Mga Uri at Dahilan ng Imperyalismo

Mga Uri ng Imperyalismo

• Ang kolonya ay ang pinakamalakas na uri ng kontrol sa imperyalismo kung saan direktang pinamamahalaan at kinokontrol ng isang makapangyarihang bansa ang isang teritoryo.
• Sa protectorate, mayroon pa ring sariling pamahalaan ang isang bansa ngunit kontrolado ng isang panlabas na kapangyarihan.
• Sa sphere of influence mayroong mga karapatan sa pag-iinvest at pangangalakal sa isang rehiyon ng isang panlabas na kapangyarihan.

Mga Dahilan ng Kolonyalismong Kanluranin

• Naging daan ang Rebolusyong Industriyal sa pangangailangan para sa mga kolonya dahil kailangan ng mga makapangyarihang bansa ng mga hilaw na materyales at bagong pamilihan para sa kanilang produktong industriyal.
• Para madagdagan ang kapangyarihan ng isang bansa, kailangan nito ng maraming kolonya; isang simbolo ng prestihiyo at lakas ang pagkakaroon ng maraming kolonya.
• Ginagamit ang mga kolonya bilang estratehikong lokasyon para sa seguridade, tulad ng mga estasyon ng gasolina para sa mga barko.

Ang Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin

Unang Yugto ng Imperyalismo

• Simula noong ika-15 hanggang ika-17 siglo, nagsimula ang mga bansang Europeo tulad ng Espanya, Portugal, Dutch Republic, France, at England sa panggagalugad, pagpapalawak, at pagtatatag ng mga kolonya.
• Ang kanilang layunin ay ang pagkamit ng yaman, katanyagan, at pagpapalaganap ng Katolisismo.
• Ang pagsulong sa nabigasyon, paggawa ng mga barko, at heograpiya ay nagbigay-daan sa pagtuklas ng mga bagong teritoryo.
• Ang kapangyarihan sa karagatan ay lumipat mula sa Mediterranean Sea patungo sa Atlantic Ocean.
• Nagtatag ng mga kolonya sa North at South America, India, at Timog-Silangang Asya, kabilang ang Sultanato ng Malacca na nasakop ng Portugal noong 1511.
• Ang unang yugto ay natapos nang sakupin ng British ang Kingdom of Kandy noong 1815 at itatag ang kolonya ng Singapore noong 1819.

Pundasyon ng Pagkakaugnay ng mga Bansa

• Ang paglalakbay ng mga Europeo ay naghahanap ng direktang rutang kalakalan para sa mga produktong tulad ng spices, seda, at ginto.
• Sa pagtuklas ng mga bagong lupain, nagtatag sila ng mga pangkalakalang kuta at panirahan, na naging basehan ng sumunod na kalakalan at kolonisasyon.
• Ang unang yugto ay nagsilbing batayan para sa pagtatatag ng malalawak na imperyo, pagpapalaganap ng wika, relihiyon, at kultura ng mga Europeo sa buong daigdig, na humubog sa kasalukuyang geopolitics.

Ikalawang Yugto ng Imperyalismo

• Naganap mula sa huling kalahati ng ika-19 na siglo hanggang pagsisimula ng Unang Digmaang Pandaigdig noong 1914.
• Tinaguriang panahon ng "high imperialism" o kasagsagan ng imperyalismo, kung saan nagkaroon ng matinding kumpetisyon sa pag-angkin ng mga lupain, partikular sa Timog-Silangang Asya at Africa.
• Mahalaga ang mga estratehikong lokasyon ng mga lupain sa Pacific Rim para sa pagpapatuloy ng kalakalan.

Mga Dahilan ng Ikalawang Yugto

• Ang pangangailangang pang-ekonomiya ang pangunahing dahilan, tulad ng pagkakaroon ng mura at tiyak na mapagkukunan ng pagkain, hilaw na materyales, mineral, at mga pamilihan.
• Tumindi ang tunggalian ng mga bansang Europeo upang mapalawak ang kanilang kapangyarihan at prestihiyo bilang makapangyarihang bansa.

Pag-unlad ng Teknolohiya at Ideolohiya

• Ang pag-unlad ng teknolohiya ay nagpalakas sa imperyalismo; ang mga ideolohikal na layunin tulad ng pagpapalaganap ng kultura at paniniwala ay nagbigay-daan sa pagpapalawig ng mga imperyo.

Kolonisasyon ng Timog-Silangang Asya

• Sa unang bahagi ng ika-19 na siglo, halos buong Timog-Silangang Asya ay nakolonisa ng mga Europeo, maliban sa Thailand.
• Noong 1886, nahati ang rehiyon sa pagitan ng British, Pranses, Dutch, at Espanyol, na kalaunan ay napalitan ng mga Amerikano, habang nanatiling kontrolado ng Portuguese ang Timor-Leste.

Mga Kolonyal na Digmaan

• Nagkaroon ng mga “pacification campaigns” o mga digmaang kolonyal sa Burma (Myanmar), Vietnam, Pilipinas, at Indonesia hanggang sa ika-20 siglo.

Mga Pag-aangkin ng Mga Bansa

• Noong 1815, pinalitan ng pamahalaang Netherlands ang Dutch East India Company sa pamamahala ng Indonesia, at nakontrol ang buong kapuluan, kabilang ang Sumatra at Bali.
• Naidagdag ng Britain ang Burma (Myanmar) sa kanilang imperyo noong 1886 at dahan-dahan kinontrol ang Malaya (Malaysia) mula 1874.

Tuklasin ang mga pangunahing uri ng imperyalismo tulad ng kolonya, protectorate, at sphere of influence. Alamin din ang mga dahilan sa likod ng kolonyalismong Kanluranin, kabilang ang epekto ng Rebolusyong Industriyal sa pangangailangan para sa mga bagong teritoryo. Subukan ang iyong kaalaman sa pamamagitan ng quiz na ito.