.

Signup and view all the flashcards

Theater in de Republiek

De eerste keer dat theater in Rome werd geïntroduceerd, tijdens het Ludi Romani-festival in 240 v.C. Theater was toen nauw verbonden met religie, ter ere van Jupiter.

Signup and view all the flashcards

Fabulea praetextae

Een soort toneelstuk in Romeinse toga, dat de Romeinse waarden en tradities belichtte.

Signup and view all the flashcards

Instaurio

Een belangrijk kenmerk van het Romeinse theater - het stuk kon opnieuw beginnen bij een fout of wanneer het publiek enthousiast was.

Signup and view all the flashcards

Publius Terentius

Een Romeinse komedieschrijver (185-159 v.C.) die zich liet inspireren door de 'Nieuwe Komedie' van Griekenland. Zes van zijn toneelstukken zijn bewaard gebleven.

Signup and view all the flashcards

Titus Maccius Plautus

Een Romeinse komedieschrijver (254-285 v.C.) die bekend staat om zijn 'Fabulae Atellanae' - kluchten met boerse humor en typetjes.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Oudheidstheater: Griekse Theater

  • Griekse theater, afgeleid van "theatros" (plaats om te kijken), beschreef het idee van een groep mensen die voordrachten terwijl anderen keken.
  • Ontstond in de 5e eeuw v.C. in Athene.
  • Ontwikkeld uit de dithyramb (beurtzang van 50 mannen voor goden).
  • Koorleider kon publiek aanspreken, soms als een andere persoon (Thespis was de eerste acteur).
  • Vroege theatergebouwen werden op heuvels gebouwd.
  • Theater werd uitgevoerd ter ere van de goden, specifiek Dionysus (god van wijn, roes, theater, passie).
  • Vooral tijdens festivals zoals Dionysia en Lenaea (vruchtbaarheidsfeesten in het voorjaar ter ere van Dionysus).
  • Mannen speelden de rollen.
  • Festivals bevatten vaak schrijverswedstrijden voor tragedies (3 schrijvers, één cyclus, één winnaar).

Oudheidstheater: Griekse Tragödie

  • Tragediecyclus: 3 tragedies plus saterspel (komisch commentaar).
  • Niet alle trilogieën zijn bewaard gebleven; de enige bewaarde trilogie is Orestia (458 v.C., Aeschylus).
  • Kenmerken: agonisch genre, conflict buiten Athene (soms metafoor voor actualiteit), gebaseerd op een mythe, koor symboliseerde het volk dat de gebeurtenissen zag, negatief einde.
  • Opbouw: proloog (introductie mythe), parados (koorintrede), epeisodion (scènes en stasimon - zang met stand van zaken), epiloog (sluitingslied).
  • 3 belangrijke tragedieschrijvers:
    • Aeschylus (525-456 v.C., Athene): vocht tegen Perzen, introduceerde tweede speler, sterk koor, relatie mens-god centraal, archaïsche taal, spectaculaire technieken.
    • Sophocles (497-406 v.C., Athene): introduceerde derde speler, mens tegenover kosmos (ipv goden), lot/fataal speelt een grotere rol.
    • Euripides (480-406 v.C., Athene): stelde kritische vragen aan oude systemen, psychologische diepgang, meer toegankelijke taal, einde vaak Deus ex machina (ingrijpen god).

Oudheidstheater: Griekse Komedie

  • Ontstond midden 5e eeuw v.C. in Athene,uit godsdienstige rituelen (Thesmophoria feest).
  • Utopische feelgoodfilms met uitbundige plots, grove grappen en spot.
  • Gericht op Dionysus.
  • Bekend komedieschrijver: Aristophanes (446-386 v.C., Athene).
  • Choregos: rijke Athener die decor en kostuums betaalde.
  • Phylax: komedie met slechte afloop, oorsprong in kolonies.
  • Kenmerken: losse plots, minder coherent dan tragedie, veel interrupties, uit vallen mag (metatheatraal), parodie, nieuwe personages, gemakkelijke kostuums.
  • Opbouw: proloog, parados (kordax dans), agon (gevecht), parabasis (koorleider), episodes, feestelijke finale, exodus.
  • Evolutie: middelste komedie (satire verdween, geen bewaard gebleven werken), nieuwe komedie (huis-tuin-keuken-komedie, Menander).

Oudheidstheater: Romeins Theater

  • Adoptie van het Griekse model vanaf 240 v.C.
  • Meer gericht op realisme, spanning tussen feit en fictie, inleving en betrokkenheid van publiek verwacht.
  • Hoge verwachtingen van de acteurs (techniek, dictie, intelligentie, inzicht in het plot).
  • Spektakel: theater, gladiatoren, executies, dierengevechten, mime.
  • Eerste stenen theater: Theater van Pompeius (52 v.C.).

Oudheidstheater: Romeinse Republiek

  • Eerste toneelstukken: Ludi Romani, ter ere van Jupiter.
  • Professionaliseert, gilde en collegium.
  • Twee genres:
  • Fabulea palliatae (Griekse kledij)
  • Fabulea praetextae (Romeinse toga).
  • Kenmerken: instrumentale begeleiding, acteurs kunnen zingen, republikeinse waarden, metatheatraal, hernomen stukken.
  • Bekende schrijvers: Plautus (komedies, Attelaanse klucht) & Terentius (komedies).

Oudheidstheater: Romeins Keizerrijk

  • Theater verliest religieuze reden, wordt entertainment.
  • Focus op spectakel (ongewone, grote, wrede).
  • Amfitheaters en massavertier groeide (executies en dierengevechten).
  • Enkele bekende schrijver: Seneca (dramatiek, kritiek, gebruik van geweld).
  • Bouw van het Colosseum (80 n.C.).

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Description

Dit quiz behandelt de oorsprong en ontwikkeling van het Griekse theater, inclusief zijn verbinding met de god Dionysus en belangrijke festivals. Ook worden de kenmerken van Griekse tragedie, zoals de trilogieën en het saterspel, besproken. Test je kennis over deze fascinerende periode in de theatergeschiedenis!

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Browser