مفهوم مدارس اسلامی و تحول آن‌ها

مفهوم مدارس اسلامی

• تاریخ آموزش و تربیت در ایران نشان دهنده پیوند عمیق میان آموزش و دین در تمامی اعصار است.
• در ایران باستان، نهاد آموزش و نهاد دین به صورت عمیق با یکدیگر مرتبط بودند.
• ورود اسلام به ایران باعث شد که مساجد به مراکز آموزشی و تربیتی تبدیل شوند که در آن‌ احکام دین و زبان عربی آموزش داده می‌شد.

تحول مدارس و مکتب خانه‌ها

• در پایان قرن دوم هجری، با افزایش جمعیت طلاب، آموزش به محیط‌های مختص مانند مکتب‌خانه‌ها منتقل شد.
• مکتب‌خانه‌ها برای بیش از هزار سال به عنوان نهاد آموزشی عمومی در هر شهر و روستا عمل می‌کردند.
• این نهادها به دانش‌آموزان سواد ابتدایی، احکام دین، آداب اجتماعی، هنر و اخلاق را آموزش می‌دادند.

ارتباطات فرهنگی و سیاسی با غرب

• اولین ارتباطات سیاسی و فرهنگی با غرب در دوره صفویه آغاز شد اما بی‌ثباتی سیاسی پس از فتح اصفهان توسط محمود افغان، این روابط را متوقف کرد.
• جنگ‌های ایران و روس در دوران فتحعلی شاه به شکست‌های سنگین ایران منجر شد که اثرات عمیق اجتماعی و فرهنگی داشت.

تأثیر شکست‌ها و تغییرات ناگزیر

• شکست‌های نظامی نه تنها با شکست در حافظه تاریخی ایرانیان از قدرت نظامی روس همراه بود بلکه به عنوان یک هشدار تاریخی قابل توجه ارزیابی می‌شود.
• طبقه‌ای از حاکمان، از جمله ولیعهد عباس میرزا، به دنبال معرفی نهادها و نظام‌های جدید فرهنگی بودند.
• دعوت از مشاوران اروپایی و اعزام دانشجویان به اروپا راه‌حل‌هایی برای بهبود وضعیت آموزش و پرورش در ایران بود.

تأسیس مدارس مدرن

• به دستور محمد شاه، برای اولین بار اجازه تأسیس مدرسه به مبلغان اروپایی در ایران داده شد.
• این اقدام آغاز تغییرات اساسی در نظام آموزشی کشور بود و به تأسیس مدارس مدرن منجر شد.