मराठी भाषेचा परिचय

• मराठी ही एक इंडो-आर्यन भाषा आहे जी प्रामुख्याने भारतातील महाराष्ट्र राज्यातील मराठी लोकांद्वारे बोलली जाते.
• ही महाराष्ट्र राज्याची अधिकृत भाषा आहे आणि गोवा राज्याची सह-अधिकृत भाषा आहे.
• २०२२ पर्यंत, भारतात मराठी भाषिकांची संख्या ८.३ कोटी होती.
• जगातील सर्वाधिक मूळ भाषिक असलेल्या भाषांच्या यादीत मराठी १० व्या क्रमांकावर आहे.
• हिंदी आणि बंगाली भाषे नंतर भारतात मराठी भाषिकांची संख्या तिसऱ्या क्रमांकावर आहे.
• मराठी भाषेत आधुनिक इंडो-आर्यन भाषांमधील सर्वात जुने साहित्य आहे, जे सुमारे ९०० AD पूर्वीचे आहे.
• मराठीच्या प्रमुख बोलीभाषांमध्येStandard मराठी आणि Varhadi मराठी यांचा समावेश होतो.

इतिहास

• मराठी भाषेचा विकास महाराष्ट्री प्राकृत या प्राचीन भारतीय भाषेतून झाला आहे.
• पुढील बदलामुळे अपभ्रंश भाषा उदयास आल्या आणि मराठी ही त्यापैकी एक आहे.
• मराठी भाषेतील सर्वात जुना शिलालेख श्रवणबेळगोळ येथे ९८३ AD चा आहे.
• मराठी भाषा संस्कृत भाषेमुळे अधिक प्रभावित झाली आहे.

बोलीभाषा

• Standard मराठी ही प्रतिष्ठित बोलीभाषा आहे आणि ती शिक्षण, सरकार आणि माध्यमांमध्ये वापरली जाते.
• Varhadi ही महाराष्ट्रातील विदर्भ विभागात बोलली जाते.
• इतर बोलीभाषांमध्ये Agri, Andh, Dangi, Gawali, Jhadipi Boli, Khandeshi, Koli, Kunbi, Mahari, Malvani, आणि Nagpuri यांचा समावेश आहे.

भौगोलिक वितरण

• मराठी भाषा प्रामुख्याने महाराष्ट्र राज्यात बोलली जाते.
• गोवा, कर्नाटक, गुजरात आणि मध्य प्रदेश यांसारख्या शेजारील राज्यांमध्ये मराठी भाषिक लोक मोठ्या संख्येने राहतात.
• भारताच्या इतर भागांमध्ये आणि परदेशातही मराठी भाषिक आहेत.

स्थिती

• मराठी ही महाराष्ट्र राज्याची अधिकृत भाषा आहे.
• ही गोवा राज्याची सह-अधिकृत भाषा आहे.
• मराठी भाषेचा समावेश भारताच्या अनुसूचित भाषांच्या यादीत आहे, ज्यामुळे तिला मान्यता आणि संरक्षण प्राप्त आहे.

लेखन प्रणाली

• मराठी भाषा देवनागरी लिपीत लिहिली जाते.
• देवनागरी ही एक अबुगिडा आहे, म्हणजेच प्रत्येक व्यंजनात एक अंतर्निहित स्वर असतो.
• अंतर्निहित स्वरांव्यतिरिक्त इतर स्वर चिन्हांनी दर्शविले जातात.
• मराठीसाठी देवनागरी लिपीचे सुधारित रूप वापरले जाते, ज्यामध्ये भाषेसाठी विशिष्ट अक्षरे आहेत.

ध्वन्यात्मकता

• मराठी ध्वन्यात्मकतेमध्ये विविध स्वर आणि व्यंजनांचा समावेश आहे.
• यात श्वासयुक्त आणि श्वासविरहित व्यंजने आहेत.
• मराठीत अनुनासिक स्वर देखील आहेत.

व्याकरण

• मराठी व्याकरण इतर इंडो-आर्यन भाषांशी साम्य आहे.
• मराठीत नामांचे तीन लिंग आहेत: पुल्लिंग, स्त्रीलिंग आणि नपुंसकलिंग.
• क्रियापदांचे काळ, पैलू, मूड आणि व्यक्तीनुसार conjugation केले जाते.
• मराठीमध्ये कर्ता-कर्म-क्रियापद (SOV) असा शब्द क्रम असतो.
• भाषेत preposition ऐवजी postposition वापरले जातात.

शब्दसंग्रह

• मराठी भाषेच्या शब्दसंग्रहावर संस्कृत, प्राकृत आणि इतर भाषांचा प्रभाव आहे.
• ऐतिहासिक संबंधांमुळे अरबी, पर्शियन आणि इंग्रजी भाषेतीलloanwords देखील आहेत.

साहित्य

• मराठी साहित्याचा एक समृद्ध इतिहास आहे.
• सुरुवातीच्या मराठी साहित्यात धार्मिक आणि philosophical ग्रंथांचा समावेश आहे.
• ज्ञानेश्वर, तुकाराम आणि एकनाथ हे प्रमुख मराठी लेखक आहेत.
• आधुनिक मराठी साहित्य कविता, कादंबऱ्या, लघुकथा आणि नाटके यांसारख्या विविध प्रकारांमध्ये विभागलेले आहे.

मराठीचा प्रभाव

• मराठी भाषेचा प्रभाव आसपासच्या इतर भाषांवर पडला आहे.
• मराठी नाटके आणि चित्रपटांनी भारतीय संस्कृतीत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे.
• मराठी अस्मिता भाषा आणि संस्कृतीशी जोडलेली आहे.

मराठी ही महाराष्ट्र राज्याची अधिकृत भाषा आहे. इ.स. 2022 पर्यंत भारतात 83 दशलक्ष मराठी भाषिक होते. मराठी ही जगातील सर्वाधिक मूळ भाषिक असलेल्या भाषांच्या यादीत 10 व्या क्रमांकावर आहे.