hu9uhxu

Oorsake van die Franse Revolusie

• Die Franse Revolusie van 1789 is aangevuur deur sosiale, politieke, ekonomiese en intellektuele kragte.

Sosiale Oorsake

• Die Franse samelewing was in drie stande verdeel:
  • Eerste Stand: Geestelikes, vrygestel van belasting.
  • Tweede Stand: Adel, ook vrygestel van die meeste belasting.
  • Derde Stand: Gewone mense (boere, werkers en bourgeoisie) wat die swaarste belastinglas gedra het.
• Swaar belasting op die Derde Stand: Gewone mense het tot 80% van hul inkomste aan belasting betaal, terwyl die Eerste en Tweede Stand grotendeels onbelas was.
• Feodale Onderdrukking van Boere: Boere was onderworpe aan feodale verpligtinge teenoor edelgrondeienaars, wat ekonomiese vryheid en persoonlike regte beperk het.
• Bourgeoisie Ontevredenheid: Opgevoede en welgestelde lede van die Derde Stand was gefrustreerd oor uitsluiting van politieke mag en gebrek aan sosiale mobiliteit.

Politieke Oorsake

• Absolutisme: Koning Louis XVI het absolute mag uitgeoefen sonder parlementêre konsultasie.
• Die State-Generaal het sedert 1614 nie vergader nie, geen formele kanaal vir griewe nie.
• Arbitrêre gevangenisstraf: Die monargie se gebruik van "lettres de cachet" het gevangenisstraf sonder verhoor toegelaat, wat ontevredenheid aangevuur het.

Ekonomiese Oorsake

• Staatsbankrotskap: Frankryk was byna bankrot weens:
  • Oormatige besteding deur die monargie, veral aan luukshede en uitbreidings van paleise.
  • Swaar militêre uitgawes, insluitend steun aan die Amerikaanse Revolusie.
  • 'n Regressiewe belastingstelsel wat die rykes gespaar het, maar die gewone mense oorweldig het.
• Hongersnood en Voedseltekorte: Swak oeste het tot hongersnood en buitensporige voedselpryse gelei, wat die lyding van die laer klasse vererger het.

Intellektuele Invloede

• Verligtingsidees: Voltaire, Rousseau en Montesquieu het tradisionele magstrukture gekritiseer en nuwe idees oor bestuur voorgestel:
  • Voltaire het die kerk en monargie se tirannie gekritiseer.
  • Rousseau se konsep van die "Algemene Wil" het 'n vorm van demokratiese regering voorgestaan in teenstelling met absolute monargie.
  • Montesquieu het skeiding van magte in wetgewende, uitvoerende en regsprekende vertakkings voorgestel om tirannie te voorkom en verantwoordbaarheid van die regering te bevorder.

Gebeure van die Franse Revolusie

• Die Franse Revolusie is gekenmerk deur eskalerende gebeure wat in 1789 begin het.
• Dit het gelei tot ingrypende veranderinge in die Franse samelewing, regering en invloed wêreldwyd.

Die State-Generaal Vergader

• In Mei 1789 het Koning Louis XVI die State-Generaal byeengeroep weens 'n finansiële krisis.
• Hierdie vergadering het verteenwoordigers van die drie stande van die Franse samelewing ingesluit: die geestelikes, die adel en die gewone mense (Derde Stand).
• 'n Impasse het ontstaan as gevolg van die stemstelsel, wat die eerste twee stande bevoordeel het.
• Gefrustreerd het die Derde Stand homself tot die Nasionale Vergadering verklaar en 'n eed afgelê om 'n nuwe grondwet te skryf, wat gelei het tot die beroemde Eed van die Tennisbaan.

Bestorming van die Bastille

• Op 14 Julie 1789 het die ontslag van Jacques Necker, 'n gewilde minister wat ekonomiese hervorming voorgestaan het, openbare verontwaardiging aangewakker.
• 'n Skare in Parys het die Bastille bestorm, 'n koninklike vesting en tronk, wat koninklike gesag simboliseer.
• Hierdie gebeurtenis het die begin van die revolusie aangedui en word jaarliks as Bastille-dag gevier.

