Kişi Hakları ve Ödevleri

• Kişi hakları ve ödevleri, bireylerin doğuştan sahip olduğu, devlet tarafından tanınan ve güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerdir. Bu haklar, bireylerin insan onuruna yakışır bir şekilde yaşamalarını, gelişmelerini ve potansiyellerini gerçekleştirmelerini amaçlar.

Temel Kişi Hakları

• Yaşama Hakkı: Herkesin doğuştan sahip olduğu en temel haktır. Devlet, bu hakkı korumakla yükümlüdür. Ölüm cezası ve işkence yasaktır.
• Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı: Keyfi tutuklama ve gözaltı yasaktır. Suçluluğu kanıtlanana kadar herkes masumdur.
• Özel Hayatın Gizliliği Hakkı: Bireylerin özel yaşamlarına, ailelerine, konutlarına ve iletişimlerine saygı gösterilmesini içerir.
• Düşünce ve İfade Özgürlüğü: Herkes düşüncelerini serbestçe açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Basın özgürlüğü de bu kapsamdadır.
• Din ve Vicdan Özgürlüğü: Herkes istediği dine inanma, ibadet etme ve dini öğretilerini serbestçe yayma hakkına sahiptir.
• Haberleşme Özgürlüğü: Bireylerin serbestçe haber alma ve haberleşme hakkını içerir.
• Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü: Herkesin istediği yerde yerleşme ve seyahat etme hakkı vardır, ancak bazı durumlarda bu hak kısıtlanabilir.
• Mülkiyet Hakkı: Herkesin meşru yollarla elde ettiği mal ve mülküne sahip olma hakkıdır.
• Adil Yargılanma Hakkı: Hukuk önünde eşitlik ilkesi gereği, herkesin adil bir şekilde yargılanma hakkı vardır.

Temel Ödevler

• Vergi Ödevi: Herkes, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür.
• Askerlik Ödevi: Erkek vatandaşlar, gerektiğinde askerlik yapmakla yükümlüdür.
• Kanunlara Uyma Ödevi: Herkes, yürürlükteki kanunlara uymakla yükümlüdür.
• Eğitim Ödevi: Çocukların eğitim görmesi zorunludur.
• Kamu Hizmetlerine Katılma Ödevi: Vatandaşlar, devletin sunduğu kamu hizmetlerine katılmakla yükümlüdürler.

Kişi Haklarının Sınırlandırılması

• Kişi hakları mutlak değildir ve bazı durumlarda sınırlandırılabilir.
• Sınırlandırmalar kanunla yapılmalı, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olmalı ve ölçülü olmalıdır.
• Temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması, ancak kanunda belirtilen sebeplerle ve ölçülülük ilkesine uygun olarak yapılabilir.
• Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, hak ve özgürlüklerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.

Kamu Hukuku

• Kamu hukuku, devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin yetki ve görevlerini, devlet ile bireyler arasındaki ilişkileri ve devletin kendi içindeki organlarının ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır.
• Devletin yapısını, işleyişini ve yetkilerini belirler.

Kamu Hukukunun Dalları

• Anayasa Hukuku: Devletin temel yapısını, organlarını, yetkilerini, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini düzenler.
• İdare Hukuku: Devletin idari faaliyetlerini, idari organları, idari işlemleri ve idari yargıyı düzenler.
• Ceza Hukuku: Suçları, suçların unsurlarını ve suçlara uygulanacak yaptırımları düzenler.
• Vergi Hukuku: Devletin vergilendirme yetkisini, vergi çeşitlerini, vergi yükümlülüklerini ve vergi yargısını düzenler.
• Yargılama Hukuku (Usul Hukuku): Mahkemelerin işleyişini, yargılama süreçlerini ve delilleri düzenler. Ceza Muhakemesi Hukuku ve Hukuk Muhakemeleri Hukuku olmak üzere iki ana dala ayrılır.
• Devletler Hukuku (Uluslararası Hukuk): Devletler arasındaki ilişkileri, uluslararası örgütleri ve uluslararası antlaşmaları düzenler.

Kamu Hukukunun Özellikleri

• Kamu yararını gözetir.
• Devletin üstünlüğüne dayanır.
• Emir ve yasaklayıcı niteliktedir.
• Re'sen harekete geçme ilkesi geçerlidir (Devlet, bir ihlal veya eksiklik durumunda kendiliğinden harekete geçebilir).
• İdari işlemlerin ve yargı kararlarının uygulanmasında cebir kullanılabilir.

Anayasa Hukuku

• Anayasa hukukunun temelini anayasa oluşturur.
• Anayasa, bir devletin temel kanunudur ve devletin yapısını, organlarını, yetkilerini, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini düzenler.
• Anayasanın üstünlüğü ilkesi gereği, hiçbir kanun veya işlem anayasaya aykırı olamaz.
• Anayasalar, yazılı veya yazısız olabilir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası yazılı bir anayasadır.

İdare Hukuku

• İdare hukuku, devletin idari faaliyetlerini düzenler.
• İdarenin görevleri arasında kamu hizmetlerini yürütmek, düzenleme yapmak, kolluk faaliyetlerinde bulunmak ve planlama yapmak bulunur.
• İdari işlem, idarenin tek taraflı irade açıklamasıyla yaptığı işlemlerdir.
• İdari sözleşme, idarenin özel hukuk kişileriyle veya diğer idarelerle yaptığı sözleşmelerdir.
• İdari yargı, idarenin hukuka aykırı işlem ve eylemlerine karşı açılan davalara bakar.

Ceza Hukuku

• Ceza hukuku, suçları ve suçlara uygulanacak yaptırımları düzenler.
• Suç, kanunda tanımlanmış ve yaptırıma bağlanmış hukuka aykırı fiillerdir.
• Ceza, suçun karşılığı olarak uygulanan yaptırımdır. Hapis cezası ve para cezası gibi türleri vardır.
• Ceza sorumluluğu şahsidir, yani bir kişi sadece kendi suçundan sorumludur.
• Ceza hukukunda kanunilik ilkesi geçerlidir, yani suçlar ve cezalar önceden kanunla belirlenmiş olmalıdır.

Vergi Hukuku

• Vergi hukuku, devletin vergilendirme yetkisini düzenler.
• Vergi, devletin kamu hizmetlerini finanse etmek için kişilerden ve kurumlardan aldığı parasal ödemelerdir.
• Vergi yükümlülüğü, vergi ödeme zorunluluğudur.
• Vergi çeşitleri arasında gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi (ÖTV) gibi vergiler bulunur.

Yargılama Hukuku

• Yargılama hukuku, mahkemelerin işleyişini ve yargılama süreçlerini düzenler.
• Ceza Muhakemesi Hukuku, suçluların yargılanması sürecini düzenler.
• Hukuk Muhakemeleri Hukuku, özel hukuk anlaşmazlıklarının çözümü sürecini düzenler.

Devletler Hukuku

• Devletler hukuku, devletler arasındaki ilişkileri düzenler.
• Uluslararası örgütler, devletler tarafından kurulan ve uluslararası işbirliğini amaçlayan kuruluşlardır.
• Uluslararası antlaşmalar, devletler arasında yapılan yazılı anlaşmalardır.
• Devletler hukukunda, devletlerin egemen eşitliği, iç işlerine karışmama, kuvvet kullanma yasağı gibi temel ilkeler geçerlidir.