Medikuntza: Gammagrafia eta Endoskopia

Diagnostikoaren froga irudikoak

• Irudi bidezko froga diagnostikoek osasun profesionalari gorputzaren barneko egituraren inguruko informazioa ematen diete.
• Ekografia, gammagrafia, erradiografia, ordenagailuzko tomografia (TC), erresonantzia magnetikoa (RMN) eta PET/OTA dira irudi bidezko diagnostikoaren froga adibideak.

Erradiografia

• Erradiografia irudi diagnostiko erabiliena da. X izpiekin egiten da.
• X izpiak gorputza zeharkatzen dute eta erradiografikoaren (hartzaile) batetik iritsi arte.
• Kolorea dentsitatearen araberakoa da. Hartzailera iristen diren izpien arabera aldatzen da kolorea, eta egituraren dentsitatearen araberakoa da.
• Sailkapena: Haizea (beltza), gantza (beltza), ura (grisa), metala edo hezurra (zuria).
• Ortografia motak: Atze-aurrealdea, aurre-atzealdea, aldekoa.

Erradiografia Kontrastearekin

• Ehunen arteko desberdintasunak ikusteko erabiltzen da.
• Molekulen lotura kimikoek X izpien xurgapena aldatzen dute, irudi argiagoa da.
• Erabiltzen diren molekulengatik: iodoa, barioa, galodinioa dira adibideak.

Ordenagailuzko Tomografia (TC)

• Ordenagailuzko tomografia (TC) edo tomografia axial konputazionala, froga diagnostikoa da.
• OTA batek egituraren mozkete tomografikoak egiten ditu, plano axial, sagital eta frontala.
• Sinpleak edo helikoidalak izan daitezke.
• Hiru dimentsioko irudia sortzen du, egiturak ezberdinetako noranzkoetan ikus daitezke.
• Kontrastearekin egin daiteke.
• 10-20 minutu irauten du frogak.

Erresonantzia Magnetikoa (RMN)

• Erresonantzia magnetikoa (RMN), froga diagnostikoa da, kanpo eremu magnetikoak eta irrati-frekuentziazko uhinak bidez egiten dena.
• Hidrogeno protoiak estimulatzen ditu eta erresonantzia irudikatzen da.
• Plane freantala, sagitala, axiala aztertzen dira.
• Bigun ehunak aztertzeko aproposa da.
• 30-45 min irauten du frogak.
• Kontrastearekin egin daiteke.

Gammagrafia

• Gammagrafia Medikuntza Nuklearreko froga diagnostikoa da, radioisotopo baten (trazatzailea) administrazioaren bidez egiten dena.
• Gaiak trazatzailea gorputzean mugitzen dira eta organoetan bereganatzen dute.
• Gamma kamerak trazatzaileak askatzen dituen gamma uhinak jaso ditu.
• Egituren kaltetasunaren larritasuna aztertzen da.
• Ohikoenak: hezurretako eta tiroideko gammagrafia dira.
• Baraurik egon behar da prozedura egiteko.
• 30 min irauten du prozedurak.
• Ez du konplikaziorik.

Ekografia

• Ekografia irudi diagnostikoa da, ultrasoinu pultsoak erabiliz, gorputzaren barnealdean organoak eta ehunak ikusteko.
• Froga ez mingarria eta azkarra da.
• Askotan, prozedurak gidatzeko erabiltzen da.
• Baraurik egon beharrik ez dago, baina zenbait egoeratan bai.

Endoskopia

• Endoskopia organismoko barrunbeen eta bide naturalen edo artifizialen azterketa da.
• Tresnak dira endoskopioak, gorputzeko barruko bideak zeharkatzen dituztenak.
• Diagnostikorako edo terapeutrorako izan daiteke.
• Motak: Fibroskopia, bideoendoskopia, enteroskopia, kapsula endoskopikoa, ultrasoinu endoskopikoa, artroskopia, zistoskopia, laparoskopia eta histeroskopia dira.

Puntzio Lunbarra

• Puntzio Lunbarra edo puntzio errakideoa hezur-muinetik likido zefalorrakideoa (likido cerebro-spinale) lortzekoa da.
• Froga diagnostikoa edo terapeutikoa izan daiteke. 
• Hemorragia, meningitisa, entzefalitisa, eta abar diagnostikatu daitezke.

Torakozentesia

• Torakozentesia likido pleuralean prozedura da.
• Derrame pleuralekin diagnostikatzeko edo arnasa hobera egiteko da.
• Likido pleuraleko egoeran diagnostikoan eta terapian erabiltzen da.
• Neumotoraxa, hemotoraxa, birika edemak, hipotentsioa, inguruko egitura anatomikoen perforazioa edo sinkopea da konplikazioen artean.

### Parazentesia

• Likidoa eremu libre baten abdomenean drainatzea da.
• diagnostikoa edo terapeutikoa izan daiteke.
• Abdomenean likidoa ateratzekoa,  azterketa edo ezinegona hobetzeko.
• Konplikazio posibleak dira: perforazioa, neumoperitoneoa, infekzioa eta hemorragia.

Amniozentesia

• Umetokiko likido amniotikoa ateratzen den prozedura da.
• Prozedura diagnostikoa da, kromosomen anomaliak, geneen aldaerak, eta abar diagnostikatzeko. 
• 16 eta 20 aste artean egiten da, hau da, haurdunaldiko aurreko fasean.

Kultiboak

• Mikroorganismoak hazteko metodoa da, 
• Mikrobioen ugalketa da, identifikazio, antibiotikoen aurreko erresistentzia, eta abar.
•  Lortzen diren laginak izaten dira: odolaren, gernuaren, gorotzen, zaurien exudatuen, likido amniotikoa, likido zefalorrakideoaren, likido pleuralean eta likido aszitikoaren laginak.

Hemokultiboa

• Odol lagina teknika esterilan hartzen da,  mikrobeen hazkuntza lortzeko.
•  Odol laginak bezala, baina nondik hartu eta nola identifikatu behar da.
• 2-4 ordu inguruneko tenperaturan mantentzen da. 

Urokultiboa

• Gernuaren azterketa da, teknika aseptikoan egin behar da.
• Ezaugarriak diren eta nola mantendu aztertzen du.

Koprokultiboa

• Hesteko mugimenduaren azterketa, laborategian egiten da.
• Nola identifikatzen den eta nondik hartu behar den aztertzen da.
•  24 ordu inguruneko tenperaturan mantentzen da.

Aho-faringeko frotisa

• Ahoko eta faringeko azterketa da.
•  Hisopoak lekuaren arabera izaten da.
•  48-72 ordu inguruneko tenperaturan gordetzen da.

### Gailuen Kultiboa

• Gailuen azterketa da, gailuko azterketa teknika aseptiko batean egin behar da.
•  Norberak nola identifikatu behar du eta nola mantendu behar diren jakin behar dira.