İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

• Türk Edebiyatı, Türklerin tarihi boyunca ortaya koyduğu edebi eserleri kapsar.
• Bu eserler farklı coğrafyalarda ve zaman dilimlerinde meydana gelmiştir.
• Türk Edebiyatı'nın başlangıcı, sözlü edebiyat dönemine dayanır.
• Yazılı edebiyatın başlamasıyla edebiyat çeşitli türlerde gelişmiştir.
• Türk Edebiyatı genel olarak üç ana döneme ayrılır: İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, İslamiyet Etkisindeki Türk Edebiyatı ve Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı.

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

• Bu dönem, Türklerin İslamiyet'i kabulünden önceki edebi ürünlerini içerir.
• Sözlü gelenek önemlidir; destanlar, şiirler ve atasözleri yaygındır.
• Eserler genellikle anonimdir, yani yazarı bilinmez.
• Şiirler genellikle kopuz eşliğinde söylenir.
• Başlıca türler şunlardır: destan, sagu, koşuk ve sav.
• Destan: Kahramanlık hikayelerini anlatır (Örn: Oğuz Kağan Destanı, Ergenekon Destanı).
• Sagu: Ölen kişilerin ardından duyulan üzüntüyü ifade eden şiirlerdir.
• Koşuk: Aşk, doğa ve kahramanlık temalarını işleyen şiirlerdir.
• Sav: Atasözleridir, öğüt verici niteliktedir.

İslamiyet Etkisindeki Türk Edebiyatı

• Bu dönem, Türklerin İslamiyet'i kabulünden sonraki edebi ürünlerini kapsar.
• 11. yüzyıldan itibaren etkisini göstermeye başlar.
• Edebiyat, Arap ve Fars edebiyatlarından etkilenmiştir.
• Divan edebiyatı ve halk edebiyatı olmak üzere iki ana kola ayrılır.

Divan Edebiyatı

• Yüksek zümre edebiyatıdır; saray çevresinde gelişmiştir.
• Arapça ve Farsça kelimeler yoğun olarak kullanılır.
• Ağdalı bir dil ve sanatlı bir anlatım tercih edilir.
• Aşk, şarap, din ve tasavvuf gibi konular işlenir.
• Nazım birimi beyittir; gazel, kaside, mesnevi, terkib-i bent gibi nazım şekilleri kullanılır.
• Önemli temsilcileri arasında Mevlana, Yunus Emre (hem Divan hem Halk edebiyatında yer alır), Fuzuli, Baki ve Nedim bulunur.

Halk Edebiyatı

• Halkın ortak duygu ve düşüncelerini yansıtan edebiyattır.
• Sade bir dil kullanılır; anlaşılması kolaydır.
• Sözlü gelenek devam eder; şiirler genellikle saz eşliğinde söylenir.
• Aşk, doğa, ayrılık, ölüm gibi konular işlenir.
• Nazım birimi genellikle dörtlüktür; koşma, semai, varsağı, destan gibi nazım şekilleri kullanılır.
• Aşık edebiyatı, tekke edebiyatı ve anonim halk edebiyatı olmak üzere üçe ayrılır.
• Aşık Edebiyatı: Aşıklar (halk şairleri) tarafından oluşturulur; şiirler doğaçlama söylenir.
• Tekke Edebiyatı: Tarikat ehli olan şairlerin, dini ve tasavvufi konuları işlediği edebiyattır.
• Anonim Halk Edebiyatı: Kimin yazdığı belli olmayan, halkın ortak malı olan türkü, mani, atasözü gibi ürünlerdir.

Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı

• Bu dönem, Türk edebiyatının Batı edebiyatından etkilenmeye başladığı dönemi kapsar.
• 19. yüzyılın ortalarından itibaren etkisini göstermeye başlar.
• Tanzimat Edebiyatı, Servet-i Fünun Edebiyatı, Milli Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı olmak üzere farklı evrelerden geçer.

Tanzimat Edebiyatı

• 1860'ta başlar; ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval'in çıkarılmasıyla başlar.
• Batı edebiyatından roman, hikaye, tiyatro gibi yeni türler alınır.
• Edebiyat, toplumsal sorunları dile getirme aracı olarak görülür.
• Dil sadeleştirilmeye çalışılır ancak tam olarak başarılamaz.
• Önemli temsilcileri arasında Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ahmet Mithat Efendi bulunur.

Servet-i Fünun Edebiyatı

• 1896'da başlar; Servet-i Fünun dergisi etrafında toplanan sanatçılar tarafından oluşturulur.
• Sanat için sanat anlayışı benimsenir; bireysel konular işlenir.
• Ağır ve süslü bir dil kullanılır; Arapça ve Farsça kelimeler yoğun olarak bulunur.
• Roman ve hikaye türleri gelişir; realizm ve naturalizm akımlarından etkilenilir.
• Önemli temsilcileri arasında Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Halit Ziya Uşaklıgil bulunur.

Milli Edebiyat

• 1911'de başlar; Genç Kalemler dergisi etrafında toplanan sanatçılar tarafından oluşturulur.
• Milli kimlik ve değerlere önem verilir; Türkçülük akımı etkili olur.
• Halkın anlayabileceği sade bir dil kullanılır.
• Anadolu ve Anadolu insanının sorunları işlenir.
• Önemli temsilcileri arasında Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ömer Seyfettin ve Halide Edip Adıvar bulunur.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

• 1923'ten günümüze kadar olan dönemi kapsar.
• Edebiyat, farklı akım ve yönelişlerle zenginleşmiştir.
• Roman, hikaye, şiir, tiyatro gibi türlerde önemli eserler verilmiştir.
• Toplumsal gerçekçilik, modernizm, postmodernizm gibi akımlar etkili olmuştur.
• Önemli temsilcileri arasında Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Nazım Hikmet, Orhan Pamuk, Sait Faik Abasıyanık, Sabahattin Ali ve Attila İlhan bulunur.