Die Groot Vrees en die Afname van Koninklike Mag

• Na die bestorming van die Bastille het wydverspreide paniek deur landelike gebiede versprei, wat gelei het tot opstande teen feodale verhuurders en eskalasie in Parys.
• Koning Louis XVI is as irrelevant beskou, en revolusionêre wagte het beheer begin uitoefen.
• Die koning en sy gesin is uiteindelik teruggebring na Parys, in wese as gevangenes.

Vroue se Optog na Versailles

• In Oktober 1789 het duisende Paryse vroue na Versailles opgeruk oor voedseltekorte en gerugte van koninklike uitspattigheid.
• Hulle het geëis dat Louis XVI en sy gesin na Parys verhuis, wat die koninklike familie onder huisarres geplaas het en die toenemende mag van die mense aangedui het.

Radikale Hervormings en die Opkoms van die Jakobyne

• Die Nasionale Vergadering het verreikende hervormings ingestel, insluitend die afskaffing van feodale voorregte en die aanneming van die Verklaring van die Regte van die Mens en die Burger, wat beginsels van vryheid, gelykheid en broederskap gevestig het.
• Die Jakobyne het invloed verwerf en meer ekstreme veranderinge nagestreef, wat tot die verklaring van 'n republiek en die afskaffing van die monargie gelei het.

Terreurbewind

• Onder leiding van Maximilien Robespierre en die Komitee van Openbare Veiligheid, is die Terreurbewind (1793-1794) gekenmerk deur ekstreme maatreëls om Frankryk van vyande van die revolusie te suiwer en die land teen buitelandse invallers te beskerm.
• Duisende is tereggestel, insluitend die koning, koningin Marie Antoinette en baie revolusionêre.

Die Val van Robespierre en die Einde van die Terreur

• Robespierre se eie beleid het uiteindelik tot sy ondergang gelei.
• Beskuldig van die leiding van Frankryk in tirannie en diktatuur, is hy in 1794 gearresteer en tereggestel, wat die Terreurbewind effektief beëindig het.

Die Gids

• 'n Nuwe regering genaamd die Gids het oorgeneem, maar was oneffektief.
• Dit is geteister deur korrupsie en het versuim om die finansiële probleme of sosiale onrus wat in Frankryk voortgeduur het, op te los.

Napoleon Bonaparte

• Napoleon Bonaparte se lewe en regeringstydperk beliggaam 'n transformerende periode in die Europese geskiedenis, gekenmerk deur sy vinnige opgang tot mag, uitgebreide hervormings en uiteindelike ondergang.

Opkoms tot Mag

• Militêre Sukses: Napoleon het eers bekendheid verwerf as 'n talentvolle militêre strateeg, wat die aandag van die Franse regering getrek het gedurende die onstabiele periodes na die Franse Revolusie.
• Sy vroeë oorwinnings teen die Italianers en sy noemenswaardig gemengde veldtog in Egipte het sy reputasie as 'n formidabele leier gevestig.
• Staatsgreep van 1799: Napoleon het die ongewildheid en ondoeltreffendheid van die Gids aangevoel en na Frankryk teruggekeer.
• Hy het 'n staatsgreep georkestreer en homself teen die einde van 1799 as die Eerste Konsul geposisioneer.
• Dit het die begin van sy direkte politieke beheer aangedui.

Die Napoleontiese Oorloë

• Verowerings en Beheer: Napoleon se regeringstydperk het ongeveer 13 jaar van byna voortdurende oorlogvoering gesien, waartydens hy verskeie Europese monargieë suksesvol verower het.
• Aanvanklik geprys as 'n bevryder wat die revolusionêre beginsels van gelykheid en broederskap versprei het, is hy toenemend as 'n onderdrukker beskou.
• Keiser gekroon: In 1804 het Napoleon homself tot keiser van Frankryk gekroon, wat 'n skuif na outokratiese heerskappy aangedui het.
• Hy het familielede op die trone van verowerde gebiede geplaas en sy mag verder gesentraliseer.

