Podcast
Questions and Answers
Кыргыз тилинин Жаңы (ТяньШань) мезгили кайсы кылымдарга туура келет?
Кыргыз тилинин Жаңы (ТяньШань) мезгили кайсы кылымдарга туура келет?
Байыркы Енисей-моңгол мезгили кайсы кылымдарды камтыйт?
Байыркы Енисей-моңгол мезгили кайсы кылымдарды камтыйт?
Кыргыз тилинде байыркы Енисей мезгилине мүнөздүү сөздөрдүн кайсы мисалы бар?
Кыргыз тилинде байыркы Енисей мезгилине мүнөздүү сөздөрдүн кайсы мисалы бар?
Янгы кыргыздардын тилдик көрүнүшү кайсы эки мүнөзгө ээ?
Янгы кыргыздардын тилдик көрүнүшү кайсы эки мүнөзгө ээ?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинин диалектилик жана айтымдык белгилери кайсы жерде жакшы сакталган?
Кыргыз тилинин диалектилик жана айтымдык белгилери кайсы жерде жакшы сакталган?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинин тарыхы кандай мезгилдерге бөлүнөт?
Кыргыз тилинин тарыхы кандай мезгилдерге бөлүнөт?
Signup and view all the answers
Азыркы кыргыз тилинин системасы кандай тил болуп саналат?
Азыркы кыргыз тилинин системасы кандай тил болуп саналат?
Signup and view all the answers
Кыргыздардын оозеки тилинде созулма үндүүлөр барбы?
Кыргыздардын оозеки тилинде созулма үндүүлөр барбы?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинин грамматикалык белгилери качан сактадык?
Кыргыз тилинин грамматикалык белгилери качан сактадык?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинде сөз башында кайсы дыбыстын мүнөздөөсү мүнөздүү?
Кыргыз тилинде сөз башында кайсы дыбыстын мүнөздөөсү мүнөздүү?
Signup and view all the answers
Кайсы тилдик өзгөчөлүк байыркы Уйгур кагандыгы менен байланыштуу?
Кайсы тилдик өзгөчөлүк байыркы Уйгур кагандыгы менен байланыштуу?
Signup and view all the answers
Кыргыз тили кайсы тобундагы тилдерге кирет?
Кыргыз тили кайсы тобундагы тилдерге кирет?
Signup and view all the answers
Кымбат кылымдар бою кыргыз тили кайсыл тилдер менен салыштыруу аркылуу изилденет?
Кымбат кылымдар бою кыргыз тили кайсыл тилдер менен салыштыруу аркылуу изилденет?
Signup and view all the answers
Байыркы кыргыз тилинде кайсы ченем менен сөз башында жалаң жумшак 'б' кездешет?
Байыркы кыргыз тилинде кайсы ченем менен сөз башында жалаң жумшак 'б' кездешет?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинде «г» дыбысынын өзгөрүүсү кайсы мезгил менен байланыштуу?
Кыргыз тилинде «г» дыбысынын өзгөрүүсү кайсы мезгил менен байланыштуу?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинде чего байланышы менен дифтонгдошуу же үндүүгө айланышы мүнөздүү?
Кыргыз тилинде чего байланышы менен дифтонгдошуу же үндүүгө айланышы мүнөздүү?
Signup and view all the answers
Фуюй кыргыздары кайда жашайт?
Фуюй кыргыздары кайда жашайт?
Signup and view all the answers
Кыргыз телтануусунда кандай терминдер колдонулат?
Кыргыз телтануусунда кандай терминдер колдонулат?
Signup and view all the answers
Лобнор тилинде «г» дыбысы кандай мүнөзгө ээ?
Лобнор тилинде «г» дыбысы кандай мүнөзгө ээ?
Signup and view all the answers
Байыркы кыргыз тилиндеги 'коз' сөзүнүн кыргызча мааниси эмне?
Байыркы кыргыз тилиндеги 'коз' сөзүнүн кыргызча мааниси эмне?
Signup and view all the answers
Тилдин тарыхый өнүгүшүнүн бардык этаптарында эмне болгон?
Тилдин тарыхый өнүгүшүнүн бардык этаптарында эмне болгон?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилиндеги 'айак' сөзү кандай мааниге ээ?
Кыргыз тилиндеги 'айак' сөзү кандай мааниге ээ?
Signup and view all the answers
Кайсы жылдары кыргыз тил илиминин теоретиги Б.М.Юнусалиев маселелерди козгодо баштады?
Кайсы жылдары кыргыз тил илиминин теоретиги Б.М.Юнусалиев маселелерди козгодо баштады?
Signup and view all the answers
Кытай дилбаяндарында кыргыз эли кандай терминдер менен аныкталган?
Кытай дилбаяндарында кыргыз эли кандай терминдер менен аныкталган?
Signup and view all the answers
Мезгилдеги байыркы тилдик көрүнүштөр кайсы тилдерде байкалат?
Мезгилдеги байыркы тилдик көрүнүштөр кайсы тилдерде байкалат?
Signup and view all the answers
Кайсы сөз 'девять' сөзүнө кыргыз тилинде жучук болот?
Кайсы сөз 'девять' сөзүнө кыргыз тилинде жучук болот?
