Podcast
Questions and Answers
Кыргыз элинин мамлекеттүүлүгү байыркы доорлордон бери калыптанган.
True
Енисей кыргыздары гана мал чарбачылыгы менен шугулданышкан.
False
Улуу Кыргыз каганаты IX кылымда калыптанган.
True
840-жылы кыргыздар Уйгур каганатын талкалаган эмес.
Signup and view all the answers
XIII кылымдан тартып, кыргыздар Чыңгыз хандын империясына киришкен.
Signup and view all the answers
Кыргыздар орто кылымда ар түрдүү саясий күчтөрдүн таасиринде болуп, аймактык биримдикти жоготкон.
Signup and view all the answers
XIX кылымдын ортосунда кыргыздардын саясий кырдаалы жакшырууда болгон.
Signup and view all the answers
1876-жылы Кыргызстандын аймагы Орус империясына кирген.
Signup and view all the answers
Кыргыздардын байыркы жазма маданияты болгон.
Signup and view all the answers
Чыңгыз хан кыргыздардын саясий биримдигин бекемдеген.
Signup and view all the answers
Орус империясынын курамына киргенден кийин кыргыздар жаңы коомдук жана экономикалык өзгөрүүлөргө туш болушкан.
Signup and view all the answers
1917-жылы Октябрь революциясынан кийин Кыргызстанда феодалдык бийлик орногон.
Signup and view all the answers
Кыргызстан эгемендүүлүккө 1991-жылы жетишкен.
Signup and view all the answers
Билим берүү системасы Совет мезгилинде жогору деңгээлде өнүгүп кеткен.
Signup and view all the answers
Кыргызстан 1936-жылы Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы болуп кайра уюшулган.
Signup and view all the answers
Кыргызстандан тышкары өлкөлөр менен эч кандай экономикалык байланыштар болгон жок.
Signup and view all the answers
Кыргызстандын тарыхы бай жана көп кырдуу эмес.
Signup and view all the answers
Советтик мезгилде куугунтуктоолор күч алган.
Signup and view all the answers
Study Notes
Кыргызстан тарихы
- Кыргызстан тарихы - миңьелларны узган, бай, күпле кырлы һәм катлаулы процесс.
- Кыргыз халкының мәдәнияте, сәяси үсеше һәм социал тормошы бик мөһим урын алып тора.
- Кыргызстанның хәзерге чикләрендә кыргыз халкының дәүләтчелеге байыркы заманнардан ук үсеп килгән, төрле сәяси һәм этник вакыйгалар белән бәйләнгән.
Байыркы заман
- Кыргыз халкының килеп чыгышы һәм этногенезисы әлегәчә бәхәсләргә китерелә торган тема.
- Кыргыз халкы Енисей елгасының буйларын, хәзерге Хакасия һәм Тува җирләрендә яшәгән.
- Аларның беренче цивилизацияләре б.э.ч. I меңьеллыкта барлыкка килгән, алар күчмән халык булып танылган.
- Енисей кыргыздары башта күчмән терлекчелек һәм ау белән шөгыльләнгән, соңрак авыл хуҗалыгы, сәүдә һәм кул эшләнмәләре үсешенә килгән.
- Таш өстенә язылган язмалар (Енисей язмалары) байыркы заманнар турында мәгълүмат бирәләр һәм бу халкының язма мәдәнияте булуын күрсәтәләр.
Зур Кыргыз каганаты
- Кыргыздарның иң мөһим сәяси оешмасы - Зур Кыргыз каганаты. Ул IX гасырның уртасында барлыкка килгән һәм Алтайдан хәзерге Монголиягә кадәрге җирләрне үз эченә алган.
- Зур Кыргыз каганаты төрек халыклары арасындагы мөһим сәяси көчләрнең берсе булган һәм аның йогынтысы киң колачлы булган.
- Каганатның беренче этабында кыргыздар Төркия һәм Уйгур каганатлары белән мөнәсәбәтләре катлаулы булган.
- 840 елда кыргыздар Уйгур каганатын җиңеп, үз хакимлеген ныгыткан.
Урта гасырлар
- Кыргыздарның урта гасырлардагы тарихы катлаулы сәяси үзгәрешләр белән бәйләнгән.
- Беренче Зур Кыргыз каганаты таркалу белән кыргыздар хәзерге Кыргызстан җиренә күчеп килгәннәр һәм шушы җирдә яшәгәннәр.
- XIII гасырдан башлап, кыргыздар Чыңгызхан империясенең бер өлеше булып, аның хакимлеге астында яшәгәннәр.
- Чыңгызхан хакимлеге таркалудан соң, Урта Азиядә яңа көчләр, шул исәптән Тимуридлар һәм казак ханлыклары хакимлек иткән.
- Бу чорында кыргыздар үз территориаль бердәмлеген югалткан һәм кечкенә уругларга бүленгән, төрле сәяси көчләрнең йогынтысы астында булганнәр.
Яңа гасыр: Россия империясе составына керү
- XIX гасырның уртасында Кыргызстанда сәяси хәл авыр булган.
- Бу чорда Россия империясенең Урта Азиягә кызыксынуы көчәеп, аның экспансия сәясәте кысаларында кыргыз җирләре басып алынган.
- 1876 елда Кыргызстан җире тулысы белән Россия империясе составына кергән.
Совет чоры
- 1917 елда Октябрь революциясеннән соң, Кыргызстанда Совет хакимияте урнашкан.
- 1924 елда Кара-Кыргыз автономияле өлкәсе барлыкка килгән, соңрак 1936 елда Кыргыз Совет Социалистик Республикасы булып үзгәртелгән.
- Совет чорында Кыргызстанда сәнәгать, мәгариф системасы һәм мәдәният үсешкән, күп кенә социаль үзгәрешләр булган.
- Кыргыз телендә белем алу һәм язу үсешкән.
- Ләкин шул ук вакытта репрессияләр һәм сәяси кугыштырулар да көчәйгән.
Мөстәкыйльлек
- 1991 елда СССР таркалудан соң, Кыргызстан үз мөстәкыйльлеген игълан иткән, 31 август - Мөстәкыйльлек көне булып билгеләнгән.
- Яңа хәл ил өчен икътисади һәм сәяси кыенлыклар китергән, ләкин шул ук вакытта үз алдына дәүләт булып үсешнең башлангычы булган.
- Кыргызстан мөстәкыйльлеккә ирешүеннән соң, илдә берничә сәяси вакыйгалар булган, ике тапкыр (2005, 2010) революцияләр булган.
- Бу вакыйгалар илнең эчке сәяси корылмасына һәм җәмгыять тормышына зур йогынты ясаган.
Нәтиҗә
- Кыргызстан тарихы бай һәм күп кырлы, бу җирдә яшәгән халыкларның этник, мәдәни һәм сәяси үзенчәлекләре белән аерылып тора.
- Байыркы чорлардан ук дәвам иткән кыргызларның тарихы бүгенге көнгә кадәр үз үзенчәлеген саклап, дәүләтчелек юлында үсеп килә.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Кыргызстан тарихы - күп гасырларның бай тәҗрибәсен чагылдыра. Байыркы кыргыз халкының килеп чыгышы, этногенезы һәм Зур Кыргыз каганатының сәяси оешмалары турында белү мөһим. Бу тестта сез кыргыз тарихының әһәмиятле пунктларын тикшереп өйрәнерсез.
