Izotopy i poziomy troficzne

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Jakie właściwości powinien wykazywać pierwiastek w kontekście poziomów troficznych?

  • Powinien być całkowicie rozpuszczalny w wodzie.
  • Powinien mieć niską przyswajalność fizjologiczną.
  • Powinien być niezależny od zawartości w pożywieniu.
  • Powinien być odporny na zmiany diagen. (correct)

Które z wymienionych izotopów są przykładami stabilnych izotopów?

  • Węgiel 14
  • Węgiel 15
  • Węgiel 12 (correct)
  • Węgiel 18 (correct)

Jakie rośliny są klasyfikowane jako rośliny C4?

  • Ziemniak i marchew
  • Pszenica i jęczmień
  • Kukurydza i trzcina cukrowa (correct)
  • Soja i fasola

Jakie zmiany zachodzą w stężeniu stabilnych izotopów azotu na kolejnych poziomach troficznych?

<p>Stężenie stabilnych izotopów wzrasta. (C)</p> Signup and view all the answers

W jaki sposób izotopy węgla wpływają na analizę diety u ludzi?

<p>Pozostają niezmienione przez kilka milionów lat w strukturach mineralnych. (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie wyrostki odchodzą od łuku kręgu?

<p>Wyrostki stawowe górne, dolne oraz poprzeczne (D)</p> Signup and view all the answers

Co charakteryzuje atlas?

<p>Nie ma trzonu i posiada dołek zębowy (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy mają kręgi lędźwiowe?

<p>Są większe, nie mają powierzchni stawowych dla żeber (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie rodzaje żeber występują u człowieka?

<p>12 par prawdziwych, 5 rzekomych i dodatkowe (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie funkcje pełni kość krzyżowa?

<p>Przenosi ciężar górnej części ciała na kończyny dolne (A)</p> Signup and view all the answers

Jaka jest charakterystyka wyrostka kolczystego u kręgów szyjnych?

<p>Na końcu jest rozdwojony (A)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy mają kręgi piersiowe?

<p>Trzony mają fasolowaty kształt i wyrostek kolczysty nie jest rozdwojony (C)</p> Signup and view all the answers

Co to jest kość guziczka?

<p>Może wystąpić lub nie i składa się z 4-5 kręgów (C)</p> Signup and view all the answers

Jaka forma próchnicy rozwija się w zębach leczonych kanałowo?

<p>Próchnica nietypowa (A)</p> Signup and view all the answers

Która forma próchnicy rozwija się pod szkliwem i często prowadzi do bólu?

<p>Próchnica ukryta (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie czynniki mogą prowadzić do hipoplazji szkliwa?

<p>Problemy zdrowotne w okresie prenatalnym (C)</p> Signup and view all the answers

Które zęby są najbardziej narażone na próchnicę?

<p>Zęby trzonowe (C)</p> Signup and view all the answers

Próchnica kwitnąca preferuje jakie typy powierzchni?

<p>Gładkie powierzchnie (C)</p> Signup and view all the answers

Co oznacza termin 'odontogram'?

<p>System zapisu zębów (A)</p> Signup and view all the answers

Jakie zmiany w obrębie zęba są klasyfikowane jako próchnica wtórna?

<p>Zmiany wokół wypełnienia ubytku (A)</p> Signup and view all the answers

Która forma hipoplazji szkliwa jest definiowana jako obecność linii na powierzchni zębów?

<p>Liniowa (D)</p> Signup and view all the answers

Które z poniższych wydarzeń były związane z epidemią tyfusu?

<p>Kampania napoleońska w Rosji (C), Odkrycie Ameryki przez Kolumba (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie były główne konsekwencje epidemi tyfusu w czasie I Wojny Światowej?

<p>Około 3 milionów ofiar (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie schorzenia metaboliczne są trwale widoczne w kontekście diagnostyki?

<p>Niedobór witamin (B), Osteoporoza (C)</p> Signup and view all the answers

Co wywołuje pojawienie się anemii, szkorbutu i krzywicy?

<p>Niedobór ważnych substancji (B)</p> Signup and view all the answers

Które zabiegi chirurgiczne były wykonywane w starożytności?

