Klinische Neuropsychologie HC 10: Aandacht

Inleiding Klinische Neuropsychologie - HC 10: Aandacht en Bewustzijn

• De les bestrijkt hoofdstuk 22 over aandacht en bewustzijn.
• Vorige colleges hebben zich gericht op emotie, het sociale brein en ruimtelijk gedrag.
• Aandacht heeft te maken met selectie in waarneming, geheugen, cognitie en motoriek (mentaal zoeklicht).
• Automatische reacties op omgevingsstimuli (bij eenvoudigere organismen) contrasteren met gecontroleerde processen.
• Een "aandachtsbundel" kan bewust of onbewust zijn.
• Bewustzijn is de combinatie van alle relevante informatie voor het individu en de omgeving.

Automatische vs. Gecontroleerde Processen

• Automatische processen zijn onbewust en onvrijwillig; objecten dringen spontaan tot bewustzijn door.
• Ze vereisen geen inspanning, en kunnen gelijktijdig verlopen.
• Gecontroleerde processen zijn bewust en vrijwillig.
• Ze vereisen opzettelijke doelen en gerichtheid op objecten.
• Deze verlopen vaak serieel, één voor één.

Feature Search en Conjunction Search

• Feature search (extra kenmerk) verloopt automatisch.
• Conjunction search (combinatie kenmerken) requires meer mentale inspanning en is serieel (volgorde).

Treisman's Model van Feature Search

• Het model beschrijft hoe de aandacht een zoeklicht is dat specifieke kenmerken scant.
• De aandacht schakelt kenmerkemps met vergelijkbare kenmerken in de opslag.

Aandacht Biologisch Bepaald

• Sensorische en motorische processen die bioligisch belangrijk zijn, verlopen relatief meer automatisch.
• Een voorbeeld hiervan is de verwerking van emotionele stimuli door de amygdala.

Selectieve Aandacht - Kenmerken Zoeken

• Selectieve aandacht faciliteert/inhibeert neuronactiviteit.
• Neuronen in sensorische en associatie gebieden in de cortex reageren op specifieke kenmerken.
• De plaats van een stimulus in het receptieve veld van een neuron is ook essentieel voor de responsiviteit.

Selectieve Aandacht en Motorische Handelingen

• Selectieve aandacht voor objecten tijdens motorische handelingen activeren specifieke neuronen in de parietale cortex.

Moeilijke Sensorische Discriminiatie Taken

• Moeilijke taken vereisen meer verwerking, aandacht en activiteit van sensorische neuronen.
• Selectieve activiteit is zowel intra- als intermodaal.

Verdeelde Aandacht

• Verdeelde aandacht is hetgelijktijdig focussen op meerdere aspecten van een stimulus, stimuli of stimulusmodaliteiten.
• Deze aandacht wordt vooral aangestuurd door frontale structuren: dorsolaterale prefrontale cortex en anterior cingulate cortex.

Aandacht Verleggen

• Het verleggen van aandacht resulteert in meer activiteit in de posterieure pariëtale cortex.

Selectieve vs. Verdeelde Aandacht

• Selectieve aandacht vereist meer gefocuste aandacht voor locatie (parietaal) en kleur/vorm (occipitotemporeaal).
• Verdeelde aandacht vereist meer werkgeheugen (DLPFC, anterior cingulate).

Petersen & Posner's Aandachtsmodel

• Het model beschrijft verschillende neurale netwerken: oplopende noradrenerge projecties (activering), oriëntatie netwerken (ruimte en modaliteiten).
• Dorsaal en ventraal netwerk.
• Twee "executive control" netwerken (DLPFC, achterste pariëtale cortex, en mediale frontale cortex): top-down regulatie, allocatie aandacht en volhouden van aandacht.

Mechanismen van Aandacht

• De mechanismen van aandacht zijn niet volledig gespecificeerd in het Petersen & Posner model.
• Een hypothese is dat neuronen in frontopariëtale netwerken hun ritme synchroniseren voor een sterkere reactie op stimuli.

Synchronisatie Neuronen

• Synchronie in vuren van neuronen vergemakkelijkt neuronale communicatie.

Selectieve Aandacht: Synchronisatie tussen Gebieden

• Selectieve aandacht gaat gepaard met synchronisatie in activiteit tussen verschillende hersengebieden.

Stoornissen Geassocieerd met Aandachtsnetwerken

• Diverse stoornissen (bv. ADHD, angststoornissen, OCD, etc.) laten problemen zien op verschillende aandachtsnetwerken.

Inattentie

• Verschillende vormen van inattentie bestaan: onoplettendheid, veranderingblindheid en aandachtflitsering.

Sensorisch Neglect

• Sensorische cortex gebieden laten tekenen van neglect zien.
• Temporoparietale kruising (TPJ), parietaal en voorkwab betrokken

Bewustzijn

• Bewustzijn is het product van corticale gebieden en interacties.
• Voorwaarden voor bewustzijn zijn arousal, perceptie, aandacht en werkgeheugen.
• Een hypothese is dat synchronisatie van vuurfrequenties van neuronen ("binding") essentieel is voor bewustzijn.

Bewustzijn en Emoties

• Er is geen directe relatie tussen bewustzijn en emoties; er is dubbele dissociatie.
• Externe stimuli kunnen emotionele, maar onbewuste reacties hebben.

Onbewuste Verwerking

• Aandacht en bewuste ervaringen zijn niet essentieel voor cognitieve processen.
• Er zijn zowel automatische als bewuste controlesystemen.

Samenvatting

• Aandacht en bewustzijn zijn verschillende processen.
• Richting van aandacht kan zorgen voor inattentie.
• Bewustzijn is een functie van verschillende cerebrale systemen.

Het Richten van Aandacht

• Het richten van aandacht kan leiden tot onoplettendheid tegenover andere informatie.

Deze quiz behandelt hoofdstuk 22 van de Inleiding Klinische Neuropsychologie, dat zich focust op de concepten van aandacht en bewustzijn. Leer over de verschillen tussen automatische en gecontroleerde processen en hoe deze van invloed zijn op waarneming en cognitie. Test je kennis over hoe aandacht en bewustzijn werken binnen het mentale proces.