Niezależność banku centralnego

Polityka pieniężna - podstawowe zagadnienia

• Polityka pieniężna to działania banku centralnego w imieniu państwa, mająca na celu realizację celów makroekonomicznych
• Cele polityki pieniężnej obejmują stabilność cen, wzrost gospodarczy i zatrudnienie

Polityka gospodarcza

• Polityka gospodarcza obejmuje: politykę pieniężną, fiskalną, handlową i przemysłową, rolna i celna

Polityka pieniężna vs fiskalna

• Porównanie polityki pieniężnej i fiskalnej
• Podmioty, decyzje, cele, instrumenty polityk

Polityka pieniężna - definicja

• Działalność banku centralnego
• Prowadzona w imieniu państwa
• Polega na regulowaniu podaży i popytu na pieniądz
• Celami są przede wszystkim cele makroekonomiczne (np. stabilność cen)

Inna definicja

• Regulowanie wewnętrznej wartości pieniądza (siły nabywczej)
• Oddziaływanie banku centralnego na jego cenę wewnętrzną (stopa procentowa) i zewnętrzną (kurs wymiany waluty krajowej)

Po co wymyślono BC?

• Obsługa długu publicznego
• Finansowanie przedsięwzięć państwa
• Emitowanie banknotów
• Wsparcie płynności banków w razie potrzeby

Art. 3 i 4 ustawy o NBP (Narodowym Banku Polskim)

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych
• Zarządzanie rezerwami dewizowymi
• Obsługa budżetu państwa
• Regulowanie płynności banków
• Działanie na rzecz stabilności systemu bankowego
• Opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej
• Wyłączne prawo emisji pieniądza

Ewolucja bankowości centralnej

• Bogate rody/kupcy jako pożyczkodawcy
• Banki i noty bankowe
• Rozwój pieniądza bez bezpośredniego pokrycia
• Pierwsze banki centralne w Szwecji oraz Anglii
• Banki centralne jako podmioty polityki gospodarczej

Czy pieniądz jest neutralny?

• Zmiana podaży pieniądza wpływa na wielkości nominalne, ale nie na wielkości realne w długim okresie.
• W krótkim okresie może wpływać

Krzywa Philipsa

• Wskazuje na potencjalną zależność między inflacją a produktem (bezrobociem)
• Ewoluowała w czasie

Sztywności w gospodarce

• Podmioty gospodarcze wolą dostosować wielkość produkcji i zatrudnienia niż ceny i płace
• Przyczyny: koszty menu, sztywność cen, opóźnienia w dostosowaniach

Implikacje dla BC

• Pieniądz nie jest neutralny w krótkim okresie
• Nie ma wymienności między bezrobociem a inflacją w długim okresie
• BC powinien skupiać się na stabilności cen

Priorytetyzacja celów

• Inflacja jako priorytet
• Możliwość wspierania wzrostu PKB, obniżania bezrobocia i stabilności finansowej

Tabela Zróżnicowanie celów polityki pieniężnej

• Skala oddziaływania (makro i mikro)
• Przedmiot oddziaływania (ogólnogospodarcze i własne cele banku centralnego)
• Podmiot oddziaływania (cały system bankowy)

Horyzont czasowy strategii (1 i 2):

• Aktualne sytuacje, przyszłe prognozy, krótko i średniookresowe, strategiczne (wieloletnie),
• Ujęcia tradycyjne i nowoczesne, podejście wieloparametryczne
• Cel inflacyjny

NBP - cel

• Podstawowy cel: stabilność cen
• Kontrola inflacji utrzymana na poziomie 2,5% z odchyleniem do 1 punktu procentowego
• Horyzont: średniookresowy

EBC - cel

• Wzrost inflacji w strefie euro poniżej 2%
• Wsparcie polityki gospodarczej UE
• Pełne zatrudnienie i zbalansowany wzrost gospodarczy

Inne banki centralne (np. FED, Narodowy Bank Bułgarii)

• Cele w odniesieniu do zatrudnienia i stabilności cen

Inflacja

• Definicja inflacji (wzrost ogólnego poziomu cen)
• Deflacja (spadek ogólnego poziomu cen)
• Teoria i praktyka stabilnego poziomu cen

Pomiar inflacji

• CPI, HICP, PPI, Deflator PKB

CPI (Consumer Price Index)

• Wskaźnik zmiany cen koszyka dóbr i usług konsumpcyjnych

Pieniądz - definicja

• Powszechnie akceptowany środek zwalniania ze zobowiązań
• Gospodarka bez pieniądza
• Właściwości współczesnego pieniądza
• Pożądane cechy pieniądza

Pieniądz - funkcjonalna definicja

• Środek wymiany/płatniczy, jednostka miary, środek skarbienia

Popyt na pieniądz

• Pożądany stan zasobów kasowych podmiotów niebankowych
• Motywacje: transakcyjny, ostrożnościowy, spekulacyjny

Podaż pieniądza

• Agregaty pieniężne (M1, M2, M3) opisujące płynność zasobów pieniężnych
• Umowna konwencja

Agregaty pieniężne (M1, M2, M3 i M3):

