Kahulugan at Kasaysayan ng Wika

Kahulugan ng Wika

• Ang wika ay mahalagang instrumento ng komunikasyon na binubuo ng makabuluhang tunog, simbolo, at patakaran.
• Ang salitang "wika" ay mula sa Latin na "lingua," na nangangahulugang "dila" at "wika" o "lingwahe."

Mga Pahayag Tungkol sa Wika

• Ayon kay Henry Allan Gleason Jr.: Ang wika ay isang sistema ng mga tunog na isinaayos ng mga tao sa isang kultura.
• Ayon naman kina Paz, Hernandez, Paneyra: Ang wika ay tulay para ipahayag ang mga pangangailangan at mithiin.
• Inihalintulad ni Charles Darwin ang wika sa isang sining, tulad ng paggawa ng serbesa o pagbebake ng cake.

Kasaysayan ng Wikang Pambansa

• Noong 1934, tinalakay sa Kumbensiyong Konstitusyunal ang pagpili ng wikang pambansa.
• Noong 1935, binigyan ng Artikulo XIV, Seksiyon 3 ng Saligang Batas ng 1935 ang daan para magkaroon ng batayang wikang pambansa sa Pilipinas.
• Noong 1937, idineklara ni Pangulong Quezon ang Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa.
• Noong 1940, nagsimula ang pagtuturo ng wikang pambansa sa mga paaralan.
• Noong 1946, naging opisyal na wika ang Tagalog at Ingles dahil sa Batas Komonwelt Bilang 570.
• Noong 1972, binago ang wikang pambansa bilang "Filipino" sa bagong Saligang Batas noong 1973.
• Noong 1987, pinagtibay ang Filipino bilang wikang pambansa sa Saligang Batas ng 1987.

Wikang Opisyal at Wikang Panturo

• Ayon kay Virgilio Almario, ang wikang opisyal ay ginagamit sa mga opisyal na komunikasyon ng pamahalaan, habang ang wikang panturo ay ginagamit sa edukasyon.
• Sa ilalim ng K to 12 Curriculum, ginagamit ang Mother Tongue o unang wika ng mga mag-aaral mula Kindergarten hanggang Grade 3 sa ilalim ng MTB-MLE (Mother Tongue-Based Multi-Lingual Education).
• Ang paggamit ng wika ng tahanan ay nakatutulong sa mas mabilis na pagkatuto ng mga bata sa pangalawa at ikatlong wika (Filipino at Ingles).

Unang Wika, Pangalawang Wika, at Iba Pa

• Ang unang wika ay ang wikang kinagisnan mula pagkabata, tinatawag ding mother tongue o L1.
• Karaniwang natututo ang bata ng pangalawang wika (L2) mula sa kanilang kapaligiran.
• Ikaapat na wika (L3) ang natututo ng bata mula sa mas malawak na pakikipag-ugnayan.
• Ang monolingguwalismo ay ang paggamit ng iisang wika sa isang bansa, tulad ng sa Japan.
• Sa Pilipinas, mas angkop ang multilingguwalismo dahil maraming wika at diyalekto.
• Ang bilingguwalismo ay ang kakayahan ng isang tao na gumamit ng dalawang wika nang mahusay.
• Ayon kay Bloomfield, ang perpektong bilingguwal ay may kakayahang gumamit ng dalawang wika na parang ito ang kanilang mother tongue.
• Ayon naman kay Macnamara, ang bilingguwal ay may sapat na kasanayan sa pakikinig, pagsasalita, pagbasa, o pagsulat sa ikalawang wika.
• Makikita ang bilingguwalismo sa Wikang Panturo sa Artikulo 15 Seksiyon 2 at 3 ng Saligang Batas ng 1973, kung saan ang Filipino at Ingles ay mga wikang opisyal ng Pilipinas.
• Ang multilingguwalismo ay nagpapalakas sa kakayahan ng mga Pilipino na makapagsalita ng maraming wika.
• Sa ilalim ng MTB-MLE (Mother Tongue-Based Multilingual Education), ginagamit ang unang wika ng bata sa pagtuturo sa mga unang taon ng pag-aaral.
• Ang Filipino at Ingles ay itinuturo rin bilang mga hiwalay na asignatura mula elementarya hanggang kolehiyo.
• Ang paggamit ng maraming wika sa edukasyon ay nagpapalakas sa pagkatuto ng mga mag-aaral.