Binnelandse Hervormings

• Modernisering en Sentralisering: Napoleon het die Franse samelewing aansienlik hervorm, die verbetering van infrastruktuur, regstelsels en staatsinstellings.
• Hy het die Bank van Frankryk gestig, Parys verbeter en kerklike gronde aan boere herverdeel.
• Code Napoleon: Miskien sy mees blywende nalatenskap, die Napoleontiese Kode, het die Franse reg hervorm en gestandaardiseer, wat regstelsels oor die hele wêreld beïnvloed het.
• Onderwys en Godsdiens: Hy het die onderwysstelsel hervorm en die konkordaat met die Pous onderhandel, die herstel van godsdienstige praktyke in Frankryk beheer.

Val en Erfenis

• Slag van Waterloo: Napoleon se ondergang het begin met die rampspoedige inval in Rusland in 1812, wat uitgeloop het op sy nederlaag by Waterloo in 1815.
• Vervolgens is hy na St. Helena verban, waar hy in 1821 oorlede is.
• Erfenis: Napoleon word onthou as 'n militêre genie en 'n hervormer wat Frankryk gemoderniseer het en Europa beïnvloed het.
• Sy outoritêre heerskappy en die langdurige oorloë gebring egter immense lyding en het Europese grense hervorm.
• Napoleon se komplekse nalatenskap word steeds bestudeer en gedebatteer, met baie wat hom beide as 'n kind van die Verligting en 'n voorloper van moderne diktators beskou.
• Sy administratiewe, regs- en militêre hervormings het 'n blywende impak op Frankryk en die wêreld gehad en hom gevestig as 'n deurslaggewende figuur in die vorming van moderne Europa.

Verspreiding van Revolusionêre Aspirasies

• Toussaint L’Ouverture se rol in die Haïtiaanse Revolusie is 'n voorbeeld van die verspreiding van revolusionêre aspirasies wat voortgespruit het uit die Verligtingsideale van vryheid en gelykheid.
• Sy lewe en optrede het 'n diepgaande impak gehad op die stryd teen slawerny en kolonialisme.

Toussaint L’Ouverture se Opkoms

• Opgevoede Slaaf: Ten spyte van sy oorsprong as 'n slaaf, is Toussaint opgevoed en diep beïnvloed deur die geskrifte van Franse Verligtingsfilosowe.
• Hierdie idees van vryheid en menseregte het sy toewyding aan die afskaffingsbeweging aangewakker.
• Militêre Leierskap: Toussaint se militêre skerpsinnigheid het duidelik geword.
• Hy het in die begin met die Spanjaarde saamgespan teen die Franse koloniale magte.
• Hy het na die Franse kant oorgeloop na Frankryk se afskaffing van slawerny in 1794, onder die revolusionêre regering.

Prestasies as Leier

• Afskaffing van Slawe: As 'n leier was Toussaint instrumenteel in die afskaffing van slawerny op Saint-Domingue (nou Haïti).
• Sy leierskap was deurslaggewend in die weerstand teen her-slawerny en die strewe na rassegelykheid en geregtigheid.
• Bestuur: Hy het die Goewerneur-generaal geword en die kolonie effektief regeer en beleide bevorder wat vryheid en gelykheid vir alle inwoners verseker het en 'n model vir postkoloniale bestuur gestel.

Verraad en Dood

• Napoleon se Verraad: Ten spyte van sy lojaliteit aan Frankryk, het Napoleon Bonaparte se ambisies hom gelei om Toussaint te verraai.
• Onder druk van plantasie-eienaars het Napoleon probeer om slawerny te herstel.
• Toussaint is onder 'n dekmantel van diplomasie gevange geneem en is in 1803 in 'n Franse tronk oorlede.

Voortgesette Stryd

• Toussaint se luitenante het die stryd voortgesit en gelei tot Haïti se onafhanklikheidsverklaring in 1804.