<p>Trepanacja (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie były motywy przeprowadzania trepanacji w historii?

<p>Motywy magii i rytuałów (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie zmiany mogą symulować bądź być traktowane jako trepanacje?

<p>Powiększone otwory ciemieniowe (C), Złamania kości (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie markujące czynniki miały wpływ na epidemię tyfusu?

<p>Podróże i handel (B)</p> Signup and view all the answers

Która z poniższych chorób nie jest bezpośrednio związana z brakiem substancji odżywczych?

<p>Cukrzyca (A)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy morfologiczne są badane w kontekście zmienności gatunkowej i międzygrupowej?

<p>Cechy morfologiczne szkieletu (B)</p> Signup and view all the answers

Które z poniższych stwierdzeń dotyczących cech niemetrycznych czaszki jest fałszywe?

<p>Mogą być wyrażane w skali interwałowej. (B)</p> Signup and view all the answers

Czym charakteryzują się cechy hiperostotyczne?

<p>Są to guzki, kolce i mosty. (C)</p> Signup and view all the answers

Jaka jest rola epigenetyki w badaniach nad biologicznymi procesami?

<p>Bada zmiany ekspresji genów związane z sekwencją nukleotydów. (D)</p> Signup and view all the answers

Które kryterium klasyfikacji cech jest związane z fazą rozwoju zarodka?

<p>Kryterium embrionalne (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie są cechy metryczne?

<p>Zmienność ciągła, która wyraża się w skali interwałowej. (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie mechanizmy ewolucyjne były Dziedziczone przez gatunek Homo sapiens?

<p>Podstawowe mechanizmy ewolucyjne, podobnie jak u innych organizmów. (B)</p> Signup and view all the answers

Jaka jest różnica między cechami hipostotycznymi a hiperostotycznymi?

<p>Hipostotyczne związane są z zaburzeniami w kostnieniu, a hiperostotyczne z przerostem. (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie czynniki wpływają na ekspresję cech niemetrycznych w populacji?

<p>Czynniki środowiskowe w krytycznych okresach rozwoju (B)</p> Signup and view all the answers

Co stanowi podstawę zmienności interpopulacyjnej cech niemetrycznych?

<p>Rozkład frekwencji cech w populacji (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie metody są wykorzystywane w badaniach paleopatologicznych?

<p>RTG, CT oraz badania chemiczne (A), Zarówno makroskopowe, jak i mikroskopowe (D)</p> Signup and view all the answers

Jakie zmiany patologiczne mogą być obserwowane na szczątkach kostnych?

<p>Urazy oraz zmiany infekcyjne (A), Zaburzenia metaboliczne oraz chirurgiczne (C)</p> Signup and view all the answers

Które z poniższych nie jest przyczyną rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych?

<p>Wysoka jakość życia (B)</p> Signup and view all the answers

Jakie infekcje są klasyfikowane jako nieswoiste?

<p>Infekcje wirusowe i bakteryjne (D)</p> Signup and view all the answers

Jaka choroba jest wywoływana przez krętka bladego?

<p>Kiła (B)</p> Signup and view all the answers

Która z poniższych chorób była istotnym czynnikiem kształtującym historię człowieka?

<p>Ospa (C)</p> Signup and view all the answers

Jakie cechy muszą być brane pod uwagę przy badaniu zmienności wewnątrzpopulacyjnej?

<p>Płci, wieku oraz strony ciała (A)</p> Signup and view all the answers

Jaki materiał badawczy jest wykorzystywany w paleopatologii?

<p>Materiał kostny, mumie oraz źródła historyczne (A)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Trzon kręgu

Główna część kręgu, otaczająca otwór kręgowy.

Łuk kręgu

Łuk kostny, który łączy się z trzonem kręgu, tworząc otwór kręgowy.

Otwór kręgowy

Otwór utworzony przez trzon i łuk kręgu, który przechodzi przez niego kanał kręgowy.

Kanał kręgowy

Przestrzeń powstała przez połączenie otworów kręgowych wszystkich kręgów, w której znajduje się rdzeń kręgowy.

Signup and view all the flashcards

Wyrostek kolczysty

Nieparzysty element kości kręgu, skierowany ku tyłowi.

