Ішкі секреция бездері

Эндокриндік бездер: Гормондарды секрециялайтын, қанға тікелей шығаратын құрылымдар.
Негізгі ішкі секреция бездері:
- Гипоталамус: Гормондар өндірісінің реттегіші.
- Гипофиз: Негізгі гормондардың (өсудің, стресстің, жыныстық даму) шығарылуын басқарады.
- Щитовидная без: Метаболизмді реттейтін гормондар (тироксин) шығарады.
- Паращитовидная без: Кальций мен фосфор алмасуын реттейтін гормондар бөледі.
- Бүйрек үсті бездері: Стресс жағдайы мен метаболизмді басқаруда маңызды рөл атқарады.
- Ұйқы безі: Инсулин мен глюкагон гормондарын шығару арқылы қан құрамындағы глюкоза деңгейін реттейді.
- Жыныс бездері (орапалар, аналық бездер): Жыныстық гормондар, репродуктивті функциялардың реттегіші.

Эндокриндік жүйенің анатомиясы

Гипоталамус: Нерв жүйесі мен эндокриндік функцияларды байланыстырады, гормондардың шығуын басқару.
Гипофиз: Адам ағзасындағы көптеген эндокриндік бездердің функцияларын реттейді.
Бүйрек үсті бездері: Кортикостероидтар, адреналин шығарады, стресске жауап бере отырып.
Щитовидная без: Тиреоидтық гормондар (трийодтиронин, тироксин) метаболизмді тездету үшін қызмет етеді.
Эндокриндік желiлер: Бездер арасындағы гормоналдық байланыстар мен сигнал беру механизмдері.

Гормондардың әсері

Гормондық әсерлер:
- Метаболизмді реттеу: Гормондар энергия өндіру мен сақтау процестерін ұйымдастырады.
- Бой өсуі: Гипофизден бөлінетін гормондар (гормон өсуді күшейтеді).
- Стресс жауаптары: Бүйрек үсті бездерінен бөлінетін адреналин стресске жауап береді.
- Иммундық жауап: Гормондар ағзаның қорғаныш күштерін реттеу функцияларына ие.

Балалардағы ауруларды алдын алу

Эндокриндік жүйе аурулары: Диабет, гипотиреоз, өсудің бұзылуы.
Алдын алу әдістері:
- Дұрыс тамақтану: Дұрыс диета гормондарды қалыпты деңгейде ұстап тұруға көмектеседі.
- Динамикалық тіршілік: Спортпен айналысу метаболизмді және гормондық балансты жақсартады.
- Тұрақты медициналық тексеру: Эндокриндік жүйенің жағдайын бақылау.
- Психологиялық қолдау: Стрессті төмендету үшін психологиялық көмек көрсету.

Ішкі секреция бездері

Гормондарды қанға тікелей шығаратын, дененің қызметін реттейтін арнайы органдар.
Негізгі ішкі секреция бездері:
- Гипоталамус: Гормондар өндірісін басқаратын ми бөлігі.
- Гипофиз: Өсу гормоны, стресстің, жыныстық дамудың және басқа да маңызды гормондардың шығарылуын басқарады.
- Щитовидная без: Метаболизмді реттейтін, энергия өндірісіне әсер ететін гормондар (тироксин) бөледі.
- Паращитовидная без: Кальций мен фосфордың сіңірілуін және сүйектердің денсаулығын реттейді.
- Бүйрек үсті бездері: Стресс гормондарын (адреналин) шығарып, қан қысымын және метаболизмді реттейді.
- Ұйқы безі: Инсулин мен глюкагон гормондарын бөліп, қандағы қант деңгейін бақылайды.
- Жыныс бездері (орапалар, аналық бездер): Жыныстық гормондарды (тестостерон, эстроген) бөліп, жыныстық дамуды, репродуктивті функцияларды реттейді.

Эндокриндік жүйенің анатомиясы

Гипоталамус: Нерв жүйесі мен эндокриндік жүйені байланыстыратын, гормондардың шығарылуын реттейтін ми бөлігі.
Гипофиз: Басқа эндокриндік бездердің жұмысын реттейтін, "бастық без" болып саналады.
Бүйрек үсті бездері: Кортикостероидтар (стресстің, тұз-су балансының және метаболизмнің реттегіші) және адреналин (стресстік жағдайда бөлінетін, қан қысымын көтеріп, жүрек соғысын күшейтеді) шығарады.
Щитовидная без: Тиреоидтық гормондар (трийодтиронин, тироксин) бөліп, метаболизмді тездетуге, дамуға және өсуге әсер етеді.
Гипофиз - бүйрек үсті бездері - щитовидная без және басқа да эндокриндік бездер арасындағы байланыс гормондардың әсер етуі арқылы жүзеге асырылады.

Гормондардың әсері

Метаболизмді реттеу: Гормондар энергия өндірісі мен сақтау процестерін, ақуыз синтезін және басқа да маңызды метаболизмдік реакцияларды басқарады.
Бой өсуі: Гипофизден бөлінетін гормондар (гормон өсуді реттейді), сүйектердің өсуіне әсер етеді.
Стресс жауаптары: Бүйрек үсті бездерінен бөлінетін адреналин және кортизол стресстік жағдайларға жауап ретінде бөлінеді, жүректің жұмысын, қан қысымын және глюкоза деңгейін арттырады.
Иммундық жауап: Гормондар иммундық жүйенің жұмысын реттейді, ағзаны инфекциялардан қорғайды.

Балалардағы ауруларды алдын алу

Эндокриндік жүйенің бұзылыстары (мысалы, диабет, гипотиреоз, өсудің бұзылыстары) балалардың денсаулығына елеулі әсер етуі мүмкін.
Осы аурулардың алдын алудың негізгі жолдары:
- Дұрыс тамақтану: Сау тамақтану гормондардың қалыпты деңгейде ұстап тұруға көмектеседі.
- Динамикалық өмір салты: Дене шынықтыру жаттығулары метаболизмді жақсартады, семіздікке және басқа да ауруларға қарсы тұруға көмектеседі.
- Тұрақты медициналық тексеру: Ұзақ мерзімді ауруларды ерте анықтау және емдеу үшін маңызды.
- Сыртқы факторлардың әсерін азайту, стресті басқару: Балалардағы стресс эндокриндік жүйенің бұзылуына әкелуі мүмкін.