Signup and view all the answers
Кыргыз тили кандай лексикалык өзгөрүүлөргө дуушарланды?
Кыргыз тили кандай лексикалык өзгөрүүлөргө дуушарланды?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинде жумшак «г» тыбышы кайсы жерде кездешет?
Кыргыз тилинде жумшак «г» тыбышы кайсы жерде кездешет?
Signup and view all the answers
Орто мезгилде кыргыз тилинде кандай таасирлер пайда болду?
Орто мезгилде кыргыз тилинде кандай таасирлер пайда болду?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинин Орто мезгили кандай кылымдарды камтыйт?
Кыргыз тилинин Орто мезгили кандай кылымдарды камтыйт?
Signup and view all the answers
Лобнор тили кыргыз тили менен кандай жакындашууга себеп болот?
Лобнор тили кыргыз тили менен кандай жакындашууга себеп болот?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинде «с//з» алмашуулары кайсы тилдерге окшоштурат?
Кыргыз тилинде «с//з» алмашуулары кайсы тилдерге окшоштурат?
Signup and view all the answers
Кыргыз-алтай урууларынын чакан бөлүгү кайсы жакка жылып кетти?
Кыргыз-алтай урууларынын чакан бөлүгү кайсы жакка жылып кетти?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинин байыркы мезгилинде кандай белгилер сакталат?
Кыргыз тилинин байыркы мезгилинде кандай белгилер сакталат?
Signup and view all the answers
Кайсы сөз кыргыз тилинде «жол» деп которулат?
Кайсы сөз кыргыз тилинде «жол» деп которулат?
Signup and view all the answers
Кайсы үндүүлөр лобнор тилинде эриндешет?
Кайсы үндүүлөр лобнор тилинде эриндешет?
Signup and view all the answers
Кыргыз тилинде кандай тыбыштар сөз ортосунда жок?
Кыргыз тилинде кандай тыбыштар сөз ортосунда жок?
Signup and view all the answers
Study Notes
Кыргыз тилинин тарыхы
- Кыргыз тилинин грамматика-лексикалык өзгөчөлүктөрү менен башка түрк тилдеринин мүнөздүүлүктөрү байланышы бар.
- Кыргыз тилинин каргылашында ички жана сырткы таасирлер негизги грамматикалык белгилерин сактап, лексикалык байлыгын арттырган.
- Тарых, социология, философия, жана тил илимдеринде "урук", "уруу", "эл", "улут" концепциялары өзгөрүлмө мааниге ээ.
- Байыркы Кытай жазуулары кыргыз элин "кыргыз мамлекети" катары сүрөттөгөн (биздин заманга чейинки 2-кылым).
- Кыргыз тили "жалпы элдик тил", "жалпы элдик адабий тил" жана "жазма адабий тил" деген терминдер менен айырмаланат.
- Кыргыз тил илиминин теоретигы академик Б.М.Юнусалиев тарабынан кыргыз диалектологиясы изилденген.
- Кыргыз тили Алтай тобундагы тилдерге кирет: түрк, моңгол-манжур, финн-угор.
- Кыргыз тилинин өнүгүү тарыхы үч мезгилге бөлүнөт: Байыркы, Орто жана Жаңы мезгилдер.
Байыркы мезгил (7—12-кылым)
- Байыркы мезгил кыргыздардын Енисейден батышка көчүшү менен башталат.
- Тилди байрык мезгилиндеги рун жазуулары менен аныктоого болот.
- Кыргыз тилинин кыпчак тилдери менен аралашуусу башталат, сөздөрдүн формаларын жана маанисин шарттайт.
Орто мезгил (13—14-кылым)
- Кыргыздар моңголдордун сүргүнүн натыйжасында Түштүк Алтайды көздөй көчүшөт.
- Алтай урууларынын тилинин таасири кыргыз тилинин структурасына кирет.
- Сөз структурасындагы өзгөрүүлөр; бөлүмдөр, кыргыз тилинин байыркы белгилеринин сакталышы.
Жаңы мезгил (15—16-кылым)
- Кыргыздардын Енисейден Батышка көчүүсү, жергиликтүү уруулар менен аралашуусун билдирет.
- Жаңы элдик тил байыркы жана азыркы тилдик өзгөчөлүктөрдү камтыйт.
- Кыргыз тилинин жалпы структурасы "й"чыл тил катары белгиленип, өзгөрүүлөргө дуушарланган.
Кыргыз тилинин көндүмдүүлүгү
- Тилдик өзгөрүүлөр жана байыркы тилдик элементтер кенен спектрдеги диалектилерде сакталып калган.
- Бул мезгилдин аягында кыргыз тили баягы түрк тилинде тарихи өзгөрүүлөрдү көрсөтөт.
- Кыргыз тилинде "з"чыл жана "й"чыл мүнөздөр, сөз ортосундагы "г" өнүгүүлөрү жана фонетикалык айырмачылыктар байкалат.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Бул тест кыргыз тилинин тарыхын, грамматика-лексикалык өзгөчөлүктөрүн, жана анын түрк тилдеги туугандары менен байланыштарын изилдейт. Тест кыргыз тилинин коррупциясын жана өнүгүшүн көрсөтүү үчүн абдан маанилүү.