Signup and view all the flashcards

Wyrostki stawowe

Elementy kości kręgu, które służą do łączenia się z innymi kręgami.

Signup and view all the flashcards

Wyrostki poprzeczne

Elementy kości kręgu, które wychodzą bocznie.

Signup and view all the flashcards

Atlas

Kręg szyjny, który łączy się bezpośrednio z podstawą czaszki.

Signup and view all the flashcards

Analiza izotopów węgla

Badanie proporcji izotopów węgla (13C) w szczątkach pozwala określić, czy dana osoba spożywała głównie rośliny typu C3 (np. zboża, warzywa) czy C4 (np. kukurydza, trzcina cukrowa).

Signup and view all the flashcards

Analiza izotopów azotu

Analiza izotopów azotu (15N) w szczątkach pozwala określić poziom troficzny, na którym znajdowała się dana osoba. Wraz ze wzrostem poziomu troficznego (np. mięsożerca vs. roślinożerca) ilość 15N w organizmie wzrasta.

Signup and view all the flashcards

Rekonstrukcja diety

Analiza stabilnych izotopów w szczątkach kostnych pozwala na zrekonstruowanie diety w przeszłości, ponieważ izotopy węgla i azotu w kościach odzwierciedlają dietę osoby w danym okresie życia.

Signup and view all the flashcards

Stabilne izotopy

Stabilne izotopy, np. 13C, to takie, które nie emitują promieniowania i nie rozpadają się. Są wykorzystywane do analizy diety w badaniach archeologicznych.

Signup and view all the flashcards

Badania izotopowe

Badania izotopowe wykorzystują stabilne izotopy, takie jak 13C i 15N, aby określić dietę i poziom troficzny organizmów w przeszłości.

Signup and view all the flashcards

Próchnica zatrzymana

Zmiany w zębie, które zostały zahamowane, np. poprzez zabieg higienizacji. Próchnica nie rozwija się dalej.

Signup and view all the flashcards

Próchnica wtórna

Próchnica powstająca wokół wcześniej założonego wypełnienia ubytku, gdzie doszło do oszczędności zęba.

Signup and view all the flashcards

Próchnica nietypowa

Próchnica rozwijająca się w zębach leczonych kanałowo lub martwych. Jest trudna do wykrycia i leczenia.

Signup and view all the flashcards

Próchnica ukryta

Próchnica rozwijająca się pod szkliwem, objawiająca się bólem lub uszkodzeniem nerwów.

Signup and view all the flashcards

Próchnica kwitnąca

Próchnica rozwijająca się szybko, atakująca wiele zębów jednocześnie, preferuje gładkie powierzchnie. Wiąże się z dużą ilością cukru i małą produkcją śliny.

Signup and view all the flashcards

Próchnica butelkowa

Próchnica atakująca zęby przednie u niemowląt i dzieci, rozwija się szybko i atakuje wiele zębów.

Signup and view all the flashcards

Próchnica okrężna

Próchnica rozwijająca się w korzeniu zęba lub przy szyjkowej części zęba, pomija szkliwo, występuje blisko dziąsła, trudna do wyleczenia.

Signup and view all the flashcards

Próchnica korzenia

Próchnica obejmująca cement korzeniowy, częsta u osób z odsłoniętymi szyjkami zębowymi.

Signup and view all the flashcards

Cechy epigenetyczne

Odzwierciedlają zmiany w DNA, ale nie w sekwencji nukleotydów. Wpływają na ekspresję genów, np. włączenie/wyłączenie genu.

Signup and view all the flashcards

Cechy niemetryczne czaszki

Cechy o zmienności nieciągłej, wyrażone w formie "tak" lub "nie", np. występowanie lub brak otworu.

Signup and view all the flashcards

Kryterium topograficzne

Kryterium klasyfikacji cech, biorące pod uwagę miejsce występowania na czaszce, niezależne od funkcji, budowy czy rozwoju.

Signup and view all the flashcards

Kryterium embrionalne

Kryterium klasyfikacji cech, określające fazę rozwoju zarodkowego, kiedy dana cecha się pojawia.

