Karel V en de Bourgondische Macht in de Nederlanden

De Opstand

• De Opstand verwijst naar de conflicten in de Lage Landen tegen de Spaanse koning Filips II
• Deze conflicten waren veroorzaakt door meerdere factoren, waaronder erfopvolging en religieuze twisten.

De Bourgondiërs

• De Bourgondiërs waren scheppers van de Nederlanden.
• Zij hadden grote invloed op de Lage Landen.
• Franse Hertogen vormden een belangrijk onderdeel van de Bourgondiërs met een Europese invloed.
• De Franse koningen waren enigszins bang voor de Bourgondiërs.

Filips van Bourgondië

• Filips de Goede was een belangrijke centrale figuur die streefde naar eenheid en centralisatie van de politiek.
• Hij verplaatste het Hof van Dijon naar Brussel om de eenheid te bevorderen.
• Belangrijke instrumenten in zijn centralisatiepolitiek waren de stadhouders en de Staten-Generaal.
• De belangrijkste recht was veto op nieuwe belastingen, waarbij de verschillende gewesten vertegenwoordigd waren in deze raad.
• Het Hof van Dijon werd verplaats naar Brussel in 1464.

Huwelijkspolitiek

• Bourgondische huwelijken waren strategisch ingezet om hun machtspositie en territorium uit te breiden.
• De huwelijk in 1477 tussen Maria en Maximiliaan zorgde ervoor dat de Bourgondische troon overging naar de Habsburgers.

Bourgondisch bestuur

• De Bourgondiërs probeerden de Lage Landen onder hun controle te brengen via erfenissen en oorlogen.
• Deze gebieden waren sterk verstedelijkt en welvarend, wat de Bourgondiërs aanmoedigde om ze te veroveren.
• De verschillende gewesten behielden echter een grote mate van onafhankelijkheid.
• Het werd steeds moeilijker om de gewesten te onderwerpen door de krachtige standen, die als zelfstandig gezien werden.

Karel V - Wereldleider

• Karel V erfde enorme gebieden en kwam op jonge leeftijd aan de macht.
• Hij bewees slim en efficient in uitbreiden van zijn macht en territorium.
• Karel V was de erfgenaam van veel gebieden, waaronder het Heilige Roomse Rijk en de Lage Landen.

Karels Nederlanden

• Karel V beheerste een groot deel van de Zeventien Nederlanden onder zijn directe autoriteit.

Karel V - Wereldleider

• Karel V was machtig over een uitgebreid wereldrijk.
• Karel V voerde oorlog en veroverde gebieden tussen 1524 en 1543 om de Nederlanden onder zijn macht te brengen, (Utrecht, Oversticht, Friesland, de Ommelanden en Gerle).

Het bestuur

• De Nederlanden (Nederland en België) bestonden uit 17 autonome gebieden.
• Deze gebieden maakten afspraken met Karel V over belastingen en wetten.
• In ruil hiervoor kregen de gewesten specifieke privileges.

Karel als baas

• Karel V was landsheer over alle gewesten, maar benoemde stadhouders als hij er niet aanwezig was.
• Hij gaf de Nederlanden een aanzienlijke mate van zelfbestuur, wat leidde tot een gedecentraliseerde bestuursstructuur.
• Karel V riep vertegenwoordigers van de gewesten samen in de Staten-Generaal om advies.

De Pragmatieke Sanctie

• Karel V maakte in 1549 de Pragmatieke Sanctie af.
• De Zeventien Provincies waren daarin vastgelegd als een ondeelbaar geheel.
• De Nederlanden zouden nooit meer losgekoppeld worden.
• Deze regeling leidde tot een toenemende gecentraliseerde bestuurlijke verandering.

