Octrooirecht en Wetgeving in Europa

De overeenkomst die de internationale regeling van intellectuele eigendom (IE) regelt, waartoe de handel in goederen en diensten behoort. De overeenkomst beoogt de naleving van beschermingsregels van IE-rechten te versterken en de internationale handel bevorderen.

Een uitvindingsoctrooi is een exclusief recht dat wordt verleend door de octrooiautoriteit (OH) om een uitvinding te exploiteren. Dit recht geeft de octrooihouder het recht om anderen te verbieden de uitvinding te gebruiken of na te maken, maar het is geen absoluut recht om de uitvinding te commercialiseren. Goedkeuring van commissies is vaak vereist.

Een uitvindingsoctrooi kan betrekking hebben op een voortbrengsel, dat is een materieel voorwerp met economische waarde, of op een werkwijze, wat een methode is om een product te maken of een resultaat te bereiken. Voor één product kunnen meerdere octrooien worden aangevraagd.

Een uitvinding moet voldoen aan verschillende voorwaarden (nieuwheid, inventiviteit, industriële toepasbaarheid, technisch karakter) om octrooibescherming te krijgen. Daarnaast mag de uitvinding niet uitgesloten zijn van bescherming, bijvoorbeeld vanwege de aard van de materie of omdat octrooiering niet wenselijk wordt geacht.

Een uitvinding met louter estetisch karakter, zonder technisch aspect, komt niet in aanmerking voor een octrooi. Zo'n uitvinding heeft geen technisch effect, geen technische overwegingen en geen technisch probleem.

Er zijn verschillende categorieën van uitvindingen die uitgesloten zijn van octrooibescherming. Dit kan zijn omdat de materie zelf niet als uitvinding wordt gezien, of omdat octrooiering van deze materie niet wenselijk wordt geacht.

De octrooiautoriteit (OH) is de bevoegde instantie die octrooien verleent. De OH is verantwoordelijk voor de beoordeling van aanvragen en het beheer van octrooien.

De octrooihouder heeft het exclusieve recht om zijn uitvinding te exploiteren, maar dit recht is geen absoluut recht. De octrooihouder kan bijvoorbeeld niet zomaar een product commercialiseren zonder de toestemming van andere instanties.

Een uitvinding is inventief als de oplossing niet voor de hand ligt voor een vakman in het relevant veld.

Een uitvinding moet toepasbaar zijn in de industrie, handel, landbouw, enz. om octrooieerbaar te zijn.

De aanvrager hoeft niet te bewijzen dat de uitvinding werkt, zolang het probleem wordt opgelost.

Chirurgische ingrepen en medische diagnostische methoden zijn uitgesloten van octrooirecht.

Een octrooi kan nationaal, Europees of internationaal worden aangevraagd.

Een octrooi-aanvraag kan als eerste indiening dienen om 12 maanden recht van voorrang te krijgen voor andere landen.

De uitvinder is degene die het recht op een octrooi heeft.

Iemand anders dan de uitvinder kan het vaderschap van de uitvinding opeisen, maar de uitvinder blijft de schepper.

De minister van Economische Zaken kan een dwanglicentie verlenen aan een belanghebbende als de octrooihouder de uitvinding niet gebruikt, ondanks pogingen om een vrijwillige licentie te krijgen, en de belanghebbende de nodige middelen heeft om de uitvinding te exploiteren.

Een eigenaar van een afhankelijk octrooi (dat gebruik maakt van een ander octrooi) heeft toestemming nodig van de houder van het dominante octrooi. Als de houder van het dominante octrooi weigert, kan de minister een dwanglicentie verlenen.

Een niet-exclusieve licentie kan worden verleend voor geneesmiddelen, medische hulpmiddelen, diagnostische producten en afgeleide therapeutische producten. De licentie wordt verleend door de Koning.

De normale beschermingsduur van een octrooi is 20 jaar vanaf de datum van indiening van de aanvraag.

Een aanvullend beschermingscertificaat (ABC) kan worden verleend voor geneesmiddelen, waardoor de beschermingsduur maximaal 15 jaar kan worden verlengd.

Een octrooi kan nietig worden verklaard als het niet voldoet aan de voorwaarden voor octrooibescherming.

Tijdens de normale duur van een octrooi heeft de houder het exclusieve recht om de uitvinding te exploiteren. Dit recht eindigt na 20 jaar.

