Mga Unang Akda ng Filipino sa Panahon ng Kastila

Mga Unang Akdang Filipino Noong Panahon ng Kastila

• Ang panitikan ay naging kasangkapan sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo.
• Nagtataglay ng iba't ibang anyo at pamamaraan tulad ng panalangin.
• Ang mga paksa, anyo, at tradisyon ay hango sa mga Kastila, kaya't kulang sa orihinalidad.
• Umusbong din ang mga akda tungkol sa wika tulad ng gramatika, bokabularyo, at mga tula.

Doctrina Cristiana

• Ito ang unang aklat na nalimbag sa Pilipinas noong 1593.
• Ang Doctrina Cristiana, isang aklat panrelihiyon, ay naglalaman ng mga pangunahing aral ng Kristiyanismo.
• Ang mga may-akda nito ay sina P. Domingo Nieva at P. Juan de Placencia.
• Nilalaman nito ang Pater Noster, Ave Maria, Credo, Regina Caoli, Sampung utos ng Iglesia, Pitong Kasalanang Mortal, Pangungumpisal, at Katesismo.

Ang Nuestra Señora Del Rosario

• Inilimbag sa Pilipinas noong 1602.
• Isinulat ni Padre Blanca de San Juan.
• Inilimbag ng isang Tsinong tagapaglathala na si Juan de Vera.
• Ito ang ikalawang aklat na nalimbag sa bansa pagkatapos ng Doctrina Cristiana.

Ang Barlaan at Josaphat

• Ito ay isang mahalagang akdang panrelihiyon noong panahon ng Kastila.
• Tungkol ito sa isang prinsipe ng India na nagngangalang Josaphat.
• Pinaniniwalaang hango sa buhay ni Buddha.
• Isinalin sa Tagalog mula sa isang orihinal na kwentong Griyego ni Padre Antonio de Borja noong ika-18 siglo.

Pasyon

• Ang Pasyon ay isang tulang nagsasaad ng buhay, paghihirap, kamatayan, at muling pagkabuhay ni Hesu-Kristo.
• Nailimbag sa Maynila noong 1704.
• Binibigkas tuwing Mahal na Araw.
• Ang mga sumulat nito ay sina P. Antonio del Pueblo de Belen, Don Luis Guian (1814), P. Mariano Pilapil (1814), at P. Aniceto dela Merced (1856).

Urbana at Feliza

• Si Urbana at Feliza ay dalawang magkapatid na may magkaibang ugali.
• Si Urbana ay itinuturing na may mataas na pagkatao at mayabang.
• Si Feliza naman ay mahinhin at may kababaang-loob.
• Si Urbana ay ipinakita bilang isang tao na mataas ang tingin sa sarili at may matinding pagpapahalaga sa materyal na bagay.
• Si Feliza naman ay may malasakit sa ibang tao at higit na nakatuon sa pagpapakabuti ng sarili at hindi materyal na yaman.
• Si Feliza, bilang mas nakatatanda, ay nagbibigay ng mga aral kay Urbana tungkol sa kabutihang-asal, pagpapakumbaba, at tamang pag-uugali sa buhay.
• Sa huli, napagtanto ni Urbana ang kahalagahan ng mga pagpapahalaga na itinuro ni Feliza at nagbago ang kanyang pananaw sa buhay.
• Ang kwento ay naglalaman ng mahahalagang aral tungkol sa moralidad, pagkakaroon ng kababaang-loob, at pagpapahalaga sa mga bagay na hindi nasusukat sa materyal na yaman.

Awit at Korido

• Ang awit at korido ay mga tulang pasalaysay na may sukat at tugma.
• Ang Florante at Laura ni Francisco Balagtas ay isang halimbawa ng awit.
• Ang Ibong Adarna ay isang tanyag na korido tungkol sa mahiwagang ibon.

Tulang Pantahanan

• Karagatan: Paligsahan sa tula na batay sa alamat tungkol sa singsing.
• Duplo: Isang pamamaraan na ipinasok o isinama sa mga selebrasyon upang mabawasan ang kalungkutan sa pagdadasal sa para sa mga namatay.
• Pamamanhikan: Pagpanhik sa tahanan ng dalagang napupusuan ng isang binata na may mga bahagi tulad ng Bulong, Kayari, at Dulog.

Tulang Panlansangan

• Pangangaluluwa: Gabi ng bisperas ng Undas.
• Panunuluyan: Paglalakbay nina Santo Jose at Birheng Maria.
• Salubong: Pagkabuhay ni Kristo.
• Alay: Flores de Mayo.

Tulang Pantanghalan

• Senakulo: Pagsasadula sa sakripisyo ni Kristo.
• Juego de Prenda: Laro sa lamayan sa patay.
• Tibag: Dula sa paghahanap ng reyna sa krus ni Kristo.
• Moro-Moro: Dulang nagpapakita ng labanan ng Kristiyano at Muslim.

Kritikal na Akda

• May ilang akdang tumuligsa sa pang-aapi ng mga Kastila.
• Fray Botod: Isinulat ni Graciano López Jaena, tumutuligsa sa maling gawain ng mga prayle.
• Noli Me Tangere at El Filibusterismo: Nobelang isinulat ni Dr. Jose Rizal na naglalantad ng katiwalian ng mga Kastila.