مالیات و توزیع درآمد

مالیات عمومی و خط مشی دولت ها

• این درس به مفاهیم کلیدی مالیات عمومی و سیاست های مالی دولت ها می پردازد.
• اهداف این درس عبارتند از آشنایی با مفاهیم کلیدی مالیات عمومی، روند تغییرات سهم دولت از درآمد ملی، عدم کارایی مکانیزم بازار، نقش دولت در توزیع درآمد، انواع مالیات و اثرات آن، سوبسید و اثرات آن، و بررسی بودجه و مسائل مرتبط.
• سرفصل های این درس شامل مباحثی چون مفاهیم کلی مالیات عمومی و سیاست مالی، روند تغییرات سهم دولت از درآمد ملی، عدم کارایی مکانیسم بازار، دولت و توزیع درآمد، مالیات و انواع آن، اثر مالیات در بازار، و بودجه می باشد.

نقش دولت و اندازه آن

• دیدگاه های متفاوتی در مورد نقش و اندازه مناسب دولت در اقتصاد وجود دارد.
• مرکانتیلیسم: طرفداران این مکتب معتقد به دخالت گسترده دولت در اقتصاد برای افزایش ذخایر طلا و نقره بودند.
• فیزیوکراسی: مخالفان دخالت گسترده دولت بودند و به نظام طبیعی بازار برای ایجاد تعادل و کارایی اعتقاد داشتند.
• کلاسیک ها: با کاهش دخالت دولت و با حداقل هزینه و درآمد برای دولت موافق بودند و معتقد به قابلیت خودنظارتی بازار برای رسیدن به تعادل، کارایی و حداکثر رفاه بودند.

وظایف دولت از دیدگاه آدام اسمیت

• ایجاد امنیت اجتماعی: از جان و ناموس مردم محافظت کنند.
• ایجاد نظم و اعمال قانون: با تاسیس دادگاه و نیروهای انتظامی.
• تولید کالاها و خدمات عمومی: تولید کالاها و خدمات عمومی که بخش خصوصی تمایلی به تولید انها ندارد.
• آدام اسمیت تنها به این سه وظیفه اکتفا می کرد و دخالت دولت در کشاورزی، صنعت و بازرگانی را رد میکرد.

معیارهای سنجش نقش دولت

• حجم هزینه های دولت: مقایسه حجم هزینه های دولت در کشورهای مختلف. (به تنهایی کافی نیست، به یک شاخص اقتصادی دیگر نیاز دارد)
• نسبت هزینه های دولت به درآمد ملی: مقایسه حجم هزینه های دولت با درآمد ملی برای سنجش نقش دولت. (بهبود شاخص قبلی)
• نسبت هزینه های دولت به جمعیت یا هزینه سرانه دولت: مقایسه حجم هزینه های دولت با جمعیت کشور. (بهبود شاخص قبلی)
• ترکیب هزینه های دولت: تقسیم هزینه ها به دو گروه هزینه های تمام شدنی و هزینه های انتقالی.

هزینه های تمام شدنی و انتقالی

• هزینه های تمام شدنی: هزینه هایی هستند که توسط دولت پرداخت میشود و باعث جابجایی منابع اقتصادی از بخش خصوصی به این بخش می شوند. شامل خرید کالاها و خدمات جاری و سرمایه ای.
• هزینه های انتقالی: هزینه هایی هستند که بین افراد جامعه درون بخش خصوصی توزیع می شوند و باعث جابجایی منابع اقتصادی میان افراد نمی شوند. مانند یارانه، بازنشستگی، بیمه بیکاری و ... .

مهمترین اهداف دخالت دولت در اقتصاد

• تخصیص موثر منابع: رفع عدم کارایی در تولید کالاها و خدمات عمومی
• توزیع مناسب درآمد: ایجاد توزیع عادلانه تر درآمد
• حفظ ثبات اقتصادی: مقابله با بحران ها مانند بیکاری و تورم

دلایل رشد هزینه های دولت

• رشد و توسعه اقتصادی: هزینه های سرمایه گذاری زیربنایی، اجتماعی و خدمات رفاهی در مراحل مختلف رشد و توسعه.

نظریه واگنر

• با افزایش درآمد سرانه در یک اقتصاد، اندازه نسبی بخش عمومی افزایش می یابد.
• رشد بخش عمومی در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و ژاپن بر اساس این نظریه قابل تفسیر است.

تحلیل سیاسی و تغییرات در هزینه های دولت

• مردم افزایش بیشتر کالاهای عمومی را بر افزایش مالیات ترجیح می دهند.
• حکومتها در زمان بحران (جنگ، قحطی و ...) ناچار به افزایش هزینه های خود می شوند که ممکن است با نرخ‌های قابل قبول ،مصرف کنندگان در سطح اجتماعی توافق نکنند.

