Landbouw en handel in de middeleeuwen

Study Notes

De moderne samenleving is een consumptiemaatschappij, met winkels, internet en supermarkten die producten uit de hele wereld aanbieden.
Mensen in de middeleeuwen hadden andere manieren om aan voedsel en goederen te komen.
Landbouw in de vroege middeleeuwen (500-900): grote delen van West-Europa waren bebost; mensen woonden op open plekken die als landbouwgrond werden gebruikt. In het zuiden heerste het Romeinse model (graan, wijn, olijven) terwijl in het noorden vee belangrijk was. Bosvruchten, jacht en visserij vullen voedsel aan. Kloosters verspreidden het Romeinse model.
Tussen de 10e en 13e eeuw: Bevolkingsgroei leidde tot meer landbouwgrond nodig. Ontginning van bosgebieden, veenmoerassen en heide. De Vlaamse kustvlakte is een voorbeeld van intensief gebruik. Schapenteelt was belangrijk voor wol.
Landbouw in Oost-Europa: Duitse vorsten en ridderorden veroverden gebied en legden moerassen droog. Vlaanderen en Nederland hadden ervaring hiermee. Voedselproductie steeg, waardoor graan ook kon worden geëxporteerd. Vlaanderen concentreerde zich dan ook meer op vlas.
Vernieuwende technieken:
- Drieslagstelsel: driekwart van de landbouwgrond werd gebruikt (in plaats van de helft).
- Karploeg: verbeterde ploegsystemen en meer effectieve grondbewerking.
- Hoefijzer: verbeterde het comfort en duurzaamheid van trekdieren.
- Dorsvlegel: lichter werk bij het dorsen van graan.

Handmatig of primitieve werktuigen waren voornamelijk in gebruik.
Metalen waren zeldzaam op het platteland. De sikkel en pik waren vaak van ijzer.
Nieuwe landbouwtechnieken kwamen in gebruik tussen de 10e en de 13e eeuw.

De handel in West-Europa was beperkt na de val van het West-Romeinse rijk. Mensen waren geïsoleerd.
Handel was vooral aan de kust (Noordzee, Oostzee, Middellandse Zee).
Italiaanse havensteden (Genua, Pisa, Venetië) importeur van luxeproducten uit het Oosten.
Karolingische rijk leidde tot tijdelijke heropleving van de handel. Friezen en Noormannen waren belangrijk.
Plundertochten verstoorden de handel.
Landbouw-overschotten zorgden voor kleinere markten.
Steden ontwikkelden zich tot centra van handel en nijverheid.
Handel tussen Noordwest-Europa en Italië nam toe.
Italiaanse steden namen controle over delen van het oostelijke Middellandse Zeegebied.
Kooplieden uit Noordwest-Europa verhandelden hout en textiel.
Jaarmarkten (Champagne) kwamen op als internationale handelscentrums.
De transcontinentale handel had nadelen: slechte wegen, geringe transportefficiëntie en piraterij.
Kooplieden zochten naar nieuwe zeehandelsroutes.
Nieuwe schepen verbeterden de scheepvaart.
Noord-Europese havensteden (Brugge, Londen, Lübeck) groeiden naar prominente handelscentra tijdens het einde van de 13e eeuw.

Podcast