Metodologi Teks Fiqh (PPPK5313)

Metodologi Teks Fiqh (PPPK5313)

• Subjek ini merangkumi Ijtihad dan Taqlid dalam Kehakiman Islam.
• Ianya diajar di Pusat Kajian Syariah, Fakulti Pengajian Islam, UKM.

Pengenalan

• Institusi kehakiman bertanggungjawab menyelesaikan pertikaian antara pihak-pihak untuk memastikan keadilan diagakkan dan kezaliman dihapuskan.
• Qadhi atau hakim mempunyai peranan besar dalam menegakkan hukum syarak dan menjadi simbol kredibiliti dan kewibawaan institusi tersebut.
• Hakim perlu berijtihad untuk memastikan pentadbiran hukum syarak tertegak.
• Perkara-perkara seperti kedudukan ijtihad, taklid, dan talfiq turut dibincangkan.

Taqlid

• Mengambil pendapat orang lain tanpa mengetahui dalil.

Contoh

• Membasuh kesan anjing dengan 7 basuhan air dan tanah dalam amalan mazhab al-Shafie (Imam al-Shafie).
• Makmum tidak membaca fatihah ketika solat berjamaah mengikut mazhab hanafi (Imam Abu Hanifah).

Khilaf Ulama berkaitan Taqlid

• Mazhab Zahiriyyah dan Muktazilah: Taqlid tidak dibenarkan (haram).
• Mazhab Hashawiyyah dan Ta'limiyyah: Taqlid wajib selepas zaman Imam mujtahid.
• Kebanyakan ulama menganggap taqlid haram untuk mujtahid tetapi wajib untuk orang awam.

Hujah

• Allah SWT mengarahkan mereka yang tidak tahu untuk bertanya kepada mereka yang tahu (Surah al-Nahl: 43).
• Ini menunjukkan pentingnya mendapatkan ilmu dan pemahaman dari sumber yang tepat.

Ketidakharusan Taqlid

• Taqlid melanggar perintah Allah.
• Taqlid pada orang yang bukan ahli.
• Taqlid walaupun dalil/hujah berlawanan dengannya.

Ittiba'

• Mengambil pendapat orang lain berlandaskan dalil.

Mazhab

• Mazhab merupakan istilah Arab yang boleh membawa maksud pegangan iktikad, tempat berwuduk, jalan, metodologi, dan asal bagi sesuatu pertikaian, atau pendapat seseorang.
• Contohnya, mazhab 'Umar yang membawa maksud pendapat 'Umar.
• Mazhab boleh berubah mengikut konteks.

Enakmen

• Penentuan qawl muktamad yang mesti diikuti dalam mengeluarkan atau memperakukan fatwa mengikut Jawatankuasa Fatwa.
• Fatwa Jawatankuasa boleh mengikut mazhab Hanafi, Maliki, atau Hanbali jika pendapat mazhab Syafie bercanggah dengan kepentingan awam.
• Jika tiada qawl muktamad, Jawatankuasa Fatwa boleh membuat fatwa berdasarkan ijtihad tanpa perlu mengikut pandangan mazhab empat.

Khilaf Ulama berkaitan Kewajipan Bermazhab

• Mazhab Hanafi, Maliki, Syafie, dan Hanabilah: orang awam tidak wajib bermazhab.
• Sebahagian ulama berpendapat orang awam wajib bermazhab.

Perpindahan Mazhab

• Jika sudah beriltizam dengan mazhab tertentu, haruskah memilih pendapat yang terdapat pada mazhab lain?
• Secara rajih, tidak mesti beriltizam dengan satu mazhab.
• Komitmen kepada satu mazhab perlu didasarkan pada keyakinan dan wajib bertindak berdasarkannya.
• Tidak boleh berpindah mazhab dalam sesuatu isu yang masih belum ada keputusan mutlak.

Taqlid Selain Mazhab Empat

• Tidak harus bertaqlid kepada mana-mana mazhab selain Hanafi, Maliki, Syafie, dan Hanbali.
• Kepada perkara yang melibatkan fatwa, taqlid hanya dibenarkan untuk perkara tertentu, dan tidak perlu mengikut mazhab empat.