Heterogenous at Homogenous na Wika

• Walang wika ang maituturing na homogenous dahil may iba't ibang barayti ito, bunga ng mga salik panlipunan.

Mga Barayti ng Wika

• Dayalek: Barayti ng wikang ginagamit ng partikular na pangkat sa isang lugar (e.g., lalawigan, rehiyon).
• Idyolek: Pansariling paraan ng pagsasalita ng bawat tao.
• Sosyolek: Batay sa katayuan o antas panlipunan ng mga tao (e.g., wika ng mga bakla, preso, maykaya).
• Etnolek: Wikang ginagamit ng mga etnolingguwistikong grupo (e.g., vakkul ng mga Ivatan).
• Register: Nagbabago ang wika depende sa kausap o sitwasyon (e.g., pormal at di-pormal na uri).
• Pidgin: Wika na nilikha ng mga taong magkaiba ang unang wika na sinusubukang magkaintindihan.
• Creole: Wika na umusbong mula sa pidgin at naging unang wika ng isang komunidad (e.g., Chavacano).

Lingua Franca at Wikang Filipino

• Ang Lingua Franca ay wikang ginagamit ng karamihan sa isang komunidad para magkaunawaan.
• Sa Pilipinas, ang Filipino ang itinuturing na lingua franca.
• Ayon sa pag-aaral ng Ateneo de Manila University noong 1989, 92% ang nakakaunawa ng Filipino, 51% ang nakakaunawa ng Ingles, at 41% ang nakakaunawa ng Cebuano.

Gampanin ng Wika sa Lipunan

• Ang wika ay nag-uugnay sa mga tao at mahalaga sa komunikasyon.
• Ayon kay Durkheim, nabubuo ang lipunan ng mga taong nagkakausap at nagtutulungan.
• Ang mga gumagamit ng iisang wika ay mas nagkakaisa, at nagkakaunawaan.
• Ang wika ay simbolo ng pagkakakilanlan at kasangkapan sa pag-unawa at pagpapahalaga sa kultura.
• Ayon kay W.P.Robinson, ang mga tungkulin ng wika ay: pagpapahayag ng damdamin at identidad, at pagtukoy sa kalagayang panlipunan at ugnayan.

Mga Tungkulin ng Wika sa Lipunan (M.A.K.Halliday)

• Instrumental: Tinutugunan ang pangangailangan (e.g., liham, patalastas).
• Regulatoryo: Kontrolin ang ugali o asal (e.g., pagbibigay direksyon).
• Interaksiyonal: Pakikipag-ugnayan sa kapwa (e.g., pakikipagkuwentuhan).
• Personal: Pagpapahayag ng opinyon o damdamin (e.g., talaarawan, kuro-kuro).
• Heuristiko: Pagkuha ng impormasyon (e.g., interbyu, panonood).
• Impormatibo: Pagbibigay ng impormasyon (e.g., ulat, pagtuturo).

Anim na Gamit ng Wika (Jakobson)

• Emotive: Pagpapahayag ng damdamin at emosyon.
• Conative: Panghihikayat o pag-uutos.
• Phatic: Simulan ang usapan.
• Referential: Paggamit ng sanggunian o pinagkunan ng kaalaman.
• Metalingual: Paglilinaw ng mga kodigo o batas.
• Poetic: Masining na pagpapahayag (e.g., tula, sanaysay).

