Istota Zarządzania Finansowego w Przedsiębiorstwie

Istota Zarządzania Finansowego w Przedsiębiorstwie

• Decyzje inwestycyjne dotyczą aktywów trwałych i obrotowych.
• Decyzje o finansowaniu obejmują kapitały własne, zobowiązania długo- i krótkoterminowe.
• Zwrot kapitału właścicielom następuje poprzez dywidendy.
• Maksymalizacja wartości spółki (wartości akcji) jest celem zarządzania finansowego.
• Ryzyko (wymagana stopa zwrotu) i przepływy pieniężne (cash flow) są kluczowe.

Luka Wartości

• Luka wartości występuje, gdy spółki nieefektywnie zarządzają finansami, powodując rozbieżność między wartością przedsiębiorstwa a jego bieżącą wartością rynkową.
• Wartość przedsiębiorstwa to suma zdyskontowanych przyszłych nadwyżek pieniężnych.
• Bieżąca wartość rynkowa to wartość przedsiębiorstwa ustalona przez rynek.

Sposoby Maksymalizacji Wartości dla Akcjonariuszy

• Możliwe jest zwiększenie zwrotu z kapitału (rentowności).
• Możliwe jest również przyspieszenie tempa wzrostu dywidendy.
• Ważne jest zmniejszenie kosztu inwestowanego kapitału.

Cele Zarządzania Finansami

• Maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa to cel z obszaru rentowności
• Zapewnienie płynności finansowej i wypłacalności to cel z obszaru ryzyka.
• Zapewnienie adekwatności kapitału własnego do zadań to cel ekonomiczny.

Zadania w Zarządzaniu Finansami

• Planowanie i prognozowanie finansowe oraz kształtowanie wzrostu działalności.
• Ustalanie struktury kapitału i decyzje dotyczące finansowania.
• Polityka dotycząca dywidend
• Analiza i wybór inwestycji.
• Decyzje dotyczące fuzji i przejęć.
• Zarządzanie kapitałem obrotowym i płynnością finansową.
• Pozyskiwanie zasobów finansowych.
• Obsługa kredytów i współpraca z instytucjami finansowymi.
• Koordynacja i kontrola w spółce
• Opracowywanie sprawozdań finansowych.
• Tworzenie budżetów finansowych.
• Prowadzenie polityki podatkowej.
• Działania na rynku finansowym, szczególnie walutowym i kapitałowym

Finansowanie Przedsiębiorstw

• Finansowanie to pozyskiwanie kapitału krótko- i długoterminowego.
• Działania związane z finansowaniem obejmują: pozyskanie kapitału, utrzymanie płynności, regulację wydatków, lokowanie nadwyżek i dokumentację.

Kapitał Własny vs. Kapitał Obcy

• Kapitał własny jest długoterminowy/bezterminowy i daje swobodę zarządzania.
• Właściciele kapitału własnego mają prawa korporacyjne i oczekują stopy zwrotu.
• Kapitał obcy jest udostępniany na określony czas i ma określone przeznaczenie.
• Kapitał obcy daje prawo kontrolowania firmy i generuje koszty (procenty, prowizje).

Polityka Finansowa Przedsiębiorstwa

• Wymaga ustalenia relacji między samofinansowaniem, finansowaniem udziałowym i dłużnym.

Strategie Struktury Źródeł Finansowania

• Agresywna (rentowność).
• Konserwatywna (płynność).
• Umiarkowana (pośrednia).

Funkcje Kapitału Własnego

• Założycielska (uruchomienie działalności).
• Finansowa (źródło kapitału).
• Gwarancyjna (wypłacalność i stabilność).
• Ochronna (absorbowanie strat).
• Kontrolna (limituje skalę działania).
• Właścicielska (tytuły własności).

Źródła Kapitału Własnego

• Wewnętrzne: Zysk netto (zatrzymane zyski), amortyzacja, przekształcenia majątku i kapitałów.
• Zewnętrzne: Dopłaty wspólników, emisje papierów wartościowych (private equity i venture capital).

Źródła Kapitału Obcego

• Długoterminowe: Kredyty i pożyczki, gwarancje, leasing, franchising, obligacje, fundusze pomocowe, dotacje.
• Krótkoterminowe: Kredyty, kredyty od dostawców, faktoring, pożyczki, papiery dłużne (commercial papers).

Sprawozdania Finansowe

• Rachunek przepływów pieniężnych, bilans oraz zestawienie zmian w kapitale własnym.
• Należy również wziąć pod uwagę dodatkowe informacje i objaśnienia.

