مدیریت: نظریه‌ها و تعاریف

تعریف مدیریت

• مدیریت، مطالعه فعالیت‌های انسان‌ها در سازمان‌هاست که برای رسیدن به هدفی ایجاد شده‌اند.
• این سازمان‌ها، جامعه و اجتماع را تشکیل می‌دهند.
• بنابراین، مدیریت، علمی اجتماعی است.

نظریه‌ها و تعریف‌های مدیریت

• فایول: پیش‌بینی، برنامه‌ریزی، سازماندهی، فرماندهی، هماهنگی و کنترل.
• مری پارکر فولت: هنر انجام کارها توسط دیگران؛ استفاده از اقتدار رسمی، سازماندهی، هدایت و کنترل زیرمجموعه‌ها برای هماهنگ‌کردن تلاش‌ها در راستای هدف سازمان.
• تانن بام: هماهنگ کردن تلاش‌های افراد برای رسیدن به هدف سازمان.
• فورستر: فرایند تبدیل اطلاعات به عمل.
• دانلی: هماهنگ‌کردن فعالیت‌های فردی و گروهی برای رسیدن به اهداف گروهی.
• رضائیان: به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه‌ریزی، سازماندهی، بسیج منابع، هدایت و کنترل برای دستیابی به اهداف سازمانی بر اساس نظام ارزشی.

مدیریت: علم یا هنر؟

• مدیریت، مجموعه‌ای از اصول و قوانین برای حل مشکلات مدیریتی است.
• مدیریت، دانش منظم با استفاده از گام‌های علمی در فرآیندهایش است.
• تصمیم‌گیری در مدیریت علمی بر اساس اطلاعات، حقایق و نظریه‌های اثبات‌شده استوار است.
• مدیریت علمی، بر تجزیه و تحلیل تئوری بنا شده و عامل انسانی و رضایت حرفه‌ای را برای پیشرفت سازمان لحاظ می‌کند.
• بخشی از دانش مدیریت قابل آموزش (علم) و بخش دیگری برای کاربرد آن در شرایط مختلف (هنر) است.
• مدیریت، دائماً نوآوری و تازگی خود را حفظ می‌کند و از احساس، قضاوت و مهارت در تصمیم‌گیری استفاده می‌کند.

اهمیت مدیریت

• پایداری نهادها بدون سلسله مراتب مدیریتی، ناممکن است.
• موفقیت و شکست نهادها، به تفاوت در مدیریت بستگی دارد.
• مدیریت، عضو حیاتی هر سازمان است (پیتر دراکر).
• مدیریت، مهم‌ترین زمینه فعالیت انسانی است.
• وظیفه مدیران، ایجاد محیطی برای همکاری گروهی به‌منظور دستیابی به اهداف است (هارولد کونتز).

وظایف مدیریت

• (گیولیک): برنامه‌ریزی، سازماندهی، کارگزینی، هدایت، هماهنگ‌کردن، گزارش‌دهی و بودجه‌بندی.
• برنامه‌ریزی، کنترل، هماهنگی، ایجاد انگیزه.
• وظایف اصلی مدیریت: برنامه‌ریزی، سازماندهی، تامین نیروی انسانی، هدایت و کنترل.

مهارت‌های مدیریت

• (رابرت کاتز) مهارت‌های مدیران را به مهارت‌های فنی، انسانی و ادراکی تقسیم می‌کند.

تاریخچه مدیریت

• مدیریت از ابتدای پیدایش بشر، بخشی از فعالیت‌های انسانی بوده است.
  • نمونه‌ها: دیوار چین، اهرام مصر، حکمرانی کوروش
• توجه به ثبت و ضبط مدارک توسط سومری‌ها (۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح).
• ایجاد سلسله‌مراتب و حیطه نظارت در زمان حضرت موسی.
• اعلام اصول مدیریت جهانی توسط سقراط.
• بکارگیری اصل تخصص در زمان افلاطون.
• بکارگیری اصل وحدت فرماندهی.
• تنظیم خصوصیات رهبری توسط فارابی.
• مدون نمودن مشخصات مدیران توسط امام محمد غزالی.
• اعلام تقسیم کار توسط آدام اسمیت.
• بررسی تقسیم کار و وظایف؛ مطالعه زمان و حرکت حسابداری.
• اختلاف در مهارت و نقش آن در تعیین دستمزد توسط چالز بابیچ.
• ایجاد نظریه‌ها و مکاتب مدیریت در قرن‌های ۱۹ و ۲۰.