Kultura ng Tausug: Ritwal ng Paglilibing

• Ang dokumento ay nagsusuri sa kultura ng Tausug, Bagobo, at Ilonggo, kasama ang epekto ng pagkakaiba-iba ng kultura sa lipunan at pagpapanatili ng kapayapaan.

Tausug - Ritwal ng Pagkamatay at Paglilibing

• Ang ritwal ng Tausug ay kombinasyon ng katutubong paniniwala at Islam, para sa kaluluwa at paggalang sa pamilya.
• Ang apat na hakbang sa paglilibing ng Tausug ay sutchihun, saputun, sambayangun, at hikubil.
• Sutchihun: Paglilinis ng bangkay gamit ang malamig na tubig na walang panalangin.
• Saputun: Pagbabalot sa bangkay sa tatlong puting tela bago ilagay sa walang takip na kabaong.
• Sambayangun: Panalangin para sa namatay.
• Hikubil: Paglalagay ng katawan sa paliyangan (maliit na silid sa libingan) na sinasara bago tabunan.
• Ang maharlikang Tausug ay gumagamit ng tubig mula sa kawayan para sa paghuhugas, ang kabaong ay dinadala ng apat na may payong.
• Ang paggunita sa namatay ay kinabibilangan ng Hinang Pitu (ika-7 araw), Hinang Kawhaan (ika-20 araw), Hinang Kapatan (ika-40 araw), Hinang Hanggatus (ika-100 araw), Hinang Hangibu (ika-1,000 araw), at Hinang Patahun (taunang panalangin).
• Sa ika-14 na araw ng Shaaban, naniniwala ang Tausug na bumabalik ang kaluluwa para dumalaw.

Bagobo - Paniniwala sa Espiritwalidad at Kamatayan

• Naniniwala ang Bagobo sa paglalakbay ng kaluluwa patungo sa kabilang buhay.
• Ang mga ritwal ay ginagawa upang tiyakin ang maayos na paglalakbay ng kaluluwa.
• Paghahanda ng Bangka: Inilalagay ang katawan sa bangka bilang simbolo espiritwal.
• Paglalagay ng Personal na Bagay: Kasama ang mga kasuotan at alahas sa bangka.
• Pagsasagawa ng Seremonya: Pag-aalay upang gabayan ang kaluluwa
• Ayon sa paniniwala may apat na kaluluwa ang tao.
  • Apat napupunta sa pakakalangit.
  • Apat ay sa karonaronawan.
• Mayroon ding paniniwala na dalawang bahagi lamang ang kaluluwa papuntang langit o impiyerno.
• Ang pamilya ng namatay ay lumilisan sa tahanan pagkatapos ng ritwal ng sakripisyo.
• Isinasagawa din ang seremonya ng pagbibigay-alay para magpanatili ng balanse sa pamayanan.

Ilonggo - Pamahiin at Tradisyon sa Pagluluksa

• May iba't ibang pamahiin upang iwasan ang sunod-sunod na kamatayan sa pamilya.
• Bawal kumain ng gumagapang na gulay.
• Paglabas ng kabaong: Dapat unang ilabas ang paa.
• Pagsuong sa ilalim ng kabaong: Para proteksyon laban sa sunod-sunod na kamatayan.
• Pormal na pagluluksa ay kinabibilangan ng pasiyam at babang-luksa.
• Pasiyam: Dasal sa loob ng siyam na araw matapos ang libing.
• Babang-luksa: Seremonya isang taon matapos ang kamatayan.
• Pamalina: Ritwal para putulin ang ugnayan sa kaluluwa.
• Tradisyon din sa mga Ilonggo ang pagsusuot ng itim bilang simbolo ng pagdadalamhati, pag-aalay ng pagkain at panalangin, at hindi pag-iwan sa bahay na mag-isa.

Pagtalakay sa Pagkakaiba-iba ng Kultura at Kapayapaan

• Ang diversidad ng kultura ay resulta ng migrasyon, kolonisasyon, relihiyon, teknolohiya, at globalisasyon.
• May mga paniniwala na taliwas sa ibang pangkat.
  • Ang Tausug ay agarang paglilibing sa loob ng 24 oras, walang kabaong.
  • Bagobo, bangka ang ginagamit sa paglilibing, may handog at seremonya.
  • Ilonggo, mahabang pagluluksa, may pasiyam at babang-luksa.
• May pagkakatulad sa paniniwala tungkol sa paglalakbay ng kaluluwa at pag-aalay ng pagkain/panalangin.
• Ang diversidad ay maaaring maging sanhi ng suliraning pangkapayapaan. Halimbawa dito ang digmaang sibil sa Sri Lanka.
• Upang mapanatili ang kapayapaan ay kinakailangan ang edukasyon, dayalogo, at makatarungang patakaran.
• May pagkakaiba man sa ritwal, mahalaga ang pagpapahalaga sa buhay at kamatayan.
• Ang paggalang at pag-unawa sa kultura ng iba ay susi sa kapayapaan at pagkakaisa.