Signup and view all the flashcards

Kryterium funkcjonalne

Kryterium klasyfikacji cech, skupiające się na funkcjonalności, np. przepływie krwi czy nerwów.

Signup and view all the flashcards

Cechy hipoostotyczne

Cechy czaszki, które powstały na skutek niedorozwoju lub zahamowania rozwoju kości, np. bruzdy, wcięcia.

Signup and view all the flashcards

Cechy hiperostotyczne

Cechy czaszki, które powstały na skutek przerostu kości, np. guzki, kolce, dodatkowe szwy.

Signup and view all the flashcards

Otwory i kanały w czaszce

Rodzaj cech czaszki, charakteryzujący się obecnością otworów i kanałów dla naczyń krwionośnych i nerwów.

Signup and view all the flashcards

Manifestacja cech niemetrycznych

Cechy niemetryczne pojawiają się tylko wtedy, gdy występuje określony allel, niezależnie od pozostałych genów w genomie.

Signup and view all the flashcards

Model wielogenowy cech niemetrycznych

Model ten zakłada, że różne geny, zlokalizowane w różnych miejscach chromosomów, przyczyniają się do wystąpienia cechy niemetrycznej. Wkład każdego genu jest różny i sumuje się, tworząc ostateczny efekt.

Signup and view all the flashcards

Wpływ środowiska na cechy niemetryczne

Czynniki środowiskowe wpływają na rozwój cech niemetrycznych tylko w określonym okresie życia, kiedy cecha jest kształtowana.

Signup and view all the flashcards

Zmienność interpopulacyjna cech niemetrycznych

Różnice w częstości występowania cech niemetrycznych między populacjami.

Signup and view all the flashcards

Zmienność wewnątrz populacyjna cech niemetrycznych

Zmiany zachodzące w obrębie populacji w częstości cech niemetrycznych, związane z: płcią, wiekiem, stroną ciała, symetrią.

Signup and view all the flashcards

Tyfus

Choroba zakaźna, często występująca w czasie wojen i rewolucji, przenoszona przez wszy i charakteryzująca się gorączką, wysypką i bólami głowy.

Signup and view all the flashcards

Paleopatologia

Paleopatologia to dziedzina nauki zajmująca się badaniami zmian chorobowych obserwowanych na szczątkach kopalnych.

Signup and view all the flashcards

Cele badań paleopatologicznych

Celem badań paleopatologicznych jest określenie rodzaju zmian chorobowych, śledzenie ich dynamiki w czasie i przestrzeni oraz badanie ich rozprzestrzeniania się.

Signup and view all the flashcards

Pandemia

Okres, w którym jakaś choroba szerzy się w sposób szczególny, obejmując znaczne obszary i powodując liczne zachorowania i zgony.

Signup and view all the flashcards

Metody badań paleopatologicznych

Zastosowanie różnorodnych technik badawczych do analizy zmian chorobowych w szczątkach kostnych, m.in.: obserwacja makroskopowa i mikroskopowa, RTG, CT, badania genetyczne.

Signup and view all the flashcards

Anemia

Zaburzenie metaboliczne, które wpływa na poziom żelaza we krwi, prowadząc do niedokrwistości.

Signup and view all the flashcards

Zmiany zwyrodnieniowo - zniekształcające stawów

Zmiany zwyrodnieniowo - zniekształcające stawów to rezultat procesów zachodzących w tkankach stawowych, często związanych z wiekiem i typem pracy.

Signup and view all the flashcards

Szkorbut

Zaburzenie metaboliczne często spotykane w przeszłości, wywołane niedoborem witaminy C, charakteryzujące się kruchością naczyń krwionośnych i krwawieniem dziąseł.

Signup and view all the flashcards

Wpływ chorób zakaźnych na historię człowieka

Choroby zakaźne odgrywały kluczową rolę w historii ludzkości, wpływając na kierunek jej rozwoju.

Signup and view all the flashcards

Krzywica

Zaburzenie metaboliczne, które wpływa na rozwój kości, prowadząc do ich deformacji.

Signup and view all the flashcards

Dna moczanowa

Zaburzenie metaboliczne, które charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem się kwasu moczowego w organizmie.

