Podcast
Questions and Answers
Które z poniższych substancji są przykładami związków nieorganicznych działających rakotwórczo?
Które z poniższych substancji są przykładami związków nieorganicznych działających rakotwórczo?
Który z poniższych czynników nie jest bezpośrednim kancerogenem genotoksycznym?
Który z poniższych czynników nie jest bezpośrednim kancerogenem genotoksycznym?
Który z poniższych związków jest uważany za promotor raka?
Który z poniższych związków jest uważany za promotor raka?
Jak działają kancerogeny genotoksyczne pośrednie?
Jak działają kancerogeny genotoksyczne pośrednie?
Signup and view all the answers
Który z wymienionych czynników nie jest uważany za czynnik genotoksyczny?
Który z wymienionych czynników nie jest uważany za czynnik genotoksyczny?
Signup and view all the answers
W jaki sposób związki alkilujące oddziałują z DNA?
W jaki sposób związki alkilujące oddziałują z DNA?
Signup and view all the answers
Jaki jest mechanizm działania rakotwórczego benzo[a]pirenu?
Jaki jest mechanizm działania rakotwórczego benzo[a]pirenu?
Signup and view all the answers
Który z poniższych przykładów nie jest przykładami interkalacji?
Który z poniższych przykładów nie jest przykładami interkalacji?
Signup and view all the answers
Jakie etapy składają się na proces kancerogenezy?
Jakie etapy składają się na proces kancerogenezy?
Signup and view all the answers
Co charakteryzuje fazę inicjacji w procesie kancerogenezy?
Co charakteryzuje fazę inicjacji w procesie kancerogenezy?
Signup and view all the answers
Jakie zaburzenia występują w fazie promocji kancerogenezy?
Jakie zaburzenia występują w fazie promocji kancerogenezy?
Signup and view all the answers
Jakie są skutki fazy progresji kancerogenezy?
Jakie są skutki fazy progresji kancerogenezy?
Signup and view all the answers
Jakie substancje zaliczamy do kancerogenów?
Jakie substancje zaliczamy do kancerogenów?
Signup and view all the answers
Jakie działania teratogenne mogą powodować aminopteryna i metotreksat?
Jakie działania teratogenne mogą powodować aminopteryna i metotreksat?
Signup and view all the answers
Który z poniższych leków ma udowodnione działanie teratogenne, które wpływa na małpę, i jest najbardziej podobny do działania u ludzi?
Który z poniższych leków ma udowodnione działanie teratogenne, które wpływa na małpę, i jest najbardziej podobny do działania u ludzi?
Signup and view all the answers
Jakie są główne zwierzęta używane do badania działania teratogennego leków?
Jakie są główne zwierzęta używane do badania działania teratogennego leków?
Signup and view all the answers
Jaki efekt uboczny mogą wywołać NLPZ w czasie ciąży?
Jaki efekt uboczny mogą wywołać NLPZ w czasie ciąży?
Signup and view all the answers
Która z poniższych substancji jest znana z wywoływania wad cewy nerwowej?
Która z poniższych substancji jest znana z wywoływania wad cewy nerwowej?
Signup and view all the answers
Jakie dawki są zazwyczaj używane do oceny działania teratogennego?
Jakie dawki są zazwyczaj używane do oceny działania teratogennego?
Signup and view all the answers
Jakie działanie może mieć cyklofosfamid na noworodki?
Jakie działanie może mieć cyklofosfamid na noworodki?
Signup and view all the answers
Co może wywołać talidomid u płodu?
Co może wywołać talidomid u płodu?
Signup and view all the answers
Jak długo trwają standardowe badania na zwierzętach w ocenie rakotwórczości?
Jak długo trwają standardowe badania na zwierzętach w ocenie rakotwórczości?
Signup and view all the answers
Jakie zwierzęta są najczęściej wykorzystywane w badaniach nad działaniem rakotwórczym?
Jakie zwierzęta są najczęściej wykorzystywane w badaniach nad działaniem rakotwórczym?
Signup and view all the answers
Co jest uważane za kluczowe w badaniach nad substancjami rakotwórczymi?
Co jest uważane za kluczowe w badaniach nad substancjami rakotwórczymi?
Signup and view all the answers
Jakie są wymagania dotyczące grup kontrolnych w badaniach na zwierzętach?
Jakie są wymagania dotyczące grup kontrolnych w badaniach na zwierzętach?
Signup and view all the answers
Jakie jest kryterium klasyfikacji mieszaniny jako rakotwórczej?
Jakie jest kryterium klasyfikacji mieszaniny jako rakotwórczej?
Signup and view all the answers
Jakie działanie mogą wywoływać substancje rakotwórcze w zależności od gatunku zwierzęcia?
Jakie działanie mogą wywoływać substancje rakotwórcze w zależności od gatunku zwierzęcia?