Talfiq

• Mempraktikkan amalan pelbagai mazhab.
• Amalan ini dilarang.
• Contoh dalam bab pernikahan, contohnya, tanpa wali, tanpa saksi, dan tanpa mahar.

Khilaf Ulama berkaitan Talfiq

• Hanafiyah terkemudian: Tidak dibenarkan.
• Muta'akhirun Hanafiyah dan Malikiyyah: Diperkenankan jika tiada dalil melarang dan mengambil kira maqasid keringanan syarak.

Talfiq dilarang

• Bertindak mencampur aduk pelbagai mazhab (talfiq) dianggap tidak dibenarkan.
• Ini perlu diutamakan dalam sesi perbicaraan mahkamah.

Tatabbu' Al-Rukhas

• Mempraktikkan amalan yang mudah dari pelbagai mazhab.

Contoh Talfiq

• Contoh-contoh membatalkn wuduk, berbeza di pelbagai mazhab
• Permasalahan perkahwinan.

Khilaf Ulama berkaitan Tatabbu' Rukhas

• Malikiyah, Hanafiyah, Zahiriyah: Tidak dibenarkan.
• Hanafiyah dan Syafi'iyah: Diperkenankan jika tidak ada larangan, dan mengambilkira maqasid keringanan syarak.

Ijtihad

• Usaha sepenuh untuk mendapatkan hukum syarak.

Ruang Lingkup Ijtihad

• Hukum syarak yang tidak melibatkan dalil qat'iyy (pasti).
• Hukum syarak yang sabit dengan nas yang zanniyy (tidak pasti).
• Hukum tanpa nas secara langsung atau ijmak.

Syarat Mujtahid

• Menguasai ilmu berkaitan al-Quran.
• Menguasai ilmu berkaitan Sunnah.
• Menguasai bahasa Arab.
• Menguasai ilmu usul fiqh.

Persamaan Antara Fatwa dan Ijtihad

• Penjelasan hukum syarak didasarkan pada dalil-dalilnya.
• Memerlukan individu pakar dalam hal agama untuk menentukan hukum.
• Perbincangan terhad kepada hukum agama.
• Penentuan hukum tidak mengikat.

Perbezaan Antara Fatwa dan Qada'

• Fatwa adalah penjelasan hukum syarak yang tidak mengikat.
• Qada' adalah keputusan hukum syarak yang mengikat.
• Fatwa melibatkan perbincangan dunia dan akhirat manakala qada' terhad kepada hukum di dunia sahaja.

Proses Ijtihad semasa

• Memahami latar belakang isu.
• Adaptasi fatwa lama dengan isu baru.
• Merumuskan hukum berdasarkan dalil.
• Menentukan fatwa.

Asas Ijtihad Hakim

• Hakim perlu membuat keputusan berdasarkan hukum syarak.
• Hukum syarak, al-quran, al-sunah dan ijmak ulama.
• Hukum syarak, Undang-undang Islam, dan amalan ulama.

Mazhab Hakim dan Penghakiman

• Penggunaan mazhab dalam mahkamah syariah.
• Penjelasan hukum mengikut mazhab yang disahkan dan dibenarkan.
• Fatwa-fatwa Imam yang disahkan digunakan sebagai dasar hukum.

Mazhab Shafie Dalam Penghakiman

• Kebanyakan enakmen mengunakan mazhab Shafie dalam penghakiman.
• Boleh rujuk kepada mazhab lain jika tidak mencapai maslahah umum.

Fungsi Peguam Syarie

• Membela anak guaman di Mahkamah Syariah.
• Menjalankan amanah Allah memastikan keadilan.
• Bersikap adil dan mencegah kezaliman.

Firman Allah Bermaksud...

• Ayat suci alQuran yang merujuk kepada keadilan.

Penggunaan Undang-undang Dan Tafsiran Mahkamah Syariah

• Membincangkan keperluan perundangan Islam.
• Hukum syarak masih merupakan hukum muktamad.
• Penting ruang kepada badan kehakiman untuk menggunakan budi bicara jika kes memerlukan.

Contoh

• Contoh kes yang melibatkan tuduhan liwat.
• Penjelasan mengenai perlakuan liwat mengikut pelbagai mazhab.