Mycologie: Schimmelinfecties en Diagnoses

Schimmels zijn eukaryote organismen met een celkern, mitochondriën en een endoplasmatisch reticulum. Ze hebben een celwand, maar geen fotosynthese en bewegen door groei of via sporen.

Mycosen zijn ziekten veroorzaakt door schimmels. Dit zijn infecties met verschillende ernstgraad, van oppervlakkige tot dodelijke vormen.

Primaire mycosen veroorzaken ziekteverschijnselen bij zowel gezonde als immuungecompromitteerde mensen. Voorbeelden zijn histoplasmose, coccidioidomycose en paracoccidioidomycose.

Opportunistische mycosen veroorzaken alleen ziekteverschijnselen bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Voorbeelden zijn Candida-infecties, Aspergillus-infecties en Cryptococcus-infecties.

Dermatofyten zijn een groep schimmels die keratiniserend weefsel (huid, haar, nagels) infecteren en leiden tot oppervlakkige mycosen zoals ringworm en voetschimmel.

De cellulaire afweer zorgt voor genezing.

Tinea capitis: hoofd, Tinea faciae: gezicht, Tinea corporis: lichaam, Tinea pedis: voeten, Tinea cruris: liezen, Tinea manum: handen, Tinea unguium: nagels.

Trichophyton rubrum veroorzaakt meer dan 70% van de dermatofyt infecties bij mensen.

Ergosterol is een belangrijke component van de schimmelcelwand.

Amfotericine B is een antimycoticum dat intraveneus wordt toegediend en effectief is tegen verschillende schimmelinfecties.

Liposomaal Amphotericine B is een betere optie met minder nefrotoxische effecten dan conventioneel Amphotericine B.

Koude rillingen en ziek voelen kunnen wijzen op een infusiereactie op Amfotericine B.

Griseofulvine is een schimmelremmend middel dat de celdeling en nucleinezuursynthese remt. Het wordt oraal ingenomen en is effectief tegen oppervlakkige mycosen door dermatofyten.

Terbinafine is een schimmelremmend middel dat de ergosterol synthese remt, wat leidt tot verstoring van de celmembraan. Het is zowel oraal als cutaan beschikbaar en effectief tegen dermatofyten.

Azolen zijn schimmelremmers die werken door remming van de ergosterol synthese, wat leidt tot verstoring van de celmembraan. Ze zijn in verschillende vormen beschikbaar (oraal en intraveneus) en hebben diverse indicaties.

Fluconazol is een azol dat zowel oraal als intraveneus beschikbaar is met goede penetratie in de liquor cerebrospinalis. Het is effectief tegen verschillende schimmelinfecties.

Posaconazol is een azol dat zowel oraal als intraveneus beschikbaar is. Het is het enige orale middel dat effectief is tegen mucormycosis.

Echinocandinen zijn schimmelremmers die werken door remming van glucaan synthese, wat leidt tot verstoring van de celwand. Ze hebben geen kruisresistentie met andere antimycotica.

Flucytosine is een schimmelremmend middel dat de RNA en DNA synthese remt., wat leidt tot verstoring van de eiwitproductie. Het wordt oraal of intraveneus toegediend en is niet effectief als monotherapie.

Griseofulvine is een systemisch antimycoticum, maar het is alleen effectief tegen schimmels die dermatophyten veroorzaken. Het is dus niet geschikt voor diepe mycosen.

Echinocandinen werken door remming van de synthese van ß-glucaan in de celwand van schimmels.

Azolen remmen de synthese van ergosterol, een belangrijk bestanddeel van de celmembraan van schimmels.

Amphotericine B bindt aan ergosterol in de celmembraan van schimmels, waardoor de membraan wordt verstoord en de schimmel sterft.

Flucytosine is een nucleoside analoog dat interfereert met de RNA-synthese en de DNA-synthese in schimmelcellen.

Topische antimycotica worden aangebracht op de huid en zijn effectief bij oppervlakkige mycosen. Voorbeelden zijn miconazol, terbinafine en amphotericine B suspensie.

Systemische antimycotica worden ingenomen of geïnjecteerd en zijn effectief bij diepe mycosen. Voorbeelden zijn azolen, amphotericine B, echinocandinen en flucytosine.

Histoplasmose is een infectie veroorzaakt door de schimmel Histoplasma capsulatum. Deze schimmel wordt ingeademd, meestal via uitwerpselen van vogels en vleermuizen.

Histoplasma is een schimmel die wereldwijd voorkomt en in 1905 werd ontdekt. Na 1930 werd de schimmel herkend als een pathogeen voor mensen, en in 1985 werd de rol van de schimmel bij AIDS vastgesteld. Sinds 2010 is Histoplasma erkend als een van de belangrijkste pathogenen bij gevorderde HIV-infectie, vooral in tropische gebieden.

De meeste gezonde mensen zijn asymptomatisch na een infectie met Histoplasma. De infectie is meestal self-limited en kan griep-achtige verschijnselen veroorzaken. De thoraxfoto is meestal normaal. Een hoge infectieload kan gevaarlijk zijn voor zelfs gezonde mensen.

In 2015 was er een uitbraak in de Dominicaanse Republiek waarbij 36 mannen die vleermuizenpoep opruimden in tunnels, ziek werden. 28 mannen moesten naar het ziekenhuis en 9 werden opgenomen op de intensive care. Drie mannen stierven.

Histoplasmose kan in een slapende vorm tijdens vele jaren in het lichaam aanwezig blijven. Bij AIDS-patiënten met verminderde immuniteit kan de schimmel worden geactiveerd en verspreiden, wat ernstige pathologie veroorzaakt. Histoplasmose wordt dan wel de 'grote imitator' genoemd.

Gedissemineerde histoplasmose is een ernstige vorm van de ziekte die gekenmerkt is door een hoge mortaliteit (rond 30%). Symptomen zijn: koorts, gewichtsverlies, huidafwijkingen, longbeeld, leverfunctiestoornissen, verhoogd LDH en pancytopenie .

De diagnose van gedissemineerde histoplasmose is moeilijk te stellen en vereist onderzoek zoals kweek, bloedonderzoek (Buffy coat), urine-antigeen test en PCR.

Een man met HIV-1 infectie die al 3 jaar geen ART heeft, heeft koorts, gewichtsverlies en hoest. Hij heeft huidafwijkingen en pancytopenie. Zijn thoraxfoto vertoont longbeeld. Wat is je vermoeden?

Ernstige histoplasmose wordt behandeld met amfotericine B intraveneus, terwijl subacute histoplasmose behandeld kan worden met itraconazol oraal. Bij AIDS-patiënten wordt de behandeling met itraconazol continu voortgezet.