Kamu Maliyesi: Devlet, Harcamalar ve Gelirler

Kamu Maliyesine Giriş

• Kamu maliyesi; kamu harcamaları, gelirleri, borçlanma, bütçe, maliye politikası ve mali hukuk şeklinde sınıflandırılır.

• Kamu harcamaları, devletin toplumsal ihtiyaçları karşılama giderleridir.

• Kamu gelirleri, devletin harcamalarını finanse etmek için topladığı kaynaklardır.

• Harcama ve gelir arasındaki fark borçlanma ile kapatılır.

• Bütçe, devletin yıllık gelir, gider, borçlanma ve faiz ödemelerini gösteren mali bilançosudur.

• Maliye politikası, hükümetin araçlarla ekonomiyi istikrara kavuşturma, gelir dağılımını düzenleme ve kalkınma çabasıdır.

• Mali hukuk, devletin gelir ve harcamalarını hukuki açıdan inceler ve kamu hukuku içinde yer alır.

• Devletin gelir toplama ve harcama yetkisi kanunlarla belirlenir.

• Mali hukuk, gelir toplama ve harcama süreçlerinde sorumluları tanımlar, kaynak kullanımını denetler ve yasalara aykırı davranışlara karşı cezai yaptırımlar uygular.

Devlet Kavramı

• İnsan ihtiyaçları bireysel (yeme, içme, barınma) ve toplumsal (eğitim, sağlık, güvenlik) olarak ikiye ayrılır.
• Toplumsal ihtiyaçların karşılanmaması kargaşaya yol açar, bu yüzden organize bir güç gereklidir.
• Bu güç günümüzde devlet olarak adlandırılır.
• Devlet, bir toplumun sürekliliği için gereklidir.
• Ülke savunması, hukuk sistemi, yardıma muhtaç kişilerin desteklenmesi devlet olmadan zordur.
• Temel ihtiyaçlar (karayolu, eğitim, sosyal güvenlik) ve büyük finansman gerektiren hizmetler (sağlık, yükseköğretim, bakım evleri) devlet olmadan karşılanamaz.
• Devlet, toplumsal ihtiyaçları karşılar, düzeni ve istikrarı sağlar.
• Devletin amacı toplumun refahını artırmaktır ve yasalar koyup uygular.

Kamu Maliyesinin Gelişimi

• Kamu maliyesinin gelişimi, toplumsal ihtiyaçların artması ve bunların karşılanma ihtiyacından doğmuştur.
• Devlet bütçeleri genişlemiş, kamu harcamaları ve gelirleri piyasada büyük bir yer tutmuştur.
• Başlangıçta küçük bütçeler ve imece usulü varken, zamanla gönüllü bağışlar yerine zorunlu vergiler gelmiştir.
• Vergilerin tahsilatında, paranın gelişimiyle birlikte değişimler yaşanmıştır.
• İlk çağlarda para olmadığı için hizmetler karşılığında bedeni (askerlik, altyapı işleri) ve ayni (tarım ürünleri, hayvanlar) vergiler alınıyordu.
• İlk çağdaki kamu hizmetleri savunma, adalet, dini yapılar ve sağlık hizmetleriydi.
• Orta çağda vergiler hem ayni hem de parasal olarak toplanmaya başlanmış ve gelirler düzenli hale gelmiştir.
• Tarım ve mülk gelirleri kamu gelirlerinde ilk sıradaydı.
• Kamu harcamaları kralın isteklerine göre belirlenirdi, çünkü parlamento yoktu.
• Yeni çağda vergi tahsil yöntemleri değişti, ayni ekonomiden nakdi ekonomiye geçildi.
• İktisadi görüşler mali konularda daha fazla etkili oldu ve kamu gelir giderleri üzerine rasyonel yaklaşımlar gelişti.
• İktisadi ve mali sorunların çözümünde bilimsel düşünce öne çıktı.
• Halkın mali konularda söz hakkı arttı.
• Sanayi devrimi kamu maliyesinde büyük bir değişime yol açtı, kitle üretimi arttı ve kamu maliyesinin hacmi büyüdü.