Karel wil de macht

• Karel V wilde de macht centraliseren evenals zijn zoon zoals later duidelijk werd.
• Hij benoemde plaatsvervangers voor zichzelf en riep adviseurs bij elkaar van de verschillende gewesten.
• De gevolgen waren dat de machtsverhoudingen radicaal veranderden, en dat de steden meer onafhankelijk waren.
• Verschillende gewesten stelden zich minder onderworpen door de nieuwe centralisatie.

Geloofstwisten

• Karel V en zijn zoon wilden religieuze eenheid die leidde tot protestantenvervolging.
• Vaders en zoons van de Habsburgers hadden verschillende methodes om protestanten te bestraffen.

Willem van Oranje

• Willem van Oranje hielp Karel, Maar was niet altijd met hem eens.
• Willem van Oranje was katholiek, Maar kon zijn gewetensvrijheid daar niet aan verbinden.
• Hij was geboren in 1533 te Dillenburg en genoot een protestantse opvoeding.
• Willem van Oranje werd stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht, hij was tegen een absolute macht.
• hij was een belangrijke opstandeling

Wie is Willem?

• Willem was geboren in 1533 en kreeg een protestantse opvoeding.
• Hij erfde in 1544 het prinsdom Orange, en werd rijk.
• Karel V wilde hem op zijn hof hebben, maar Willem was tegen de centralisatie.
• Willem was stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht en stond voor vrijheid van geloof en verzet tegen een absolute macht.

Vervolging in de Nederlanden

• Lokale bestuurders moesten vervolginge uitvoeren, op bevel.
• Vanaf het moment dat de plaatselijke machten hun verzet begonnen te organiseren, werden de vervolging op protestanten steeds meer vermeden door de lokale bestuurders.
• Er waren veel protestanten onder de bestuurders.
• Vervolging op protestanten werd veel vermeden, doordat veel lokale bestuurders zelf protestant waren.

Smeekschrift der Edelen

• Lage edelen vroegen Margaretha van Parma om gematigdere godsdienstbeleidsmaatregelen tot stand te brengen.
• Deze werden gematigerd.
• Lage edelen vroegen om godsdienstvrede.
• Karel V en zijn opvolgers zagen bepaalde maatregelen niet zitten, omdat ze zagen dat de geloofswisselingen hun macht aantastte.

Beeldenstorm

• De beeldenstorm was een godsdienstig-politieke opstand in de Nederlanden.
• Het was een krachtige reactie op de godsdienstige vervolgingen en op de centralisatiepolitiek.
• Lokale bestuurders lapten de verordeningen op de vervolgingen aan hun laars.

Tijd voor een Opstand

• De Oorzaken van de Opstand: Streef naar centralisatie.
• De Oplegging van de RK godsdienst.
• Het Strikte beleid van Filips II
• Economische crisis.
• De Aanleiding van de Opstand: De Beeldenstorm (1566).
• De landvoogdes probeerde de orde te herstellen maar het plan faalde.
• De Hertog van Alva arriveerde.

Filips' harde lijn

• Filips II, in reactie op de gebeurtenissen, nam een strenge standpunt in.
• Hij wilde de macht centraliseren en de religieuze uniformiteit handhaven.
• De Nederlandse edelen vroegen om godsdienstvrede.
• Deze vraag werd niet opgevolgd en er volgden nog meer problemen als gevolg van Filips' harde lijn.

IJzeren Hertog

• Don Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel (de IJzeren Hertog) leidt een repressief beleid.
• De Raad van Beroerten (een speciale rechtbank) is ingesteld om de oppositie te bestraffen.
• De hertog van Alva, een streng leider, was in 1567 naar de Lage Landen gestuurd.

De strijd

• In eerste instantie vluchtte adel en burgers voor de Spaanse troepen.
• Tegen de zin van het beleid van Willem van Oranje werden veel steden en gewesten in opstand gebracht.
• Het verzet werd aangevoerd door Willem van Oranje en zijn broers.
• De Geuzen steunden ook Willem van Oranje in zijn verzet tegen de Spaanse troepen.