Panahon ng mga Katutubo

• Ayon kay Dr.Henry Otley Beyer (Teorya ng Pandarayuhan), may tatlong pangkat ng tao (Negrito, Indones, Malay) na unang dumating sa Pilipinas.
• Natuklasan ang Taong Tabon (50,000 taon na ang nakalipas) sa Palawan noong 1962.
• Natuklasan din ang Taong Callao (67,000 taon na ang nakalipas) sa Cagayan.
• Ayon sa Teorya ng Pandarayuhan mula sa Austronesyano, ang mga Pilipino ay nagmula sa lahing Austronesian.
• Gumamit ang mga katutubo ng baybayin bilang sistema ng pagsulat.

Panahon ng mga Espanyol

• Layunin ng mga Espanyol na gawing Kristiyano at "sibilisado" ang mga katutubo.
• Natutong magsalita ng mga wikang katutubo ang mga prayle para maipalaganap ang relihiyon.
• Ang pagdating ng mga Espanyol ay nagdulot ng pagkawatak-watak ng mga Pilipino, at nasupil ang paggamit ng katutubong wika.

Panahon ng Rebolusyong Pilipino

• Nagising ang damdaming makabayan ng mga Pilipino, at ginamit ang wikang Tagalog sa mga kautusan at pahayagan ng Katipunan.
• Sa Konstitusyon ng Biak-na-Bato (1899), ginawang opisyal na wika ang Tagalog.
• Sa Konstitusyon ng Unang Republika, ginawang opsyonal ang paggamit ng Tagalog.

Panahon ng Mga Amerikano

• Sa pagdating ng mga Amerikano, naging wikang panturo ang Ingles mula primarya hanggang kolehiyo sa bisa ng Batas Blg. 74 (1901).
• May pagtutol sa paggamit ng Ingles dahil sa kahirapan ng mga mag-aaral na matutunan ito.
• Itinataguyod ang Tagalog na maging batayan ng Wikang Pambansa sa pamamagitan ng Batas Komonwelt Blg. 184 (1936).
• Noong 1937, ipinatupad ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na nag-aatas na ang Tagalog ang magiging batayan ng wikang pambansa.

Panahon ng mga Hapones

• Sa ilalim ng mga Hapones, ipinagbawal ang paggamit ng Ingles at ipinatupad ang Ordinansa Militar Blg. 13, na ginawang opisyal na wika ang Tagalog at Nihonggo.
• Itinatag ang KALIBAPI upang itaguyod ang wikang Pilipino.
• Si Jose Villa Panganiban ay nagturo ng Tagalog at gumawa ng mga materyal para mas madaling matutunan ang wika.

Panahon ng Pagsasarili Hanggang Kasalukuyan

• Pagkatapos ng digmaan, noong Hulyo 4, 1946, idineklara na ang Tagalog at Ingles ang opisyal na wika ng bansa dahil sa Batas Komonwelt Blg. 570.
• Noong 1959, pinalitan ang pangalan ng wikang pambansa mula Tagalog patungong Pilipino.
• Mula 1963, ang mga diploma at sertipiko sa pagtatapos ay ipinalimbag sa Pilipino.
• Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 (1967): Iniutos ni Pangulong Marcos na pangalanan ang mga gusali at tanggapan sa wikang Pilipino.
• Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 (1974): Nagpatupad ng Patakarang Edukasyong Bilingguwal.
• Sa Saligang Batas 1987, ipinahayag na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino, na dapat payabungin gamit ang iba't ibang wika sa Pilipinas.

Tuklasin ang kahulugan ng wika at ang kasaysayan nito sa Pilipinas. Alamin ang mga pahayag ng mga tanyag na tao tungkol sa wika at ang mga mahahalagang pangyayari na naghubog sa ating pambansang wika. Ang pagsusulit na ito ay makatutulong sa iyong pag-unawa sa halaga ng wika sa ating lipunan.