Elementy Analizy Finansowej

• Analiza wskaźnikowa, analiza trendu, analiza porównawcza.
• Wskaźniki rentowności (ROE, ROA, ROS, ROI)
• Wskaźniki płynności (bieżącej, szybki wskaźnik płynności).
• Wskaźniki rotacji (obrotu należności, obrotu zapasów, okresu spłaty zobowiązań).
• Wskaźniki wspomagania finansowego (zadłużenia, udziału kapitału własnego, pokrycia majątku trwałego zobowiązaniami).
• ROE (return on equity): zysk netto dzielony przez kapitał własny, wyrażony w %.
• ROA (return on assets): zysk netto dzielony przez aktywa, wyrażony w %.

Próg Rentowności i Dźwignia

• Koszty zmienne (KZ) zmieniają się proporcjonalnie do skali działalności. Koszty stałe pozostają stałe na jednostkę produkcji.
• Koszty stałe (KS) nie zmieniają się wraz z wielkością produkcji, ale zmieniają się w przeliczeniu na jednostkę.

Próg Rentowności

• Poziom sprzedaży, przy którym przychody równają się kosztom stałym i zmiennym.
• Wyznacza się go w kategoriach ilościowych i wartościowych.
• Wielkość produkcji równa się wielkości sprzedaży.
• Koszty produkcji zależą od wielkości produkcji.
• Jednostkowe ceny sprzedaży są stałe.

Formuły Wyznaczenia Progu Rentowności

• S = Q x P (przychody ze sprzedaży = ilość sprzedanych wyrobów x jednostkowa cena wyrobu)
• KC = KS + KZj x Q (koszty całkowite = koszty stałe + jednostkowe koszty zmienne x ilość)
• Q = KS / (P - KZj) - Próg rentowności w kategorii ilościowej.
• (KS / (P - KZj)) x P - Próg rentowności w kategorii wartościowej.
• KS / (1 - (KZ / S)) - Próg rentowności w kategorii wartościowej.

Wskaźnik Bezpieczeństwa Operacyjnego (WBO)

• Informuje, o ile procent może się zmniejszyć sprzedaż, by EBIT osiągnął zero.
• (Sprzedaż - próg rentowności) / sprzedaż.

Dźwignia Operacyjna

• Wzrost sprzedaży przynosi ponadproporcjonalny wzrost zysku operacyjnego ze względu na koszty stałe.
• Stopień dźwigni operacyjnej informuje, jak zmieni się EBIT przy zmianie sprzedaży o 1%.

Formuły Wyznaczenia Dźwigni Operacyjnej

• (Q x (P - KZj)) / (Q x (P - KZj) - KS)
• (S - KZ) / (S - KZ - KS)
• Wyznacza się go dla założonego poziomu sprzedaży, jest wysoki przy sprzedaży zbliżonej to progu rentowności.

Dźwignia Finansowa

• Stopień dźwigni finansowej zależy od udziału kapitałów obcych w finansowaniu.
• Im większy udział długu, tym zysk netto wrażliwszy na zmiany EBIT.
• Spółki o niskiej dźwigni radzą sobie lepiej w kryzysie.

Formuły Wyznaczenia Dźwigni Finansowej

• (%ΔZn) / (%ΔEBIT)
• EBIT / (EBIT - I) [I = odsetki]

Dźwignia Całkowita (Połączona)

• Stopień dźwigni całkowitej = stopień dźwigni operacyjnej x stopień dźwigni finansowej.
• Informuje, jak zmieni się zysk netto, gdy sprzedaż zmieni się o 1%.

Formuła Wyznaczenia Dźwigni Całkowitej

• (S - KZ) / (S - KZ - KS - I)
• EPS₁ = EPS₀ x {1 + stopień dźwigni całkowitej x (%ΔS) } Szacowanie zysku netto na akcję

Światowy Rynek Finansowy

• Ma charakter globalny.
• Składają się na niego instrumenty finansowe, uczestnicy oraz zasady obrotu i regulacje.

Definicje Rynków Finansowych

• Rynek finansowy: Rynek transakcji instrumentami finansowymi.
• Instrument finansowy: Umowa regulująca finansową zależność między stronami.
• Papier wartościowy: Szczególny rodzaj instrumentu finansowego.

Typy Instrumentów Finansowych

• Własnościowe.
• Wierzycielskie.
• Terminowe.
• Hybrydowe.

Funkcje Rynku Finansowego

• Alokacja kapitału.
• Mobilizacja kapitału.
• Wycena kapitału.
• Transformacja kapitału.
• Transformacja i ograniczenie ponoszonego ryzyka.

Rodzaje Rynków

• Rynek Pieniężny: Instrumenty krótkoterminowe (do 1 roku), zachowanie płynności.
• Rynek Kapitałowy: Instrumenty długoterminowe, finansowanie inwestycji.
• Rynek Instrumentów Pochodnych: Zabezpieczenie przed ryzykiem.
• Rynek Walutowy: Instrumenty w różnych walutach.

