Lëkura dhe Rrjedhësit e Saj

Lëkura është organi më i madh i organizmit. Ajo mbulon nga jashtë të gjithë sipërfaqen e organizmit dhe vazhdon në membranat mukoze të gojës, të hundës, të syve, të organeve gjenitale dhe të regjionit anal. Në njerëzit e rritur sipërfaqja e lëkurës arrin në 1.3-2.3 m². Përbën afërsisht 16% të peshës së përgjithshme të trupit.

Në rrjedhësit (anekset) e lëkurës bëjnë pjesë: gjëndrat e djersës, gjëndrat e dyllit, gjëndrat e dhjamit, gjëndrat e qumështit, flokët dhe thonjtë. Meqenëse gjëndrat e qumështit kanë lidhje të ngushtë funksionale me sistemin riprodhues femëror, ato do të përshkruhen së bashku.

Lëkura si pjesë përbërse e organizmit ka lidhje me të gjitha organet dhe sistemet organesh duke shprehur gjëndjen funksionale të tyre si dhe ndryshimet patologjike që mund të ndodhin në këto sisteme. Pra me një njohje të mirë të strukturave të saj, funksioneve që ajo kryen në mundë të orjentohemi saktë për ndryshime patologjike që mund të ndodhin në brendësi të organizmit tonë.

Lëkura mbron organizmin nga agjentët e ndryshëm mekanik, termik, kimik, bakteror si dhe nga veprimi i rrezeve ultravjollcë.

Ky funksion kryhet nëpërmjet eksteroreceptorëve të ndryshëm të cilët lidhen me sistemin nervor qëndror me anë të rrugëve ngjitëse. Me anë të eksteroreceptorëve lëkura ndijimin e të prekurit, të ftohtit, të ngrohtit, të presionit (shtypjes) dhe të dhimbjes.

Kuptojmë procesin relativisht të pandryshuar të temperaturës së trupit. Kjo realizohet në saje të ekuilibrit ndërmjet prodhimit dhe humbjes së nxehtësisë. Lëkura merr pjesë në procesin e humbjes madje mund të themi se ajo ka rolin kryesor në këtë drejtim (me anë të rrezatimit, avullimit dhe kontaktit).

Në temperaturë të ulët të mjedisit sipërfaqja e përgjithshme e lëkurës zvogëlohet ndërsa kapilarët e gjakut ngushtohen. Këto ndryshime bëjnë që sasia e nxehtësisë së humbur të jetë sa më e vogël.

Në qoftëse temperatura e mjedisit ngrihet mbi 25°C, ndodh e kundërta. Receptorët e lëkurës ngacmohen, kapilarët e gjakut zgjerohen, sipërfaqja e saj zmadhohet ndërsa sasia e nxehtësisë së çliruar rritet.

Procesi i termorregullimit kontrollohet nga sistemi nervor qëndror (Hypotalamusi), si dhe nga gjëndrat endokrine e në mënyrë të veçantë nga gjëndra tiroide.

Lëkura mbrohet nga agjentët mekanikë nëpërmjet dermës, sidomos shtresës së nënlëkurës, që shërben si amortizatorë ndaj faktorëve të tillë mekanikë si goditjet dhe shtypjet.