قیام مشروطیت و علل آن

قیام مشروطیت

• نارضایتی ها در دوره قاجاریه به دلیل ضعف دولت، اعطای امتیاز به بیگانگان، قراردادهای استعماری، ظلم و ستم حکام، و رشد آگاهی سیاسی مردم افزایش یافت.

• بحران اقتصادی دولت قاجار را ناتوان‌تر کرد. قراردادهای استعماری و کاهش تعرفه‌ها، بازار ایران را در اختیار تجار خارجی قرار داد و صنایع داخلی را به ورشکستگی کشاند.

• کشاورزان، روحانیون، و روشنفکران از عملکرد دولت قاجار ناراضی بودند.

• پس از قتل ناصرالدین شاه، شورش‌ها و ناآرامی‌ها در سراسر کشور آغاز شد.

• بیماری و ضعف مظفرالدین شاه به مخالفان جرئت داد و بر ناتوانی دولت افزود.

• دولت در اختیار درباریان و اشراف قاجار قرار گرفت.

• شاه به دنبال سفر به اروپا و معالجه خود بود و با گرفتن وام، مشکلات اقتصادی را تشدید کرد.

• اعتراضات با شروع صدارت عین الدوله اوج گرفت.

• آیت الله بهبهانی و آیت الله طباطبایی علیه دولت استبدادی متحد شدند.

• مردم کمیته‌ای ۹ نفره برای هدایت مخالفان انتخاب کردند.

• تنبیه بازرگانان بهانه‌ای به دست مخالفین داد تا اعتراضات خود را علنی کنند.

• اهانت به روحانیت توسط نوز بلژیکی و عامل روسها، اعتراضات را تشدید کرد.

• علما به مدت یک ماه به حرم حضرت عبدالعظیم مهاجرت کردند.

• انتقاد علما از ظلم و ستم و فقر عمومی، دولت را در وضعیت دشواری قرار داد.

• اصرار مردم برای بازگشت علما، عین الدوله را به پذیرش خواسته‌ها، از جمله تأسیس عدالتخانه وادار کرد.

• عدالتخانه، مجلسی برای رسیدگی به مشکلات مردم بر اساس شرع بود.

• عین الدوله دست از رفتار مستبدانه برنداشت.

• تلاش برای دستگیری یک واعظ انقلابی با اعتراض مردم روبه رو شد.

• کشته شدن یک طلبه، اعتراضات را تشدید کرد.

• علما در اعتراض به این حادثه به قم کوچیدند.

• برخی از مردم و روشنفکران به سفارت انگلستان پناه بردند.

• در سفارت، مردم با مفهوم مشروطه آشنا شدند.

• خواست مشروطه مورد تأیید مردم قرار گرفت.

• تقاضای عدالتخانه به مجلس شورای ملی تغییر یافت.

• شاه، فرمان مشروطه را صادر کرد.

• عین الدوله بر کنار شد و مشیرالدوله جایگزین او شد.

• انتخابات مجلس در تهران برگزار شد.

• قانون اساسی مشروطه با اقتباس از قوانین بلژیک و فرانسه تدوین شد.

• محمدعلی میرزا، پس از مرگ مظفرالدین شاه به سلطنت رسید.

• مخالفان با مشروطه خواهان روبرو شدند.

• اختلافات تشدید شده و به جنگ و خشونت انجامید.

• علما به رهبری شیخ فضل الله، با اعتراض به مشروطه خواهان غرب‌گرا، مشروطه مشروعه را خواستار شدند.

• برخی از نیروهای مذهبی به مشروطه مخالفت کردند.

• مشروطه خواهان در حل اختلافات داخلی خود ناکام بودند، و کم انسجام بودند.

• تندروی بعضی از عناصر و نفوذ انگلیس به ترور اتابک و شاه انجامید.

• شاه دستور حمله به مجلس را صادر کرد.

• مجلس به تصرف قزاقها درآمد.

• برخی از نمایندگان بازداشت و برخی فرار کردند و برخی به سفارتخانه های خارجی پناهنده شدند.

• ظاهراً مشروطه شکست خورد و واکنش چندانی به آن در شهرها دیده نشد.

• شاه به ولایات اطلاع داد که مشروطه مخالف دین است.

• علما و مجاهدان تبریز، از مشروطه دفاع کردند و به دوران استبداد صغیر پایان دادند.

• مشروطه خواهان تهران را فتح کردند.

• خوانین و اشرافی چون سپهدار تنکابنی و سردار اسعد بختیاری به دفاع از مشروطیت پرداختند.

• اشراف و حکام سابق، مشروطه خواهی را پذیرفتند.

• کمیته‌ای تشکیل شد و شاه را خلع کردند.

• مجلس دوم تشکیل شد.

• اختلافات و تنشهای داخلی مشروطه خواهان شدت یافت.

• آیت الله بهبهانی رهبر مشروطه، به دست دموکراتها ترور شد.

• ستارخان نیز در درگیری با مأموران دولت جدید زخمی شد.

• دولت ایران، اولتیماتوم روسیه را پذیرفت و شمال ایران اشغال شد.

• آیت الله آخوند خراسانی برای جهاد به سوی ایران حرکت کرد، اما در میانه راه درگذشت.

• مشروطه، بدون حمایت علما به پیروزی نمی رسید.

• علما مشروطه را با شریعت هماهنگ می خواستند و محدودیت سلطنت را از دین استنباط می کردند.

• مشروطه خواهان و مخالفان آن به گروه‌های موافق و مخالف مشروطه تقسیم شدند.

• شیخ فضل الله نوری، مهمترین منتقد مشروطه در میان علما بود.

• شیخ ابتدا خواهان تطبیق قوانین مشروطه با اسلام بود، اما اختلاف او با مشروطه خواهان پایان نیافت.

• مخالفان ادعای بی دینی مشروطه خواهان و تندرویهای آنها داشتند.

• شیخ فضل الله را دستگیر و اعدام کردند.

• اعدام شیخ فضل الله و ترور آیت الله بهبهانی، ضربه سنگینی به روحانیت وارد کرد.

• وضعیت عمومی ایران پس از مشروطه، مطلوب نبود.

• مشروطه، هنوز نتوانست مشکلات عمومی را حل کند و جامعه ایران، به هجرج و مرج کشیده شد.

• مشروطه، دولت قدرتمندی جایگزینِ حکومت قاجاری نتوانست شود.

• نفوذ روحانیت شیعه در ایران، به دوره صفویه باز می‌گردد.

• روحانیت، تنها نهاد قدرتمند غیر دولتی بود.

• روحانیت پناهگاه مردم در برابر ظلم و ستم حاکمان بود.

• محبوبیت روحانیت، منبع قدرت سیاسی آن‌ها بود.

• تمرکز مرجعیت، قدرت سازمانی و انسجام روحانیت را افزایش داد.

• روحانیت ایران، در مقابل حکومت‌های استبدادی قد علم کرد.

• علما، تسلط کفار و رواج فرهنگ غربی و اندیشه‌های الحادی را نگران کننده می‌دانستند.

• ضعف و فساد دستگاه قاجاری، نارضایتی علما را افزایش داد.

• میرزای شیرازی با فتوا، اقتدار روحانیت را به دربار نشان داد.

• روحانیت، بعد از مشروطه نیز نقش مهمی در جامعه ایفا کرد.

• پیروزی مشروطه، بدون حمایت روحانیت، ممکن نبود.

در این آزمون به بررسی قیام مشروطیت و عوامل مؤثر در بروز آن خواهیم پرداخت. علت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نارضایتی مردم از حکومت قاجار که به شورش‌ها و قیام‌ها منجر شد، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.