Kan Bilgisi: Eritrosit ve Hemoglobin

Kanın Bileşimi ve Özellikleri

• Kan, sıvı bir dokudur.
• Kanın ara maddesi sıvıdır.
• Oksijen miktarına göre açık veya koyu kırmızı renktedir.
• Tuzlu, hafif metalik tadı ve aminoasitlerden kaynaklı kendine özgü bir kokusu vardır.
• Suya göre akışkanlığı 3-5 kat daha azdır.
• Toplam kan hacminin %80'i sistemik, %20'si pulmoner dolaşımdadır.

Kanın Görevleri

• Dokulara O2 taşır, dokulardan CO2 alır.
• Vücuttaki farklı maddeleri (üre, kreatinin, ürik asit, metabolitler, hormonlar, nörotransmitterler, enzimler, kofaktörler, antikorlar, asit-bazlar, lipitler, mineraller) taşır.
• Fizyolojik koşullarda oluşan yüksek ısının dokulara zarar vermeden organizmaya taşınmasını sağlar.
• Proteinler, asit-baz tamponu görevi görür.
• Damarlar ve interstisyel sıvı arasında madde alışverişini sağlar, su-tuz dengesini korur.
• Bağışıklık sisteminde lökositlerin görevi vardır.
• Pıhtılaşma faktörleri ile kanamanın durdurulması görevini yapar.

Kanın Bileşenleri

• Plazma: Kanın sıvı kısmıdır.

  • Açık sarı renktedir ve bulanıktır.
  • Vücutta yaklaşık 3-3,5 litre kan plazmadır.
  • Plazma ozmolaritesi 290-300 mOzm/l'dir.
  • Plazma, ile eşdeğer ozmolariteye sahipse izotonik, plazmadan yüksek ozmolariteye sahipse hipertonik, plazmadan düşük ozmolariteye sahipse hipotoniktir.

• Hücresel elemanlar:

  • Eritrositler (alyuvarlar)
  • Lökositler (akyuvarlar)
  • Trombositler (kan pulcukları)

• Gazlar: O2, CO2 ve Azotlu atıklar

• Eser elementler ve vitaminler

• Organik moleküller: Lipidler, glikoz, proteinler, A. asitler

• İyonlar

• Su

Pıhtılaşma

• Normal şartlarda bir savunma mekanizmasıdır.
• Kanın pıhtılaşmasına neden olan ve olayı sağlayan maddeler koagülan olarak adlandırılır.
• Pıhtılaşmayı önleyen maddeler ise antikoagülanlardır.
• Koagülasyonu engelleyen maddeler arasında Heparin, EDTA, sodyum sitrat, potasyum sitrat vardır

Kanın Şekilli Elemanları

• Kırmızı kan hücreleri (Eritrositler): Oksijen taşımakla görevlidir.
• Beyaz kan hücreleri (Lökositler): Bağışıklık sisteminde rol oynar. Farklı tiplerde lökosit vardır (nötrofiller, lenfositler, monositler, eozinofiller, bazofiller)
• Kan pulcukları (Trombositler): Kan pıhtılaşmasında önemli rol oynar.

Eritrositler

• Kadınlarda yaklaşık 4.8 milyon, erkeklerde 5.4 milyon/ mm³'tür.
• Ortalama çapı yaklaşık 7.8 μm'dir.
• İçi bikonkav bir disk şeklindedir.
• Önemli özellikleri arasında hemoglobin (Hb) taşımalarıdır.
• Çekirdeği ve mitokondrileri yoktur.

Hemopoez (Kan Oluşumu)

• Kemik iliğinde gerçekleşir.
• Eritrositler, lökositler ve trombositler gibi kan hücrelerinin gelişimini içerir.

Anemi

• Kandaki eritrosit miktarının veya eritrositlerdeki hemoglobin miktarının normal değerlerin altına düşmesi durumudur.

Polisitemi

• Kandaki eritrosit sayısının olağan seviyelerin üzerine çıkmasıdır.
• Fizyolojik ve patolojik olmak üzere iki farklı türü vardır

İnflamasyon

• Doğa direnç mekanizmasıdır.
• Bakteri, travma, kimyasal maddeler, sıcaklık gibi etkenlere vücut tepkisidir.
• Kan damarlarında vazodilatasyon ile yerel kan akımının artışı, kapiller geçirgenliğin artışı, interstisyel aralıktaki sıvının artması sızıntısı, lökositlerin dokuya göçü, doku hücrelerinin şişmesi gibi olaylar görülür.

Kan pıhtılaşması

• Kanın damar dışına çıkmasını önleyen bir mekanizmadır.
• Pıhtılaşma prosesini etkileyen çeşitli faktörler vardır (prokoagülan ve antikoagülan).
• İntrinsik ve ekstrensek yolak olmak üzere iki ana yolağı vardır.

Kan Grupları

• ABO sistemi ve Rh sistemi en önemli kan gruplarındandır.
• ABO kan grupları, eritrosit yüzeyindeki antijenlere göre belirlenir.
• Rh kan grupları, eritrositlerdeki Rh antijenlerinin varlığına veya yokluğuna göre belirlenir.

Kan Uyuşmazlığı (Eritroblastozis Fötalis)

• Anne ve bebek arasında Rh faktörü uyumsuzluğu nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır.
• Rh-negatif anne ve Rh-pozitif bebekte görülebilir.

Trombositler (Kan Pulcukları)

• Kan pıhtılaşmasında rol oynarlar.
• Kemik iliğinde megakaryositlerden üretilir.
• Normal değer aralığı 150.000-400.000/ mm³'tür.

Lökositler (Beyaz Kan Hücreleri)

• Savunma sisteminde rol oynarlar.
• Kemik iliğinde üretilir.
• Çeşitli lökosit tipi mevcuttur.