Nierówność Społeczna i Wartości Dóbr

Nierówność Społeczna

• Nierówność społeczna to sytuacja, w której ludzie nie są równi ze względu na pozycję społeczną lub przynależność do grupy.
• Nierówny dostęp do cenionych dóbr jest ściśle związany z przynależnością do danej grupy.

Wartości Dóbr

• Wszystkie dobra mają dwie wartości:
  • Instrumentalną: wartość wymiany na inne dobra.
  • Autoteliczną: związaną z satysfakcją z posiadania dobra.
• Niektóre dobra, jak zdrowie, mają tylko wartość autoteliczną.

Dobra Materialne

• Wartość autoteliczna dóbr materialnych zależy od kultury.
  • Niektóre kultury postrzegają dobra materialne jako niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb.
  • Inne kultury nadają im wartość autonomiczną, niezależną od ich użyteczności.
• Wartość instrumentalna dóbr materialnych jest wysoka, ze względu na możliwość ich wymiany na inne dobra. Silniejsza wartość instrumentalna skutkuje większym wpływem na nierówności społeczne.

Władza

• Wartość autoteliczna: poczucie siły, potęgi i znaczenia, zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa.
• Wartość instrumentalna: możliwość wymiany na inne dobra, im bardziej bezwzględna i mniej kontrolowana, tym wyższa wymienialność na pieniądze.

Prestiż

• Wartość autoteliczna: budowanie poczucia własnej wartości na podstawie społecznej oceny. Większa ocena środowiska społecznego = wyższe poczucie własnej wartości.
• Wartość instrumentalna: możliwość lepszego zarobku, lepszej pracy i zdobywania władzy.

Wykształcenie

• Wartość autoteliczna: zaspokajanie ciekawości, rozwój zainteresowań, samorealizacja.
• Wartość instrumentalna: lepsza praca, awans społeczny, prestiż.
• Kapitał kulturowy społeczeństwa wynika z wartości przypisywanej wykształceniu w danej kulturze.

Zdrowie

• Ma wyłącznie wartość autoteliczną, będąc źródłem wewnętrznej satysfakcji i warunkiem zdobywania innych dóbr.

Stratyfikacja Społeczna

• Wszystkie omówione dobra tworzą hierarchię, czyli drabinę stratyfikacji społecznej.
• Grupy i jednostki zajmują określone pozycje na tych drabinach.
• Powoduje to występowanie uwarstwienia społecznego (klasy społeczne).

Ruchliwość Społeczna

• Ruchliwość pionowa jednostkowa: przemieszczanie się jednostek pomiędzy pozycjami społecznymi.
  • Awans to poruszanie się do góry społecznej drabiny stratyfikacji.
  • Kariera to seria awansów w krótkim czasie.
  • Degradacja to przemieszczanie się na niższe pozycje.
• Ruchliwość zbiorowości: przemieszczanie się całych grup społecznych, np. awans zawodowy i edukacyjny chłopów i robotników po II wojnie światowej.
• Zmiana hierarchii: zmiany w drabinach stratyfikacji, np. obniżenie znaczenia inteligencji po 1989 roku.
• Nierówność dychotomiczna: podział zbiorowości na dwie nierówne grupy, prowadzący do konfliktu interesów.