• Ogólnie opisują zasoby pieniężne

Baza monetarna (M0)

• Pieniądz rezerwowy dla BC
• Forma gotówka + rezerwy banków w banku centralnym
• Podstawa kreacji pieniądza

Bilans banku centralnego

• Aktywa (złoto, waluty obce, należności od banków, należności od instytucji państwowych)
• Pasywa (banknoty w obiegu, rachunki banków, zobowiązania wobec państwa, kapitał własny, zyski)

Mechanizm kreacji pieniądza

• Proces powstawania pieniądza w systemie bankowym na podstawie depozytu pierwotnego i stopy rezerwy obowiązkowej

Kanały transmisji monetarnej

• Impuls monetarny
• Emitenci impulsów monetarnych
• Horyzont oddziaływania

Polityka pieniężna- opóźnienia

• Czasy upływu między decyzją a skutkiem
• Struktura opóźnień

Mechanizm transmisji monetarnych

• Droga impulsów monetarnych BC do cen i produkcji
• Łańcuch związków przyczynowo-skutkowych wywołanych impulsami monetarnymi

Fazy transmisji monetarnej

• Bank centralny, rynek finansowy, mikro decyzje, makro

Mechanizm transmisji monetarnej (Bank of England)

• Schemat przedstawiający proces przekazywania impulsów monetarnych do cen i produkcji.
• Składniki procesu

Klasyczny kanał stopy procentowej

• Wpływ stopy procentowej na konsumpcję i inwestycje
• Wpływ na ceny aktywów

Kanał kursu walutowego

• Wpływ na wzrost/spadek realnej podaży importowanych dóbr
• Skutki zmiany kursu walutowego

Kanał cen aktywów

• Wpływ stop procentowych na ceny aktywów

Kanały kredytowe

• Wpływ stop procentowych na rynek kredytowy
• Dostosowania za pośrednictwem bilansów i rezerw banków
• Ryzyko kredytowe, zdolność kredytowa klientów

Kanał oczekiwań

• Kwantyfikacja
• Pośredni i bezpośredni wpływ

MTM (EBC)

• Schemat przedstawiający proces transmisji polityki pieniężnej w euro

Strategia polityki pieniężnej

• Sposoby działania banku centralnego
• Planowanie wieloletnie, strategie na okazje
• Kotwica nominalna
• Podział strategii (tradycyjne, nowoczesne)
• Strategie (triada celów, BCI, eklektyczna, hybrydowa)
• Celowanie w poziom cen (PLT)

Strategie na różne okazje

• Dostosowanie strategii do aktualnej sytuacji

Kluczowe elementy strategii

• Kotwica nominalna
• Strategie i reguły w polityce pieniężnej

Podział strategii PP

• Tradycyjne i nowoczesne strategie, oparte na celach pośrednich lub finalnych

Cele pośrednie

• Umożliwiają bankowi centralnemu bieżącą kontrolę i podejmowanie szybkich działań

Cele operacyjne

• Związane ściśle z celem pośrednim, mierzalne i kontrolowalne

Triada celów – dane MFW (2014)

• 25 krajów stosujących politykę pienięzną opartą o agregaty pieniężne
• 89 krajów – stosujących sztywny kurs walutowy

Dlaczego strategie tradycyjne zostały zastąpione?

• Zmiana otoczenia gospodarczego, rozwój teorii ekonomii
• Rola oczekiwań w procesie gospodarczym
• Odchylenie od sztywnych reguł

Strategia wieloparametryczna

• Wprowadzenie zmiennych wyprzedzających do modelu

Strategie BCI: 7 zasad

• Instytucjonalne zobowiązanie do stabilności cen
• Oficjalny cel inflacyjny jako kotwica nominalna
• Uzależnienie instrumentów od danych o gospodarce
• Prognozy inflacyjne i nastawienie na przyszłość

Przejrzystość PP

• Transmisja informacji i budowanie reputacji banku centralnego

Odpowiedzialność demokratyczna BC

• Odpowiedzialność przed wyższym organem, transparentność, jasność decyzji

Prognozy inflacyjne

• Dlaczego BC prognozuje inflację - analiza wpływu na stopy procentowe
• Definicje i funkcje prognoz (wewnętrzne i zewnętrzne)

Rodzaje prognoz inflacyjnych

• Prognoza warunkowa (stabilnie stopy BC)
• Prognoza bezwarunkowa (zmieniające się stopy BC)

Jak podjąć decyzje na podstawie prognozy

• Decyzje w oparciu o horyzont transmisji
• Analiza ścieżki centralnej

Jakościowe aspekty PP

• Inaczej instytucjonalne podstawy PP
• Niezależność, wiarygodność, przejrzystość, odpowiedzialność demokratyczna

Przesłanki

• Teoria racjonalnych oczekiwań
• Zasady demokracji
• Relacja procesów społecznych i psychologicznych z procesami gospodarczymi

Niezależność BC

• Instytucjonalna, personalna, operacyjna, finansowa
• Podstawowe przesłanki i realizacja w praktyce

Dlaczego niezależność BC jest ważna

• Niższa inflacja
• Większa wiarygodność
• Mniejsza zmienność

Jak mierzyć niezależność?