Rynek Pieniężny i Kapitałowy

• Rynek pieniężny pozwala zachować płynność i wycenia zadłużenie.
• Rynek kapitałowy jest źródłem finansowania i wycenia kapitał.

Rynek Instrumentów pochodnych i Walutowy

• Rynek instrumentów pochodnych zabezpiecza przed ryzykiem.
• Rynek walutowy może pełnić funkcje charakterystyczne dla rynku pieniężnego, kapitałowego i instrumentów pochodnych.

Segmenty Rynku Kapitałowego

• Rynek pierwotny (emisja nowych instrumentów)
• Rynek wtórny (obrót wyemitowanymi instrumentami).

Koncepcja Wartości Wewnętrznej

• P₀ = CF₁/(1+r) + CF₂/(1+r)² + ... + CFₙ/(1+r)ⁿ.
• P₀ to wartość wewnętrzna instrumentu.
• CF to wartość strumienia pieniężnego.
• r to stopa dyskontowa uwzględniająca ryzyko.

Relacje Między Wartością Wewnętrzną a Ceną Rynkową

• Nadwyżka popytu: cena rynkowa < wartość bieżąca - rekomendacja kupuj.
• Nadwyżka podaży: cena rynkowa > wartość bieżąca - rekomendacja sprzedaj.

Typy Transakcji

• Pozycja długa (kupno) pozwala zarobić gdy cena rośnie,
• Pozycja krótka (sprzedaż) pozwala zarobić gdy cena spada.
• Profil zysków i strat pozycji doskonale skorelowanej - brak zarobku, tylko zabezpiecznie
• Profil zysków i strat pozycji niedoskonale zabezpieczonej - jest możliwość arbitrażu; w celu funkcjonowania prawa jednej ceny

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• Finansowanie obejmuje wydatki na świadczenia i dochody (składki, dotacje).
• Zakres finansowania zależy od przyjętych rozwiązań.

Systemy Ubezpieczeń Społecznych

• System repartycyjny: Powszechny i obowiązkowy, składki zarządzane łącznie;
• System kapitałowy: Składki zarządzane indywidualnie, emerytura z kapitału.
• System mieszany: Łączy system repartycyjny i kapitałowy.

Kategorie Ryzyka Ubezpieczeniowego

• Emerytalne. • Rentowe. • W razie choroby i macierzyństwa • Z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Filary Polskiego Systemu Emerytalnego

• Zdywersyfikowane źródła świadczeń, w miejsce systemu opartego wyłącznie na ZUS. • I filar: Fundusz Ubezpieczeń Społecznych zarządzany przez ZUS. • II filar: Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE). • III filar: Pracownicze Programy Emerytalne (PPE), Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), PPK, OIPE.

I Filar - Obowiązkowy

• Emerytura zależy od wpłaconych składek i trwania życia. • Wiek emerytalny: 60 lat (kobiety), 65 lat (mężczyźni). • Składka: 12,22% wynagrodzenia.
• Nie podlega dziedziczeniu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)

• Państwowa jednostka organizacyjna z osobowością prawną. • Realizuje przepisy o ubezpieczeniach społecznych, dysponuje środkami FUS i Funduszu Demograficznego, kontroluje płatników i realizuje zadania zlecone.

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS)

• Dokonuje wypłat z czterech podfunduszy: emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego. • Wydatki zależą od liczby świadczeniobiorców, waloryzacji, wynagrodzeń i zatrudnienia.

• Przychody pochodzą ze składek i dotacji z budżetu.

Czynniki Wpływające na FUS

• Sytuacja makroekonomiczna (wynagrodzenia, zatrudnienie, inflacja). • Sytuacja demograficzna (urodzenia, zgony). • Założenia dotyczące świadczeń. • II filar (obowiązkowy) - tworzą Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) i subkonto w ZUS lub samo subkonto w ZUS. OFE zarządzają prywatne Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE). • W przypadku osób, którym do emerytury zostało mniej niż 10 lat, stosowany jest suwak. Jest to mechanizm (przekazania środków z OFE na subkonto ZUS). takie działanie ogranicza wpływ giełdki. • Do II filaru trafia część składki (w tym 2,92% do OFE). • Środki podlegają dziedziczeniu.

Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)

• Zarządzane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE) pod nadzorem KNF. • Członkostwo jest dobrowolne. • Środki inwestowane są na rynkach finansowych i ich wartość zależy od instrumentów finansowych. • Członkowie ponoszą ryzyko inwestycyjne.