Erfenis en Globale Invloed

• Simbool van Vryheid: Toussaint L’Ouverture het 'n wêreldwye simbool geword vir weerstand teen onderdrukking en koloniale heerskappy.
• Sy stryd vir gelykheid en geregtigheid het ontelbare bewegings geïnspireer en is in verskeie vorme van kuns en letterkunde herdenk.
• Impak op Globale Slawerny: Die Haïtiaanse Revolusie, geïnspireer en gedeeltelik gelei deur Toussaint, het 'n beduidende terugslag vir die instelling van slawerny wêreldwyd aangedui.
• Dit het slaweopstande en afskaffingsbewegings wêreldwyd geïnspireer en revolusionêre aspirasies anderkant die Atlantiese Oseaan versprei.

Erfenis van die Franse Revolusie

• Die Franse Revolusie word dikwels beskou as 'n waterskeidinggebeurtenis in die geskiedenis van die moderne wêreld, met verreikende gevolge, beide binne Frankryk en wêreldwyd.
• Die nalatenskap daarvan is veelvlakkig en beïnvloed politieke ideologieë, sosiale hervormings en konstitusionele ontwikkelings regoor die wêreld.

Politieke Innovasies en Ideologiese Verskuiwings

• Einde van Absolutisme: Die Revolusie het die absolutistiese monargie in Frankryk afgesluit en 'n presedent geskep wat monargiese magte elders in Europa en die wêreld uitgedaag het.
• Bevordering van Republikanisme: Die stigting van 'n republiek in Frankryk het die verspreiding van republikeinse idees wêreldwyd aangemoedig en nasies beïnvloed om republieke as lewensvatbare alternatiewe vir monargieë te beskou.

Regs- en Sosiale Hervormings

• Verklaring van die Regte van die Mens en die Burger: Hierdie dokument uit 1789 was revolusionêr in sy proklamasie van onvervreembare regte soortgelyk aan dié wat later in die Universele Verklaring van Menseregte deur die Verenigde Nasies in 1948 geartikuleer is.
• Afskaffing van Feodalisme: Die Revolusie het gelei tot die ontmanteling van feodale strukture in Frankryk, wat gesprekke oor grondhervormings en regte op eiendom in ander dele van Europa en kolonies aangevoer het.

Grondwetlike Impak

• Skeiding van Magte: Geïnspireer deur Montesquieu, het die Revolusie 'n skeiding van magte in uitvoerende, wetgewende en regsprekende vertakkings geïmplementeer, 'n model wat 'n stapelvoedsel van moderne grondwette regoor die wêreld geword het.
• Konstitusionalisme: Die idee dat bestuur op 'n geskrewe grondwet gebaseer moet wees, is gedurende die Revolusie gewild gemaak en het baie nasies beïnvloed om geskrewe grondwette aan te neem.

Maatskaplike Veranderinge

• Uitbreiding van Stemreg: Die Revolusie was instrumenteel in die bevordering van die idee dat die reg om te stem nie afhanklik moet wees van eiendomsbesit nie, waardeur die demokratiese basis verbreed word.
• Vroueregtebewegings: Terwyl die Revolusie self nie baie regte aan vroue verleen het nie, het dit hulle geïnspireer om te organiseer en vir hul eie regte te pleit, wat die weg baan vir toekomstige feministiese bewegings.

Globale Inspirasies

• Model vir Revolusies: Die Franse Revolusie het 'n sjabloon vir ander revolusies verskaf in terme van sy ideale, strategieë en uitkomste.
• Dit het opstande en revolusies geïnspireer in streke so uiteenlopend soos Haïti, Latyns-Amerika en dele van Europa.
• Anti-Koloniale Bewegings: Die beginsels daarvan het anti-koloniale bewegings beïnvloed deur idees van selfbeskikking en nasionale soewereiniteit te bevorder.

Kerk en Staat

• Sekularisasie: Die Revolusie het die skeiding van kerk en staat bevorder en die invloed van die Katolieke Kerk in die openbare en politieke lewe verminder.
• Hierdie beginsel van sekulêre regering is in verskeie gewysigde vorms regoor die wêreld aangeneem.