Mikoloji: İnsanda Hastalık Yapan Mantarlar

Mantarlar

• Ökaryotik mikroorganizmalar
• Hücre zarı, sitoplazma ve nükleuslara sahiptir
• Hücre zarı kitin’den zengin
• Kapsül; polisakkarit yapıda, antijenik ve antifagositik

Mikoloji

• İnsanda hastalık yapan mantarları inceleyen bilim dalı
• Mantarların yaşam döngüsü ve üreme özellikleri incelenir

Mantarların Yaşam Döngüsü

• Bazı mantarlar mecburi doku ve hücre paraziti
• Bazıları da saprofit olarak dış ortamda yaşar
• Vücut yüzeyinde kolonize olurlar
• Uygun ortamda spordan çimlenme borusu oluşur
• Hif denilen organ teşekkül eder

Hiflerin Özellikleri

• Hifler bölmelere ayrılmışlarsa bölmeli hif
• Uzun ve bölmelere ayrılmamışlarsa bölmesiz hif
• Hifler biraraya gelerek miselyum denilen organları oluşturur
• Miselyumlar bulundukları yerden havaya doğru gelişirlerse aeral hif
• Ortamın derinliğine doğru gelişerek vegetatif hif denilen Rizoid (kök) oluşturur

Üreme Özellikleri

• Mantarlar 20-35°C'lik ısıda iyi ürer
• Bulundukları ortamda uygun bir nem olmalı
• Işık üremeyi engeller
• pH; 5-7'de iyi ürer
• Üredikleri bölgede uygun oksijen miktarı da gerekir
• Gelişmeleri için çeşitli aminoasitlere ihtiyaçları vardır

Mayamsı Mantarlar

• Yuvarlak yapılar (Mantarın aktif olarak bölünen, çoğalan şekli)
• Tomurcuklanma ile çoğalır
• Koloniler tipik olarak nemli ve mukoid

Küf Mantarları

• Hiflerden oluşur (filamantöz yapılar)
• “Miçel” (hif kitlesi)
• Hif uçlarından uzayarak çoğalır
• Hif uçlarındaki yuvarlak yapılara “konidia” (spor) adı verilir

Küflerin Özellikleri

• Hifler septalı ve septasız olmak üzere iki çeşittir
• Vegetatif hifler, aerial hifler ve çoğalma hifleri
• Pamuk tarzında veya “tozlu” koloniler oluşturur
• Bazı küfler hem filamantöz hem de maya benzeri bir yapı gösterir (dimorfik)

Dimorfik Mantarlar

• Farklı ortam koşullarında farklı üreme şekilleri gösteren mantar
• Isıya bağlı 37ºC - 25ºC

Mantarların Üremesi

• Üreme sporlar ile sağlanır
• Eşeysiz sporlar (artrospor, klamidospor, blastospor, sporangiospor)
• Eşeyli sporlar (zigospor, askospor, bazidiyospor, oospor)

Kolonizasyon ve Hastalıklar

• İnsanlar, mantarlara karşı dirençlidir
• Birçok infeksiyon hafif olup kendiliğinden düzelir
• Sağlam deri, primer olarak yüzeyel, kütanöz ve subkütan deri tabakalarına kolonize olan funguslara karşı ilk savunma hattını oluşturur

Mikozların Tanımı

• 1. Lam-lamel arası inceleme
• 2. Deri testleri
• 3. Serolojik testler
• 4. Floresan antikor testi
• 5. Biyopsi – histopatolojik inceleme
• 6. Kültür
• 7. Moleküler yöntemler

Prof. Dr. Sevgi ERGİN'in İÜC Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde verdiği mikoloji dersinde, insanda hastalık yapan mantarları ve özelliklerini inceleyeceğiz. Mikoloji, ökaryonlu mikroorganizmaların incelenmesi bilim dalıdır.