خانواده انتروباکتریاسه

خانواده انتروباکتریاسه (Enterobacteriaceae)

• بزرگترین خانواده باکتریایی، شامل 29 جنس و صدها گونه می باشد.
• به جز سه جنس Salmonella, Shigella, و Yersinia که همیشه بیماری‌زا هستند، بقیه اعضا بخشی از فلور طبیعی روده و یا عوامل بیماری‌زای فرصت‌طلب می‌باشند.

ویژگی‌های کلی

• شایع‌ترین باکتری‌های فلور طبیعی روده از باکتری‌های هوازی هستند و طیف وسیعی از کربوهیدرات‌ها را تخمیر می‌کنند.
• مهمترین عوامل ایجاد کننده عفونت‌های بیمارستانی هستند.
• به عنوان باسیل‌های گرم منفی روده‌ای، باکتری‌های روده‌ای و کولیفرم نیز شناخته می‌شوند.
• همراه با استافیلوکوک‌ها و استرپتوکوک‌ها، شایع‌ترین باکتری‌های ایجاد‌کننده بیماری هستند.
• طبقه‌بندی بر اساس ویژگی‌های بیوشیمیایی، ساختار آنتی ژنی و آنالیز مولکولی ژنوم انجام می‌شود.
• عامل بیماری‌های مختلف در انسان هستند، از جمله یک سوم باکتریمی‌ها، بیش از 70 درصد عفونت‌های مجاری ادراری (UTI) و بسیاری از عفونت‌های روده‌ای.
• از نظر بیماری‌زایی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

دسته های بیماری زایی

• دسته اول (همیشه بیماری‌زا): Salmonella, Shigella, و Yersinia
• دسته دوم (فلور طبیعی و بیماری‌زای فرصت‌طلب): Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus, Morganella, Enterobacter aerogenes
• دسته سوم (ارگانیسم‌های کومنسال و بیماری‌زا در شرایط خاص): Escherichia coli (در صورتی که ژن‌های بیماری‌زایی را از پلاسمید، باکتریوفاژ یا جزایر پاتوژنیک دریافت کنند).

منشاء باکتری‌ها

• منشاء حیوانی: بیشتر گونه‌های Salmonella و Yersinia
• ناقل انسانی: Shigella و Salmonella typhi
• انتشار درون‌ارگانیسمی در بیماران حساس: Escherichia coli می‌تواند پس از سوراخ شدن روده، از روده به حفره صفاقی انتشار یابد.

مورفولوژی

• باسیل‌های گرم منفی هستند.
• پلی‌مورفیک هستند: در میکروسکوپ اندازه‌ای متفاوت دارند (0.3 تا 1 میکرومتر عرض و 1 تا 6 میکرومتر طول).
• متحرک یا غیر متحرک (بیشتر متحرک به جز Salmonella, Shigella و Yersinia)
• در صورت متحرک بودن، دارای فلاژل‌های پری‌تریش (در تمام سطح باکتری) هستند.
• در هر محیط ساده و بدون نیاز به مکمل‌ها رشد می‌کنند و نیازهای غذایی ساده‌ای دارند.
• در انواع محیط کشت غیرانتخابی (مانند بلاد آگار) و محیط کشت انتخابی مثل مک‌کانکی آگار ( Macconkey agar ) و EMB (ائوزین متیلن بلو) رشد می‌کنند.
• بی هوازی اختیاری (faculative anaerobes) هستند (هم در محیط اکسیژن‌دار و هم در محیط فاقد اکسیژن رشد می‌کنند).
• توانایی تخمیر گلوکز به جای اکسید کردن آن را دارند و اغلب با تولید گاز همراه است (بسته به جنس باکتری).
• کاتالاز مثبت و اکسیداز منفی هستند (به جز Pseudomonas).
• نیترات را به نیتریت احیا می‌کنند.
• برخی از آنها دارای کپسول هستند (کپسول‌دار بودن چندان متداول نیست). مثال: Klebsiella کپسول‌های ضخیمی دارد و دارای کلونی‌های موکوئیدی و موکوس‌مانند (کلونی‌های مرطوب، برجسته، چسبناک) است. Enterobacter ها نیز کپسول دارند ولی کپسول آنها نازک‌تر است (Klebsiella توسط آزمایش تورم کپسولی به وسیله آنتی‌بادی‌های اختصاصی شناسایی می‌شود).
• در محیط عصاره گوشت یا پپتون بدون افزودن کلرید سدیم یا سایر مکمل‌ها رشد می‌کنند.
• 39 تا 59 درصد DNA آنها از C و G درست شده است.
• نمونه Klebsiella در اسلاید شماره 6 نشان داده شده است. در رنگ‌آمیزی گرم، کپسول رنگ نمی‌شود و باید از مرکب چینی استفاده شود.

نکته تشخیصی

• فقدان فعالیت سیتوکروم اکسیداز می‌تواند به عنوان یک ویژگی مهم، به عنوان یک تست ساده و سریع در تشخیص انتروباکتریاسه از دیگر باسیل‌های گرم منفی تخمیرکننده و غیرتخمیرکننده (مثال: ویبریو، سودوموناس) مورد استفاده قرار گیرد.