Signup and view all the answers
Co jest wymagane w przypadku badań dotyczących substancji z nieznanym działaniem?
Co jest wymagane w przypadku badań dotyczących substancji z nieznanym działaniem?
Signup and view all the answers
Jakie działania mutagenne mogą być związane z substancjami rakotwórczymi?
Jakie działania mutagenne mogą być związane z substancjami rakotwórczymi?
Signup and view all the answers
Co nie jest krytycznym elementem w badaniach nad działaniem rakotwórczym?
Co nie jest krytycznym elementem w badaniach nad działaniem rakotwórczym?
Signup and view all the answers
Która grupa kancerogenów jest uznawana za pewne czynniki rakotwórcze dla ludzi?
Która grupa kancerogenów jest uznawana za pewne czynniki rakotwórcze dla ludzi?
Signup and view all the answers
Jakie są różnice między promotorami a inicjatorami kancerogenezy?
Jakie są różnice między promotorami a inicjatorami kancerogenezy?
Signup and view all the answers
Co to jest pełny kancerogen?
Co to jest pełny kancerogen?
Signup and view all the answers
Jakie czynniki są klasyfikowane jako kancerogeny w grupie 2A?
Jakie czynniki są klasyfikowane jako kancerogeny w grupie 2A?
Signup and view all the answers
Czym są kokancerogeny?
Czym są kokancerogeny?
Signup and view all the answers
Jakie są cechy kancerogenów w grupie 3?
Jakie są cechy kancerogenów w grupie 3?
Signup and view all the answers
Która z poniższych substancji jest przykładem promoterów kancerogenezy?
Która z poniższych substancji jest przykładem promoterów kancerogenezy?
Signup and view all the answers
Co jest prawdziwe dla grupy 4 kancerogenów?
Co jest prawdziwe dla grupy 4 kancerogenów?
Signup and view all the answers
W jaki sposób pochodne kamptotecyny (np. irynotekan, topotekan) działają jako cytostatyki?
W jaki sposób pochodne kamptotecyny (np. irynotekan, topotekan) działają jako cytostatyki?
Signup and view all the answers
Co to jest fotodimeryzacja pirymidyny?
Co to jest fotodimeryzacja pirymidyny?
Signup and view all the answers
Jaka jest główna cecha charakterystyczna zmian epigenetycznych?
Jaka jest główna cecha charakterystyczna zmian epigenetycznych?
Signup and view all the answers
Które z wymienionych czynników NIE są przykładami czynników epigenetycznych?
Które z wymienionych czynników NIE są przykładami czynników epigenetycznych?
Signup and view all the answers
W jaki sposób substancje epigenetyczne wpływają na ekspresję genów?
W jaki sposób substancje epigenetyczne wpływają na ekspresję genów?
Signup and view all the answers
Który z obszarów DNA jest szczególnie wrażliwy na metylację podczas zmian epigenetycznych?
Który z obszarów DNA jest szczególnie wrażliwy na metylację podczas zmian epigenetycznych?
Signup and view all the answers
Które z następujących substancji NIE są przykładami kancerogenów epigenetycznych?
Które z następujących substancji NIE są przykładami kancerogenów epigenetycznych?
Signup and view all the answers
Które z wymienionych substancji są promotorami w kontekście kancerogenezy?
Które z wymienionych substancji są promotorami w kontekście kancerogenezy?
Signup and view all the answers
Flashcards
Chinina
Chinina
Alkaloid stosowany jako lek przeciw malarii.
Aminopteryna
Aminopteryna
Antagonista kwasu foliowego, stosowany w chemioterapii, o właściwościach immunosupresyjnych.
Kortyzon
Kortyzon
Hormon wywołujący rozszczepienie podniebienia u myszy i królików.