III Filar - Dobrowolny

• Składają się Pracownicze Programy Emerytalne (PPE), Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) oraz Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny (OIPE).
• Programy PPK, IKE, IKZE i OIPE oferowane są przez TFI i towarzystwa ubezpieczeń. Środkami zarządzają prywatne instytucje.
• Program PPE są zarządzane przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI), zakłady ubezpieczeń oraz Pracownicze Towarzystwa Emerytalne (PTE).

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

• Dobrowolne dla pracowników Obowiązkowy dla pracodawców co 4 lata autozapis
• Celem jest zapewnienie dodatkowego świadczenia pieniężnego.
• Uruchomienie programu od lipca 2019 dla pracodawców zatrudniających powyżej 250 pracowników; od stycznia 2021 wszyscy pracodawcy.
• PPK obsługują Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, Powszechne Towarzystwa Emerytalne, Pracownicze Towarzystwa Emerytalne, Zakłady Ubezpieczeń.

Wpłaty i Wypłaty PPK

• Wpłaty finansowane przez: • pracodawcę - od 1,5% wynagrodzenia do 2,5%. • pracownika - od 2% wynagrodzenia do 2%. Dopłaty z Funduszu Pracy • powitalna 250 zł • roczna z tytułu aktywności 240 zł Wypłata środków: po 60 roku życia: • jednorazowa 25% środków • w 120 ratach (75%) Korzyści • Niski limit kosztów podmiotów zarządzających PPK (0,6%). • opodatkowaniem, dziedziczenie środków

PPE (Pracownicze Programy Emerytalne)

• oferują pracodawcy swoim pracownikom; możliwość uczestnictwa • Można je prowadzić w kilku programach, w formie: pracowniczy fundusz emerytalny, umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek zapracowników, grupowe ubezpieczenia Gromadzone składek (do 7% wynagrodzenia - pracodawca), od limitu składek dodatkowych MRIPS Do nich zaliczane są tylko firmy z nadzorem KNF.

IKE (Indywidualne Konta Emerytalne)

• Prawo do IKE ma osoba fizyczna, uzyskane dochody z podatku od dochodów kapitałowych ale trzeba oszczędzać min 5 kalendarzowych. • jedno IKE na osobę, roczny limit (300% wynagrodzenia). • Mozna dokonać wypłaty po szesdziesięciu latach / 55 dla nabytych praw. IKE możne być prowadzone na podstawie umowy z bankiem, domem maklerski lub ubezpieczyciel

IKZE (Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego)

• jest limitem wpłat (od 2015 r. 4750,80 zł - 8322 zł w 2023).
• Wypłata następuje na wniosek oszczędzającego, po 65lat , podlega opodatkowaniu.
• Środki mogą być wypłacone jednarozowo - 10 lat.
• IKZE na podstawie umowy z bankiem, domem maklerski lub ubezpieczyciel

OIPE (Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny)

• Oszczędzania na korzysnych zasadach • Ustalony limit wynosi 1% zgromadzonego kapitału. • Oszczędzanie do 60 roku życia lub 55 lat dla osób, które osiągnęły uprawnienia emerytalne

Statystyki

• OFE (podstawowe dane statystyczne – II kwartał 2024). 8 fukcjonuje + ok 83% osób aktywnych zawodowo
• PPK (podstawowe dane statystyczne – kwartał 2024) ponad 23%
• IKE (podstawowe dane statystyczne – 30.06.2024) ok 5% IKZE (podstawowe dane statystyczne – 30.06.2024) ok 3%
• PPE (podstawowe dane statystyczne – stan na koniec2023) ok. 4 osób
• OFE - 229 mld polskiego złotego, PPK- 27 mld polskiego złotego, IKE. 20 mld polskiego złotego

Źródła Finansowania Systemu Ochrony Zdrowia

• Ze środków z budżetu państwa • • finansowanych z podatków • Środki publiczne przez instytucje finansowe (płatnik) • • Finansowanie z dodatkowych indywidualnych wykupywanych ubezpieczeń • Finansowanie grupowych ubezpieczeń zdrowotnych oferowanych przez • • pracodawców. Przez współopłacanie świadczeń. Dodatkowe wpływy od firm farmacuetycznych

Porównanie Modeli

• Obowiązujący w Stanach
• Obowiązujący w Wielkiej Brytanii nie ma charakteru ubezpieczeniowego - głównie finansowany z podatków (ogólnych)
• Obowiązujący w Niemczech jest oparty na kilkuset kasowanych

Finansowanie Systemu Ochrony Zdrowia w Polsce

• Środki.publiczne - są oparte z NFZ
• Środki prywatne - gospodarstw domowych i finansowanie świadczeń, nizka dostepnosc.