عدم کارایی مکانیزم بازار

• شرایط لازم برای کارایی مکانیزم بازار، همان شرایط لازم برای وجود بازار رقابت کامل می باشد. شامل وجود تعداد زیاد عرضه کننده و تقاضا کننده، آزادی ورود و خروج، اطلاعات کامل و یکسان بودن کالاها.
• پیامدهای خارجی: اثر فعالیت های اقتصادی بر دیگران (مثبت یا منفی) مانند آلودگی، ازدحام و...

کالاهای عمومی

• کالاهای خصوصی: هم رقابت پذیری و هم قابلیت تخصیص منافع را دارند.
• کالاهای عمومی خالص: غیر قابل رقابت و غیر قابل تخصیص منافع (مانند برنامه تلویزیونی).

تولید و ارائه کالاهای عمومی

• تولید بهینه کالاهای عمومی: به کمک منحنی تقاضای کل فایده نهایی است.

هزینه های مصرف نهایی بخش خصوصی و دولتی

• هزینه های مصرف نهایی، هزینه های خرید کالاها و خدمات توسط افراد و دولت در یک دوره زمانی خاص.
• این ارقام در جدول ها ،به صورت جدا برای بخش خصوصی و دولتی ارائه شده اند. این داده ها به قیمتهای جاری و ثابت محاسبه شده است.

منابع ایجادکننده درآمد

• دستمزد و حقوق
• فروش سهام، اجاره املاک و غیره
• پرداخت های انتقالی از دولت(یارانه و کمک های بلاعوض)

برابری توزیع درآمد

• روش بخشک های درآمدی: تقسیم درآمد خانوار بر تعداد افراد آن و سپس رتبه بندی از پر درآمدترین تا کم درآمدترین و تقسیم بندی به بخش های مختلف (دهک اول تا دهک دهم) برای نشان دادن نابرابری.
• منحنی لورنز: به دست آوردن تصویری از میزان نابرابری توزیع درآمد.

اندازه گیری نابرابری

• ضریب جینی: معیاری برای سنجش نابرابری توزیع درآمد، نسبت دو سطح (یک سطح از خط برابری کامل و یک سطح منحنی لورنز).
• هر چه این ضریب کوچکتر باشد، توزیع درآمد بهتری خواهد .بود

نقش دولت در توزیع درآمد

• نظریات فلاسفه و اقتصاددانان در مورد دخالت دولت در توزیع درآمد .

تامین اجتماعی در ایران

• تشریفات و عملکرد سازمانهای تامین اجتماعی در ایران. (متعلقات، ماموریت ها، نوع فعالیت ها و ...) شامل : سازمان تامین اجتماعی، سازمان بازنشستگی کشور، سازمان بهزیستی کشور، صندوق های مستقل بازنشستگی، کمیته امداد امام خمینی.

سازمان های تامین اجتماعی

• وظایف و خدمات سازمان تامین اجتماعی، سازمان بازنشستگی کشوری و سازمان بهزیستی کشور ، و صندوقهای مرتبط.

نتیجه گیری

• در شرایطی که پس انداز جامعه در سطح پایینی قرار دارد، مالیات بر مصرف مناسب تر است. ولی در شرایط نابرابری در توزیع درآمد و ثروت، مالیات بر درآمد و ثروت مناسب تر .است

پایه های مناسب مالیات

• مالیات بر مصرف، درآمد و ثروت، روش های مختلف در نظر گرفتن پایه مناسب مالیات، منطق پشت این نظریه ها و مشکلات به وجود آمده از این نوع مالیات.

تاثیر مالیات در بازار

• قیمت های مصرف کننده و عرضه کننده پس از برقراری مالیات.
• کاهش سطح تولید پس از برقراری مالیات.
• تاثیر مالیات بر رفاه مصرف کننده و تولید کننده.
• ارقام (مساحت های) متفاوتی که به سهم مالیات متقاضی و تولیدکننده و درآمد مالیات دولت اختصاص می دهد.

سوبسید بر واحد فروش

• انواع سوبسید، تاثیر سوبسید بر بازار و توزیع، کشش منحنی عرضه و تقاضا در سهم سوبسید مصرف کننده و عرضه کننده.

مالیات و سوبسید در بازار رقابتی

• اثرات تخصیص منابع در بکارگیری مالیات و سوبسید.
• سطح تولید کارآمد، تاثیر افزایش یا کاهش سطح تولید بر رفاه جامعه.

این آزمون به بررسی مفاهیم مالیات و تأثیر آن بر توزیع درآمد می‌پردازد. سؤالات شامل انواع مالیات‌ها، تأثیر مالیات بر ارزش افزوده و روش‌های کاهش آلودگی محیط زیست هستند. با پاسخ به این سؤالات، دانش خود را درباره این موضوعات ارزیابی کنید.