Mantiq - Dars 8

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Мантиқ нимани ўрганади?

Мантиқ тафаккурни ўрганади.

Тафаккур мантиқ илмининг қандай объкти hisoblanadi?

Асосий объкти
Тадқиқот объкти
Ҳаммаси тўғри
Ўрганиш объкти (correct)

Тафаккурнинг қандай шакллари мавжуд?

Тафаккурнинг тушунча, ҳукм ва хулоса шакллари мавжуд.

Ҳиссий билиш нимани ўрганади?

Инсон сезги органлари ёрдамида нарсаларнинг ташқи хусусиятларини билиши (C) Signup and view all the answers

Ақлий билиш қандай жараённи акс эттиради?

Воқеликни умумлаштириб ва мавҳумлаштириб, ички қонуниятларини ҳам акс эттиришни (A) Signup and view all the answers

Қуйидагилардан қайси бири ҳиссий билишнинг шаклларига кирмайди?

Хулоса (C) Signup and view all the answers

Қуйидагилардан қайси бири ақлий билишнинг шаклларига кирмайди?

Идрок (A) Signup and view all the answers

Тушунча нимани англатади?

Тушунча предмет ва ҳодисаларнинг умумий, муҳим белгиларини яхлит ҳолда акс эттирувчи тафаккур шаклидир. Signup and view all the answers

Ҳукм нимани англатади?

Ҳукм – предмет ва ҳодисаларга маълум бир белги (хосса, муносабат)нинг хослиги ёки хос эмаслигини ифодаловчи тафаккур шаклидир. Signup and view all the answers

Хулоса нимани англатади?

Хулоса – бир ва ундан ортиқ чин мулоҳазалардан маълум қоидалар ёрдамида янги мулоҳазани келтириб чиқаришдан иборат тафаккур шаклидир. Signup and view all the answers

Мантиқнинг қандай турлари мавжуд?

Ҳаммаси тўғри (C) Signup and view all the answers

Мантиқ сўзи араб тилидан олинган.

True (A) Signup and view all the answers

Қадимги дунёда мантиқий қарашлар қайси асрларда ривожланган?

Мил. ав. III-I минг йилликлар (D) Signup and view all the answers

Ўрта асрларда мантиқ илми қайси даврда тараққий этган?

Милодий аср бошларидан XV асргача (D) Signup and view all the answers

Ғарбий Европада мантиқий илмлар қайси асрларда ривожланган?

XV-XIX асрлар (C) Signup and view all the answers

Ҳозирги кунда ҳам мантиқ илми тараққий этиб бормоқда.

True (A) Signup and view all the answers

Фалсафада қонун нимани билдиради?

Фалсафада қонун нарса ва ҳодисаларнинг муҳим, зарурий, умумий, нисбий барқарор муносабатларини ифодалайди. Signup and view all the answers

Формал мантиқда қонун нима функцияни бажаради?

Формал мантиқда қонун фикрлаш элементлари ўртасидаги ички, муҳим, зарурий алоқадорликни ифодалайди. Signup and view all the answers

Барча қонунлар энг муҳим қонун сифатида таснифланади.

False (B) Signup and view all the answers

Тафаккур қонунларига амал қилиш тўғри, тушунарли, аниқ, изчил, зиддиятсиз ва асосланган фикр юритишга имкон беради.

True (A) Signup and view all the answers

Тўғри фикрлашнинг қайси белгилари мавжуд?

Ҳаммаси тўғри (B) Signup and view all the answers

Тафаккур қонунлари қандай гуруҳларга бўлинади?

Тафаккур қонунлари айният, нозидлик ва учинчиси мустасно қонунларига бўлинади. Signup and view all the answers

Айният қонуни нима деган маънони англатади?

Айният қонуни муҳокама доирасида маълум бир нарса - ҳодиса ҳақида айтилган фикр айни бир вақтда ва айни бир нисбатда ўз-ўзига тенгдир (формуласи – «А – А дир»). Signup and view all the answers

Нозидлик қонуни нима деган маънони англатади?

Нозидлик қонунига кўра, бирор нарса-ҳодиса ҳақидаги икки қарама – қараши айни бир вақтда ва айни бир нисбатда бирданига чин бўла олмайди (формуласи – «А – А эмас»). Signup and view all the answers

Учинчиси мустасно қонуни нима деган маънони англатади?

Учинчиси мустасно қонунига кўра, нарса-ҳодисанинг мазмунини тўла қамраб олувчи икки зид мулоҳазадан бири албатта, чин бўлиб, иккинчиси хатодир. Учинчи фикрнинг бўлиши мумкин эмас (формуласи – «А ёки В, ёки В эмас»). Signup and view all the answers

Етарли асос қонуни нима деган маънони англатади?

Ҳар қандай нарса-ҳодисанинг реал асоси бўлгани каби уларнинг инъикоси бўлган фикр – мулоҳазалар ҳам албатта, исботланган бўлиши керак. (формуласи – « Агар В мавжуд бўлса, унинг асоси сифатида А ҳам мавжуд»). Signup and view all the answers

Тилни қандай турларга бўлиш мумкин?

Ҳаммаси тўғри (D) Signup and view all the answers

Flashcards

Билиш

Инсон миясида воқеликнинг субъектив, идеал образлар сифатида акс этиши жараёни.

Ҳиссий Билиш

Инсон сезги органлари ёрдамида нарса-ҳодисаларнинг ташқи хусусиятларини билиш.