Odyseja i Tragedia Antyczna

Odyseja

• Odyseja opisuje podróż Odyseusza, króla Itaki.
• Jego podróż ma znaczenie dosłowne - powrót do domu po wojnie trojańskiej, oraz metaforyczne - symbolizuje życie człowieka pełne przeciwności.
• Osiągnięcie celu wymaga pokonania przeciwności losu, pokus i własnych słabości.
• Dom dla Odyseusza to wartość duchowa, oaza bezpieczeństwa, a także ostoja rodziny.
• Kobieta w eposie pełni rolę archetypu określonych postaw - Penelopa uosabia wierność i cierpliwość, Nauzykaa dobroć i gościnność, a Kalipso i Kirke symbolizują pokusy i zagrożenia.
• Natura w Odysei przedstawiona jest jako żywioł, tajemnicza siła, często groźna, nad którą ludzie nie są w stanie zapanować.

Antyczna tragedia

• Tragedia antyczna składa się z: prologu, paredos, epizodjon, stasimon i exodus.
• Tragizm polega na tym, że bohater musi dokonać wyboru między dwiema równorzędnymi wartościami, a każdy wybór doprowadzi do tragedii w jego życiu.
• Konflikt tragiczny to zmaganie się z nieuniknionym losem, obecność dwóch równorzędnych wartości.
• Hamartia to wina tragiczna, zła ocena sytuacji przez bohatera, która prowadzi do klęski.
• Hybris to pycha, duma, zarozumialstwo, które prowadzą do błędnej oceny sytuacji i przekonania o możliwości oszukana przeznaczenia.
• Ironia tragiczna polega na sprzeczności między świadomością bohatera a rzeczywistością, jego działania prowadzą do tragedii wbrew jego woli i wiedzy.
• Katharsis to "oczyszczenie", przypisana tragedii antycznej funkcja, wywołuje w widzu litość i trwogę, ma prowadzić do wewnętrznej harmonii.
• Fatum to główna siła kierująca losem bohaterów, niemożliwa do przezwyciężenia.

Filozofowie Jońscy

• Tales z Miletu uważany był za pierwszego filozofa i matematyka.
• Uważał, że arche to woda.
• Heraklit z Efezu uważał zmienność za zasadę rządzącą światem.
• Uosabiał zmienność za pomocą obrazu rzeki, twierdząc, że “Wszystko płynie”.
• Arche dla Heraklita to ogień.
• Demokryt z Abdery uważał, że atom jest arche.

Najważniejsi filozofowie

• Sokrates był twórcą etyki.
• Jego motto to "Wiem, że nic nie wiem".
• Uważał, że wiedza to klucz do szczęścia, a zrozumienie własnej niewiedzy jest punktem wyjścia do poznania.
• Platon był zwolennikiem dualizmu rzeczywistości - świata idei i świata fizycznego.
• Świat idei jest doskonały, wieczny, niezmienny, idealny, a świat fizycznych jest jego odbiciem, zmienną i przemijającą.
• Arystoteles wierzył w dualizm bytu - formę i materie.
• Świat bytów według Arystotelesa jest zhierarchizowany, od przyrody nieożywionej po człowieka.
• Platon uważał, że człowiek jest najważniejszą istotą, a dusza jest nieśmiertelna.

Koncepcje filozoficzne

• Epikureizm : skupia się na szczęściu, które osiąga się poprzez unikanie bólu i dążenie do przyjemności, ale nie w sposób hedonistyczny.
• Stoicyzm : skupia się na akceptacji rzeczywistości, niezależnie od tego, czy jest korzystna, czy nie.
• Hedonizm : dąży do przyjemności jako najwyższej wartości, bez rozważania jej moralnych aspektów.
• Cynizm : odrzuca konwenanse społeczne, dąży do życia w zgodzie z naturą i wyzwoleniu od materialnych przywiązań.
• Sceptycyzm : kwestionuje możliwość posiadania pewnej wiedzy, przykłada wagę do ciągłego poszukiwania i podważania dotychczasowych przekonań.
• Koncepcje sofistów : skupiają się na umiejętności argumentacji i tworzenia wiarygodnych przekazów, bez troski o prawdziwość poglądów.

