Kultura Żywego Słowa i Technika Głosu

Kultura Żywego Słowa

• Sztuka świadomego, umiejętnego i precyzyjnego posługiwania się słowem mówionym.
• Obejmuje poprawność artykulacyjną, technikę mówienia, wykorzystanie głosu, ekspresję, estetykę i oddziaływanie na odbiorcę.
• Niezbędna dla wszystkich osób posługujących się mową, szczególnie dla tych, których praca jest związana z mówieniem.

Technika Głosu i Komunikacja

• Emissja głosu: Proces wydobywania i wysyłania głosu, łączący oddychanie, fonację i artykulację z rezonansem w klatce piersiowej, krtani i nasadzie.
• Artykulacja: Ruchy narządów artykulacyjnych podczas wymawiania głosek. To sposób wykorzystywania kolejnych dźwięków.
• Dyskrecja i delikatność pozajęzykowych środków ekspresji są istotne.
• Melodia języka: Dostosowanie mowy do sytuacji (np. oficjalna/nieoficjalna).
• Ekspresja i estetyka: Nie tylko słowa charakteryzują sytuację.
• Charakterystyki ekstrawertyków (mówią szybko, bez refleksji) i introwertyków (mówią wolniej, przemyślnie).

Dykcją

• Wyraźność (precyzja artykulacyjna).
• Słyszalność (nośność, moc głosu).
• Giętkość (swobodna artykulacja trudnych grup głosowych).
• Prawidłowe rozłożenie akcentów (logiczno-składniowe, emocjonalne).
• Przejrzystość i sugestywność pauz.
• Melodyjność (swobodne i celowe używanie intonacji).

Składniki Kultury Żywego Słowa

• Wiedza o języku (gramatyka, słownictwo).
• Zróżnicowanie języka (odmiany regionalne, sytuacje oficjalne/nieoficjalne).
• Wiedza historyczna (w historii języka można znaleźć odpowiedzi na obecne problemy).
• Poprawność językowa (normy językowe i przepisy ortograficzne).
• Sprawność językowa i komunikacyjna (swobodne posługiwanie się językiem, również obcym).
• Estetyka i etyka słowa (piękno, wrażliwość, rzetelność i uczciwość). Unikanie wulgaryzmów.

Ortoepia

• Dziedzina językoznawstwa zajmująca się poprawnością i poprawnym użyciem elementów systemu językowego.
• Obejmuje ortografię, ortofonię i gramatykę normatywną.
• Ortofonia: Poprawna wymowa i łączenie wyrazów.

Retoryka

• Sztuka wymowy (greckie "ars bene dicenti").
• Retor: Mówca, polityk, krasomówca.
• Działy retoryki:
  • Inwencja: Sposoby wyszukiwania i opracowania tematu.
  • Dyspozycja/Kompozycja: Porządkowanie argumentów i kompozycja mowy.
  • Elokucja: Przekładanie myśli na słowa.
  • Memoria: Zapamiętywanie.
  • Actio: Sposób wygłaszania tekstu.

Logopedia Artystyczna i Medialna

• Logopedia artystyczna: Praca nad słowem mówionym, czytanym, głosem i interpretacją, np. w mediach, na scenie.
• Logopedia medialna: Praca nad słowem i głosem w kontekście wystąpień publicznych i medialnych.

Anatomia i Fizjologia Aparatu Mowy

• Aparat mowy składa się z trzech mniejszych aparatów: oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego.
• Aparat oddechowy: Wytwarza prąd powietrza dla dźwięku. (Płuca, tchawica, przepona, oskrzela).
• Aparat fonacyjny: Tworzy dźwięk (krtań, wiązadła głosowe).
• Aparat artykulacyjny: Tworzy głoski (usta, język, zęby).
• Rodzaje oddechu: piersiowy, brzuszny, pełny.
• Głoski nosowe, dźwięki, i bezdźwięczne.

Klasyfikacja Głosek

• Klasyfikacja polskich spółgłosek opiera się na pięciu cechach:
  • Dźwięczne/bezdźwięczne
  • Ustne/nosowe
  • Twarde/miękkie
  • Zwarto-buchowe/szczelinowe/zwarto-szczelinowe
  • Miejsce artykulacji (dwuwargowe, wargowo-zębowe, etc.)
• Samogłoski: Dźwięczne, klasyfikowane ze względu na położenie masy języka (wysokie/średnie/niskie, przód/tył/neutralne).

Normy Fonetyczne

• Norma fonetyczna: Wzorcowa i użytkowa wymowa, adekwatna do sytuacji komunikacyjnej.
• Style wymowy: szybka (allegro), wzorcowa (lento), pośrednie, staranna/niestaranne.

Polski Język

• Język polski pochodzi z kultury szlacheckiej