De Opstand groeit

• De verovering van Den Briel was veroverd door watergeuzen, en was een belangrijke gebeurtenis in de groei van de Nederlandse Opstand, gesteund door Willem van Oranje.
• Spaanse troepen probeerden de steden te heroveren, maar hadden niet veel succes.
• Veel gewesten sloten zich aan bij de opstand door de moedige daden van de watergeuzen die de stad Den Briel veroverden.
• De pacificatie van Gent was belangrijk voor de verdere eenwording van de Nederlanden.

Twisten tussen de Lage Landen

• Het verbond tussen de gewesten was niet stevig, een van de grootste verdeeldheden was de godsdienstige.
• Willem I is niet in slagen om de katholieken en protestanten te verenigen.
• De Unie van Atrecht en de Unie van Utrecht beogen een eenheid tussen de gewesten die weerstanden bieden aan de Spaanse koning.

De strijd gaat door

• Willem van Oranje probeerde de gewesten te verenigen bij de hertog van Anjou, met weinig resultaat.
• De Fransen werden gezien als een natuurlijk tegenstander van Spanje.
• Willem van Oranje hield vol en probeerde verschillende coalitie te vormen.
• Willem van Oranje werd vermoord in 1584.

De moord op Willem

• De moord op Willem van Oranje was een belangrijk moment in de Nederlandse Opstand.
• De moordenaar werd gepakt en ter dood veroordeeld.

De Opstand houdt stand

• De hertog van Parma had successen in de Lage Landen.
• Maar had sterke tegenstanders.
• Staten-Generaal bleef de leiding houden.
• Filips II had meer oorlogen op de weg en de gewesten in de Lage Landen hadden het goede water.

Maurits

• Frederik Hendrik, halfbroer van Maurits leidde na 1625 het leger in de Republiek.
• Maurits was verantwoordelijk voor het leger, de vloot en veel steden.
• Maurits leidde aanvallende oorlogen tegen de Spanjaarden.
• Maurits was een briljante leider en zijn succesvolle campagnes versterkten de onafhankelijkheid van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Johan van Oldenbarnevelt

• Johan van Oldenbarnevelt was raadspensionaris.
• Hij was een belangrijke adviseur en supporter van Maurits tijdens zijn leger campagnes.
• Hij gaf politiek, juridische en financiële advies.
• Oldenbarnevelt speelde een cruciale rol in het opstellen van de Republiek der Verenigde Nederlanden.

De strijd om de Nederlanden

• De veroveringen van Parma tussen 1579-1588.
• De veroveringen Maurits en Willem Lodewijk tussen 1588-1598.
• Twee periodes die de strijd van de Nederlanden laten zien.

Jo & Mau

• Maurits en Oldenbarnevelt versterkten elkaar in hun kwaliteiten.
• Maurits leidde succesvolle oorlogen.
• Oldenbarnevelt creëerde steun in Europa.
• De Republiek groeide.

Wapenstilstand

• Er kwam wapenstilstand in 1609.
• Spanje had geldnood.
• Maurits wilde doorvechten.

Twaalfjarig Bestand

• In 1609 werd tussen Spanje en de Republiek een wapenstilstand ingesteld
• Twaalfjarig Bestand van hoge betekenis voor de Republiek der Verenigde Nederlanden.
• Spanje had geld problemen.
• Nederlanders ontwikkelden meer banden die tot voordeel werden.

Einde van de Opstand

• Frederik Hendrik, halfbroer van Maurits, leidde het leger.
• Veel gebieden werden veroverd.
• De Republiek werd een zelfstandige staat.
• Vrede van Munster in 1648.

Test jouw kennis over de strategieën van de Bourgondiërs en de rol van Karel V in de Nederlanden. Ontdek ook de invloed van belangrijke figuren zoals Filips de Schone en Johan van Oldenbarnevelt. Dit quiz behandelt de politieke en militaire geschiedenis van deze periode.