Tradycje poetyckie

• Poezja Tyrtejska to poezja patriotyczna, nawołująca do walki za ojczyznę, budząca duch walki i poczucie przyzależności.
• Anarekontyk to krótki utwór liryczny o tematyce miłosnej i biesiadnej, oparty jest na lekkim stylu, motywie Dionizyjskim - zabawa, wino, śpiew, kobiety.
• Elegia to utwór o tematyce podniosłej i smutnej, często oparty na formule lamentu, skargi, poruszający problem egzystencjalne i osobiste rozterki.
• Epigramat to krótki utwór poetycki, często o charakterze satyrycznym lub refleksyjnym, zakończony puentą, zrównany z aforyzmem.

Biblia

• Księgi Starego Testamentu powstały w latach VIII w. p.n.e. - II w. n.e., a Nowego Testamentu w I w. n.e. - II w. n.e.
• Księgi Starego Testamentu zostały spisane w języku hebrajskim, a Nowego Testamentu w języku greckim.

Dzieła literackie i plastyczne inspirowane Biblią

• Pieter Bruegel "Wieża Babel"
• Leonardo da Vinci "Ostatnia Wieczerza"
• Michał Anioł "Sąd Ostateczny"
• Cyprian Kamil Norwid "Psalm w Hebronie"
• Dante Alighieri "Boska Komedia"
• Adam Mickiewicz "Wielka Improwizacja" z III części "Dziadów"
• Czesław Miłosz "Piosenka o końcu świata"
• "Bogurodzica"
• „Żale Matki Boskiej pod krzyżem”
• „Quo Vadis” Henryk Sienkiewicz
• „Dies Irae” Jan Kasprowicz
• „Czego chcesz od nas Panie” Jan Kochanowski

Stworzenie świata w Biblii

• Według Biblii, Bóg stworzył świat w sześć dni, a siódmego odpoczął.
• Kosmogonię biblijną odróżnia od mitologicznej linearny czas, Boga jako stwórcę i przykazanie odpoczynku w siódmy dzień.
• Również obraz człowieka w Księdze Rodzaju wyraża się w dominacji nad innymi stworzeniami, w obdarowaniu go obrazem Bożym.
• Bóg stwarza człowieka na swój obraz i podobieństwo, co nadaje mu godność i wzniosłość.

Hiob

• Hiob to postać biblijna, która traci wszystko, ale mimo cierpienia zachowuje wiarę w Boga.
• Podczas prób, które stawia mu Bóg, Hiob nie traci wiary, co jest dla Boga dowodem jego wielkiej wiary.

Księga Koheleta

• Księga Koheleta, "Księga Eklezjasty", zaliczana jest do ksiąg mądrościowych Starego Testamentu.
• Kohelet to kaznodzieja, a nie imię własne.
• Autor - nieznany żydowski mędrzec, w tradycji przypisywany królowi Salomonowi.
• Księga wyraża zarówno ufność w Boga, jak i pesymizm oraz sceptycyzm wobec świata i życia człowieka.
• W Księdze Koheleta życie człowieka ukazane jest poprzez linearny czas, przemijający i marny.
• Natura i ludzkość, w kontekście zmian pokoleń, wpisują się w cykliczną koncepcję czasu.

Quiz analizujący kluczowe elementy eposu 'Odyseja' oraz strukturę antycznej tragedii. Dowiedz się, jak podróż Odyseusza odzwierciedla ludzkie życie i jakie wartości moralne są przedstawione w antycznych tragediach. Sprawdź swoją wiedzę na temat archetypów oraz konfliktów tragicznych.