Teratogenność
Teratogenność
Signup and view all the flashcards
Leki teratogenne
Leki teratogenne
Signup and view all the flashcards
Zarządzanie badaniami
Zarządzanie badaniami
Signup and view all the flashcards
Talidomid
Talidomid
Signup and view all the flashcards
Ocena teratogenna
Ocena teratogenna
Signup and view all the flashcards
Kancerogeneza
Kancerogeneza
Signup and view all the flashcards
Faza inicjacji
Faza inicjacji
Signup and view all the flashcards
Faza promocji
Faza promocji
Signup and view all the flashcards
Faza progresji
Faza progresji
Signup and view all the flashcards
Kancerogeny
Kancerogeny
Signup and view all the flashcards
Ocena działania rakotwórczego
Ocena działania rakotwórczego
Signup and view all the flashcards
Badania na zwierzętach
Badania na zwierzętach
Signup and view all the flashcards
Mutageny
Mutageny
Signup and view all the flashcards
Czas badania
Czas badania
Signup and view all the flashcards
Poziomy dawkowania
Poziomy dawkowania
Signup and view all the flashcards
Klasyfikacja zagrożeń
Klasyfikacja zagrożeń
Signup and view all the flashcards
Mieszaniny rakotwórcze
Mieszaniny rakotwórcze
Signup and view all the flashcards
Działanie embriotoksyczne
Działanie embriotoksyczne
Signup and view all the flashcards
Ocena zdrowia zwierząt
Ocena zdrowia zwierząt
Signup and view all the flashcards
Badania histopatologiczne
Badania histopatologiczne
Signup and view all the flashcards
Grupa 1 (IARC)
Grupa 1 (IARC)
Signup and view all the flashcards
Grupa 2A (IARC)
Grupa 2A (IARC)
Signup and view all the flashcards
Grupa 2B (IARC)
Grupa 2B (IARC)
Signup and view all the flashcards
Grupa 3 (IARC)
Grupa 3 (IARC)
Signup and view all the flashcards
Inicjatory kancerogenezy
Inicjatory kancerogenezy
Signup and view all the flashcards
Promotory kancerogenezy
Promotory kancerogenezy
Signup and view all the flashcards
Pełny kancerogen
Pełny kancerogen
Signup and view all the flashcards
Kokancerogen
Kokancerogen
Signup and view all the flashcards
Trójpierścieniowe związki aromatyczne
Trójpierścieniowe związki aromatyczne
Signup and view all the flashcards
Rozplecenie podwójnej nici DNA
Rozplecenie podwójnej nici DNA
Signup and view all the flashcards
Dimeryzacja
Dimeryzacja
Signup and view all the flashcards
Mechanizmy epigenetyczne
Mechanizmy epigenetyczne
Signup and view all the flashcards
Czynniki epigenetyczne
Czynniki epigenetyczne
Signup and view all the flashcards
Zaburzenia metylacji CpG
Zaburzenia metylacji CpG
Signup and view all the flashcards
Kancerogeny epigenetyczne
Kancerogeny epigenetyczne
Signup and view all the flashcards
Metody epigenetyczne
Metody epigenetyczne
Signup and view all the flashcards
Czynniki genotoksyczne
Czynniki genotoksyczne
Signup and view all the flashcards
Kancerogeny genotoksyczne bezpośrednie
Kancerogeny genotoksyczne bezpośrednie
Signup and view all the flashcards
Kancerogeny genotoksyczne pośrednie
Kancerogeny genotoksyczne pośrednie
Signup and view all the flashcards
Aflatoksyny
Aflatoksyny
Signup and view all the flashcards
Interkalacja
Interkalacja
Signup and view all the flashcards
WWA
WWA
Signup and view all the flashcards
Nitrozoaminy
Nitrozoaminy
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Toksykochemia - Efekty Działania Ksenobiotyków
- Przedmiotem zajęć jest toksykochemia, obejmująca odległe efekty działania toksycznych ksenobiotyków, chemiczną kancerogenezę (działanie mutagenne, rakotwórcze, teratogenne, embriotoksyczne).
- Materiały chronione prawem autorskim.
- Rok akademicki 2024/2025.
Odległe Efekty Działania Ksenobiotyków
- Zestawienie różnych rodzajów odległych efektów działania ksenobiotyków w formie trójkątnego diagramu.
- Mutacje.
- Genotoksyczność.
- Rakotwórczość.
- Embriotoksyczność.
- Teratogenność.
Czynniki Kancerogenne
- Ksenobiotyki, które powodują zmiany metabolizmu i procesów różnicowania komórek, poprzez działania genotoksyczne i epigenetyczne.
- Działanie genotoksyczne: zdolność do wywoływania efektów toksycznych – szkodliwe zmiany dziedziczne DNA.
- Działanie epigenetyczne: działanie uszkadzające DNA komórek.
Chemikalia Mutagene
- Znaczące związki alkilujące (iperyt).
- Analogi puryn i pirymidynów (np. 5-bromouracyl).
- Barwniki akrydynowe (np. oranż akrylowy).
- Niektóre pestycydy (np. ZIRAN).
- Pochodne antrachinonu (np. emodyna).
- Kwas azotowy.
- Hydroksyloamina.
- Alkaloidy (np. kolchicyna).
- Niektóre NLPZ (np. piramidon).
- Hormony steroidowe.
Badanie Mutacji Punktowych - Test Amesa
- Przygotowanie szczepów bakterii Salmonella typhimurium pozbawionych zdolności syntezy histydyny.
- Dodanie ksenobiotyku – mutagene.
- Obserwacja powrotu zdolności syntezy histydyny (kolonie rewertantów).
- Liczba kolonii rewertantów wskazuje na moc działania mutagennego.
Badanie Aberracji Chromosomowych
- Cytogenetyczne badanie szpiku kostnego u ssaków.
- Ocena wzrostu liczby polichromatycznych erytrocytów z mikrojądrami.