Signup and view all the flashcards

Osteoporoza

Zaburzenie metaboliczne, które prowadzi do osłabienia kości i zwiększenia ich kruchości, co może prowadzić do złamań.

Signup and view all the flashcards

Trepanacja

Operacja polegająca na wykonaniu otworu w czaszce, stosowana w przeszłości zarówno w celach terapeutycznych, jak i magicznych.

Signup and view all the flashcards

Próchnica

Próchnica to częsty problem zdrowotny, który może prowadzić do utraty zębów.

Signup and view all the flashcards

Zmiany nowotworowe i guzopodobne

Zmiany w kościach, które są trudne do zdiagnozowania w wyniku zniszczeń lub uszkodzeń.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Antropologia

  • Antropologia to nauka o człowieku, pochodząca od greckich słów anthropos (człowiek) i logos (nauka).
  • Obejmuje holistyczne badanie człowieka jako gatunku biologicznego i twórcy kultury.
  • Ma interdyscyplinarny charakter, łącząc wiedzę z wielu dziedzin.
  • Podział antropologii:
    • Filogenetyczna: badanie ewolucji człowieka i antropogenezy.
    • Populacyjna: badanie różnorodności genetycznej i kulturowej wewnątrz grup ludzkich.
    • Ontogenetyczna: badanie rozwoju osobniczego człowieka.
    • Stosowana: obejmuje antropologię historyczną, bioarcheologiczną i odontologiczną.

Anatomia i Osteologia

  • Osteologia to nauka badająca budowę i skład kości ludzkich.
  • Szkielet ludzki składa się z kości, które są podzielone na:
    • Szczelet osiowy (czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa)
    • Szkielet kończyn (kości obręczy barkowej, miednicowej i kończyn)
  • Kości różnią się kształtem, strukturą i składem w zależności od ich funkcji i lokalizacji.

Kręgosłup

  • Kręgosłup składa się z kręgów, które są ze sobą połączone.
  • Kręgi dzielimy na kręgi szyjne, piersiowe, lędźwiowe, krzyżowe i guziczne.
  • Kręgi posiadają specyficzne cechy budowy, które definiują dany odcinek kręgosłupa i jego funkcje.

Żebra i Mostek

  • Żebra połączone z kręgosłupem piersiowym tworzą klatkę piersiową.
  • Mostek jest kość łączącą żebra połączone z przodu.

Obręcz Barkowa i Łopatka

  • Obręcz barkowa składa się z obojczyka i łopatki.
  • Łopatka to płaska kość trójkątna, która pełni ważną rolę w ruchu ramienia.

Kości Ramienne i Kończyny Dolne

  • Kości ramienne i kończyn dolnych (udowa, piszczelowa, strzałkowa) tworzą szkielet kończyn.
  • Charakteryzują się różnicami budowy w zależności od funkcji.

Kości Ręki i Stopy

  • Kości ręki i stopy (nadgarstka, śródręcza i palców ręki, kości stępu i palców stopy) są podzielone w specyficzne strefy.
  • Wyróżniamy kości długie, krótkie i płaskie.

Kości Czaszki

  • Kości czaszki są połączone ze sobą szwami kostnymi.
  • Cechy budowy są specyficzne dla danego regionu czaszki, np. czołowej, skroniowej czy potylicznej.

Zęby

  • Zęby klasyfikowane według funkcji i kształtu na siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce.
  • Zęby mają zdefiniowane korony i korzenie, które są z nimi połączone.
  • Określanie układu zębów i ich przyrostu w jamie ustnej.

Badania Antropologiczne

  • Antropolodzy wykorzystują różne metody badawcze, od badań anatomicznych do genetycznych i izotopowych, aby dowiedzieć się o człowieku i jego przeszłości.
  • Archeologia, antropologia biologiczna i antropologia społeczna są kluczowymi obszarami badawczymi.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Osteologia PDF

More Like This

Isotopes Flashcards
7 questions

Isotopes Flashcards

LuminousGadolinium avatar
LuminousGadolinium
Isotopes Flashcards
10 questions

Isotopes Flashcards

EffortlessGyrolite7402 avatar
EffortlessGyrolite7402
Chemistry Quiz #2: Isotopes
26 questions
Use Quizgecko on...
Browser
Browser