Het exclusieve recht om een vormgeving te exploiteren, te verlenen door het depot van de vormgeving.

Een vereiste voor bescherming van een tekening of model, waarbij de vormgeving nieuw moet zijn en niet te voor de hand liggend.

Een vereiste voor bescherming van een tekening of model, waarbij de vormgeving niet voor de hand liggend is voor een vakman.

Het exclusieve recht om de tekening, model of vormgeving te exploiteren, inclusief het verkopen, produceren en importeren.

De duur van een tekening- of modelrecht, dat 5 jaar na het depot kan worden verlengd met 5 jaar per keer, tot maximaal 25 jaar.

De titularis van het tekening- of modelrecht kan anderen verbieden soortgelijke ontwerpen te gebruiken die geen andere algemene indruk wekken bij een geïnformeerde gebruiker.

Een uitzondering op het tekening- of modelrecht, waarbij eerder gebruik door derden mogelijk is voorafgaand aan de indiening van het depot.

Het depot of inschrijving van een tekening of model, dat formeel moet voldoen aan de wettelijke eisen.

Een aanvraag voor een Europees octrooi kan worden ingediend door natuurlijke personen, rechtspersonen of vennootschappen en dit kan gebeuren bij het Europees Octrooibureau (EOB) of via hun online platform.

Een aanvraag voor een Europees octrooi moet worden ingediend in een van de officiële talen van het EOB, waaronder Duits, Engels en Frans.

De aanvraag moet een formeel verzoek tot verlening van octrooi bevatten, de volledige identiteit van de aanvrager en uitvinders, een duidelijke en volledige beschrijving van de uitvinding, een of meer conclusies (claims), eventuele tekeningen en een abstract.

De aanvraag wordt door de aanvraagafdeling onderzocht om te beoordelen of alle vereiste gegevens aanwezig en correct zijn.

Tijdens de fase van nieuwheidsonderzoek wordt beoordeeld of de uitvinding nieuw is en of er voldoende inventiviteit aanwezig is. Dit wordt gedaan door de afdeling nieuwheidsonderzoek van het EOB.

Na 18 maanden wordt de aanvraag samen met het nieuwheidsverslag gepubliceerd, wat de status van aangevraagde octrooi aangeeft.

De aanvrager moet binnen 6 maanden (verlengbaar met 1 maand) schriftelijk verzoeken om de tweede fase te starten. In deze fase wordt het dossier naar de onderzoeksafdeling gestuurd voor onderzoek naar de grondvoorwaarden en de duidelijke beschrijving.

De onderzoeksafdeling beslist of de aanvraag wordt afgewezen of dat het Europees octrooi wordt verleend. De aanvrager moet akkoord gaan met de definitieve tekst van het octrooi.

Een tekening of model verliest automatisch zijn recht op bescherming na verstrijken van de geldigheidsduur, vrijwillige doorhaling van de inschrijving of door handelingen in verband met de internationale inschrijving. Een rechtbank kan geen verval opleggen.

Er zijn situaties waarin een tekening of model geen recht op inschrijving krijgt en het recht nietig verklaard wordt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer een ontwerp niet voldoet aan de wettelijke definitie.

De UPOV-verdrag (1961) regelt de internationale bescherming van kweekproducten. De Belgische wet voor kweekproductbescherming (1975) implementeert dit verdrag met de mogelijkheid voor internationale aanvragen. Een kweker heeft 12 maanden voorrang voor een aanvraag in een andere UPOV-lidstaat.

De bescherming van kwekersrechten geldt voor alle botanische geslachten, soorten en hybriden. Uitsluitend nieuwe rassen die door kwekers zijn ontwikkeld, worden beschermd. Belangrijk is het onderscheid tussen ras en soort.

Een kwekerscertificaat wordt alleen toegekend aan een ras dat aan vijf vereisten voldoet: onderscheidbaarheid, homogeniteit, bestendigheid, nieuwheid en rasbenaming.

Om kwekersbescherming te krijgen, dient een kweker een aanvraag in bij de DIET. De aanvraag wordt formeel onderzocht, ingeschreven in het Register der Aanvragen en onderzocht ten gronde. Na een positieve beslissing wordt een rasbenaming toegekend en een officieel monster afgenomen.