- Indukowanie dominującej mutacji letalnej przez ekspozycję zwierząt i obserwacja żywych i martwych płodów.
Badanie Uszkodzenia DNA
- Badanie uszkodzenia DNA i naprawy/nieplanowanej syntezy DNA w komórkach ssakowych in vitro.
- Enzymtywiczna naprawa DNA.
- Powoduje usunięcie uszkodzonej części i syntezę nowego łańcucha DNA.
- Zastosowanie znakowania trytem 3H-tymidyny do DNA komórek ssaków.
- Wymiana chromatyd siostrzanych in vitro w komórkach ssaków.
- Wykrywanie wzajemnej wymiany DNA między dwoma chromatydami siostrzanymi podwajającego się chromosomu.
Ocena Działania Rakotwórczego
- Ocena zależności między częstością występowania nowotworów a obecnością substancji rakotwórczej w środowisku (wyniki po czasie).
- Wyniki badań laboratoryjnych na zwierzętach (długi okres eksperymentów i wysokie koszty).
- Większość związków rakotwórczych jest jednocześnie mutagenami.
- Badanie in vitro nie wystarcza, konieczne badania na zwierzętach (myszy, szczury, chomiki).
Substancje Nowe - Działanie Rakotwórcze
- Badanie na 2 gatunkach zwierząt (18 miesięcy – myszy/chomiki i 2 lata – szczury): ocena wielokrotnego podawania lub jednorazowej dawki substancji i obserwacja powstawania nowotworu.
- Badania na dużych grupach zwierząt.
- Utrzymywanie równowagi w grupach kontrolnych.
Ocena Działania Teratogennego
- Wpływ substancji chemicznych lub leków na normalne rozmnażanie oraz funkcje seksualne i płodność u dorosłych.
- Badania na zwierzętach (szczury, króliki, myszy – działanie w dużym stopniu zależne od gatunku).
- Dobór samic - samice młode, ale dojrzałe płciowo.
- Poziomy dawkowania (1/250, 1/50 i 1/5 LD50).
- Obserwacja zwierząt przez minimum 28 dni i 24 miesiące.
Toksyczność Rozwojowa
- Toksyczność rozwojowa: wyraźna zależność dawki - odpowiedź, zależność okresu narażenia - działanie, podejście progowe, reakcje niepożądane poniżej dawki progowej zostaną wyeliminowane skutecznie.
- Badania na zwierzętach (witamina A, aminopteryna, kofeina, androgeny, estrogeny).
- Podawanie substancji chemicznych z karmą/wodą/dożołądkowo w czasie organogenezy.
- Obserwacja liczby, płci, oraz masy ciała płodów, wady morfologiczne i deformacje szkieletu.
4 Grupy Związków Teratogennych
- Cytotoksyczne (np. związki alkilowe i związki nowotworowe).
- Wpływające na różnicowanie (np. talidomid).
- Nieswoiste (np. chloramfenikol).
- Zaburzające homeostazę (np. błękit tryptanu, hydroksylomocznik)
Podział Kancerogenów
- Działanie kancerogenne dzieli się na:
- Substancje o udowodnionym działaniu kancerogennym dla ludzi (dane z badań z udziałem ludzi)
- Substancje o prawdopodobnym działaniu kancerogennym dla ludzi (dane z badań na zwierzętach)
Klasyfikacja IARC
- Grupa 1 - Substancje kancerogenne dla ludzi.
- Grupa 2A - Substancje prawdopodobnie kancerogenne dla ludzi.
- Grupa 2B - Substancje ewentualnie kancerogenne dla ludzi.
- Grupa 3 - Substancje nieklasyfikowane pod względem kancerogenności.
- Grupa 4 - Substancje prawdopodobnie niekancerogenne dla ludzi.
Mechanizmy Genotoksyczne
- Kancerogeny genotoksyczne - bezpośrednie oddziaływanie z DNA przed biotransformacją, pośrednie - oddziaływanie z DNA po biotransformacji do aktywnych metabolitów.
Czynniki Genotoksyczne
- WWA, związki alkilujące, aminy i amidy aromatyczne, działanie kancerogenne przez interkalację i rozerwanie/rozplecenie podwójnej nici DNA.
Mechanizmy Epigenetyczne
- Zmiana ekspresji genów, np. poprzez metylację DNA, modyfikację histonów i ekspresję miRNA.
- Czynniki środowiskowe, metale, immunosuopresory, promotory.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Ten quiz sprawdzi Twoją wiedzę na temat kancerogenów, ich typów oraz mechanizmów działania. Odpowiesz na pytania dotyczące substancji rakotwórczych, etapów kancerogenezy oraz różnic między czynnikami genotoksycznymi. Sprawdź, ile wiesz na temat tej ważnej tematyki zdrowotnej!