• Indeksy niezależności (np. A. Cukiermanna)

Wiarygodność BC

• Realizacja zapowiedzianych celów, utrzymanie deklaracji na przestrzeni czasu

Jak mierzyć wiarygodność?

• Zgodność inflacji z celem
• Zgodność oczekiwań z celem
• Pomiar indeksowy

Przejrzystość PP

• Ujawnianie informacji
• Budowanie wiarygodności i zrozumienia
• Relacja strategii PP z sytuacją gospodarczą

Odpowiedzialność demokratyczna BC

• Odpowiedzialność przed wyższym organem za realizację celu
• Zapewnienie mechanizmów korekty decyzji

Instrumenty polityki pieniężnej

• Definicja instrumentów używanych przez BC
• Kryteria doboru instrumentów (stadium, strategie, koniunktura, sytuacja)
• Klasyfikacja instrumentów

Klasyfikacja narzędzi polityki pieniężnej

• Kryteria podziału instrumentów

Cechy współczesnych instrumentów BC

• Rynkowe (pośrednie, połączenie ilościowej i jakościowej kontroli)
• Wspieranie działań generalnych

Klasyczna triada instrumentów

• Rezerwa obowiązkowa, operacje otwartego rynku, operacje depozytowo-kredytowe

Cel wykorzystania klasycznej triady

• Realizacja polityki stopy procentowej na płaszczyźnie makroekonomicznej
• Wpływ na długoterminowe stopy procentowe, a poprzez nie na inflację.

Funkcje poszczególnych instrumentów

• Funkcja/cech poszczególnych instrumentów (rezerwa, operacje otwartego rynku)

Rezerwa obowiązkowa

• Odsetek bilansowy zwrotnych zobowiązań
• Utrzymywanie go w banku centralnym

Okres naliczania i utrzymywania RO

• Wyznaczone okresy naliczania i utrzymywania RO
• Okres utrzymania

Opóźnienie RO

• System opóźniony/częściowo opóźniony/równoległy i szczegółowe objaśnienia
• Okresy naliczania i utrzymywania

Uśrednienie RO

• Banki mogą wykorzystać środki rezerwy do rozliczeń z innymi podmiotami
• Zobowiązanie do uśrednienia w okresie utrzymywania

Problem ultimo

• Wahania stopy O/N w ostatnim dniu utrzymywania rezerwy
• Negatywny wpływ na płynność sektora bankowego

Operacja Depozytowo-kredytowa

• Główne cechy depozytowej i kredytowej operacji pomiędzy BC a bankami komercyjnymi
• Zabezpieczenie kredytowe

Kilka cech ODK

• Inicjatywa po stronie banków komercyjnych
• Zazwyczaj termin overnight, oprocentowania

Operacje otwartego rynku

• Głównie zakup (i sprzedaż) papierów wartościowych przez BC
• Elastyczność narzędzia
• Efekt bezpośredni (cen) i pośredni (ilościowych)
• Funkcje

Elastyczność OOR – rodzaje operacje OOR

• Kupno PW (warunkowe, bezwarunkowe)
• Sprzedaż PW (warunkowa, bezwarunkowa)
• Przejrzysty zapis

Schemat 5.6 i 5.7 Operacje warunkowego zakupu(repo) i sprzedaży (reverse repo)

• Podstawowe elementy operacji repo i reverse repo na rynku
• Zakup/Sprzedaż papierów wartościowych z umową dotyczącą powrotnego zakupu/sprzedaży w przyszłym terminie

Efekt operacji OOR

• Wpływ na płynność banków, jak przekłada się na stopy procentowe

Rodzaje operacji otwartego rynku

• Operacje standardowe - podstawowe transakcje
• Operacje dostrajające
• Operacje strukturalne
• Podział

Podstawowe operacje

• Operacje w Polsce (outright sale, emisja 7-dniowych bonów)
• Operacje w strefie euro (operacj repo, MRO)

Wykres 2.3. Stopy procentowe NBP...

• Dane statystyczne dotyczące stóp procentowych w Polsce (w latach 2016-2017)
• Cel operacyjny polityki pieniężnej
• Określenie stopy referencyjnej

Niestandardowe instrumenty BC

• Działania na rynku finansowym w niesprzyjających sytuacjach lub mając niską stopę procentową
• Polityka stóp procentowych / bilansowa

Rodzaje instrumentów nadzwyczajnych

• Poluzowanie ilościowe (QE)
• Poluzowanie kredytowe (CE)
• Poluzowanie jakościowe (QE)
• Komunikacja / Forward Guidance

Konsekwencje poluzowania ilościowego

• Wpływ na bilans BC
• Koszty dla BC
• Wpływ na rynek
• Strategia wyjścia

Ten quiz bada znaczenie niezależności banku centralnego oraz jej wpływ na politykę pieniężną. Uczestnicy będą oceniani pod kątem zrozumienia wskaźników niezależności, przejrzystości i wiarygodności banku. Sprawdź swoją wiedzę i zdobądź cenne informacje na temat roli banków centralnych.